
Układ oddechowy
Układ oddechowy odpowiada za dostarczanie tlenu do organizmu i wydalanie zbędnych substancji powstałych w wyniku przemiany materii. Składa się z nosa, gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli, ale jego najważniejszym elementem są płuca, w których zachodzi właściwa wymiana gazowa.
Oddychanie jest jedną z podstawowych czynności życiowych człowieka. Bez wymiany gazowej nie byłoby możliwe wytwarzanie energii w komórkach i prawidłowe funkcjonowanie narządów. Układ oddechowy człowieka bierze udział nie tylko w wymianie tlenu i dwutlenku węgla. Dzięki niemu zanieczyszczenia i drobnoustroje nie przedostają się do organizmu. Możliwe jest także wytwarzanie mowy i czucie zapachów.
Jak zbudowany jest układ oddechowy? Anatomia
Układ oddechowy człowieka dzieli się na drogi oddechowe (górne i dolne) oraz płuca – właściwy narząd oddechowy. Jego praca jest wspierana przez mięśnie międzyżebrowe i przeponę, które umożliwiają ruchy klatki piersiowej, co znacznie zwiększa objętość płuc oraz powoduje różnicę ciśnień i tym samym ułatwia przedostanie się powietrza z zewnątrz do środka organizmu. W wymianie gazowej częściowy udział bierze także skóra.
Budowa układu oddechowego przedstawia się następująco:
- Górne drogi oddechowe – jama nosowa i gardło
Powietrze przedostaje się do wnętrza organizmu przez nos. Błona śluzowa jamy nosowej pokryta jest licznymi rzęskami. Ich zadaniem jest nawilżenie i ogrzanie powietrza oraz oczyszczenie go z zanieczyszczeń, kurzu i drobnoustrojów. Znajdują się tam także receptory węchowe, które umożliwiają czucie i rozpoznawanie zapachów. Natomiast gardło odpowiada za przemieszczenie powietrza w niższe części układu oddechowego. - Dolne drogi oddechowe – krtań, tchawica i oskrzela
Krtań zbudowana jest z więzadeł, mięśni i 9 chrząstek. Jedna z nich – nagłośnia – zamyka się podczas przełykania, co uniemożliwia przedostanie się treści pokarmowej do układu oddechowego. We wnętrzu krtani znajdują się dwa fałdy. Są to tak zwane struny głosowe. Ich zwarcie wprawia powietrze w drgania, dzięki czemu powstaje dźwięk.
Tchawica jest około dwunastocentymetrowym narządem zbudowanym z około 20 chrząstek, które zapewniają stabilność. W jej wnętrzu znajdują się rzęski i komórki wydzielające śluz. Ich zadaniem jest ponowne oczyszczenie powietrza i przesunięcie zanieczyszczeń do gardła w celu odkrztuszenia i wydalenia na zewnątrz.
Oskrzela tworzą strukturę zwaną drzewem oskrzelowym, która częściowo wchodzi do lewego (2 rozgałęzienia) i prawego (3 rozgałęzienia) płuca. Tam przechodzi w mniejszą strukturę – oskrzeliki. Ich średnica wynosi 1 milimetr. Mają za zadanie przetransportować powietrze prosto do miąższu płuc. - Płuca
Płuca są najważniejszym elementem układu oddechowego człowieka. Jest to parzysty narząd znajdujący się w klatce piersiowej. Każde z płuc składa się z kilkuset milionów pęcherzyków. Dopiero na tym etapie zachodzi właściwa wymiana gazowa: tlen i dwutlenek węgla są wymieniane między pęcherzykami a naczyniami krwionośnymi.
Jaką rolę pełni układ oddechowy? Funkcje
Najważniejszą funkcją układu oddechowego jest wymiana gazowa, czyli dostarczenie do organizmu tlenu i wydalenie z niego zbędnych produktów przemiany materii – głównie dwutlenku węgla. Do pęcherzyków płucnych ściśle przylegają naczynia włosowate. Gazy swobodnie przechodzą między nimi, dzięki czemu dwutlenek węgla wydostaje się wraz z wydechem na zewnątrz organizmu, a tlen jest dostarczany za pomocą układu krążenia do każdej komórki ciała. Tam dochodzi do utleniania (spalania) składników odżywczych, co umożliwia prawidłowe funkcjonowanie narządów.
Przepływ powietrza przez układ oddechowy, a zwłaszcza przez krtań, powoduje powstawanie dźwięków. Przy pomocy języka możliwe jest wytwarzanie poszczególnych słów, a tym samym – mowa.
Układ oddechowy człowieka – choroby
Do grupy chorób układu oddechowego zalicza się dolegliwości dotyczące każdego jego elementu. Najczęściej pojawiają się infekcje wirusowe lub bakteryjne błony śluzowej nosa i gardła (przeziębienie, grypa, angina, zapalenie: krtani, tchawicy, oskrzeli, płuc). Ich głównym objawem jest ból, katar, kaszel lub chrypka. Najbardziej niepokojącymi symptomami są duszność i trudności z oddychaniem. Często zdarzają się także nowotwory jamy ustnej, krtani i płuc. Inne choroby układu oddechowego to:
- astma oskrzelowa;
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP);
- alergie wziewne;
- pylica płuc;
- odma opłucnowa.
Jak dbać o układ oddechowy?
Każda choroba układu oddechowego powoduje jego chwilową lub trwałą dysfunkcję. Zaburzenia w wymianie gazowej mają negatywne skutki dla całego organizmu, dlatego warto dbać o drogi oddechowe i płuca, aby jak najdłużej zachować zdrowie, kondycję i dobre samopoczucie. Jak dbać o układ oddechowy? W okresie wzmożonej podatności na infekcje należy unikać zbiorowisk ludzi, kichać i kaszleć w chusteczkę higieniczną oraz często myć ręce. Na odporność i funkcjonowanie układu oddechowego pozytywnie wpłyną aktywność fizyczna, unikanie dymu papierosowego (palenie i bierne palenie) i zdrowe odżywianie.
Najnowsze


Przepona – funkcje, rodzaje, oddychanie, przepuklina

Mykobakterioza – przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie

Ropień płuca – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Pneumocystoza u dzieci i dorosłych – objawy i leczenie

Aspergiloza – co to, rodzaje, objawy, diagnoza i leczenie

Niedrożność nosa u dzieci i dorosłych – objawy, przyczyny

Pletyzmografia – rodzaje, wskazania, przygotowanie do badania

Kwasica oddechowa – przyczyny, objawy, leczenie

Astma wysiłkowa – objawy, przyczyny, rozpoznanie, leczenie

Gruźlica prosówkowa – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Krwioplucie – rzekome i prawdziwe. Przyczyny, leczenie

Jak wybrać dobry i bezpieczny dla dziecka nebulizator? Wyjaśnia specjalistka

Krew z nosa – przyczyny, jak zatamować krwotok z nosa?

Bronchit (zapalenie oskrzeli) – przyczyny, objawy i leczenie

Polipy w nosie – przyczyny, objawy, leczenie. Jak wyglądają?

Jak długo żyją Polacy? Różnica pomiędzy kobietami i mężczyznami jest znacząca

Wróciłaś z urlopu? Pierwsze, co musisz zrobić, to spuścić wodę w toalecie

Grypa – objawy, powikłania, szczepienie. Jak leczyć grypę?

Zapalenie płuc – czym jest, jakie są jego objawy i sposoby leczenia?

Obrzęk płuc – przyczyny, objawy i leczenie. Czym jest obrzęk płuc?

Rak płuc – objawy, rokowania, leczenie. Jakie są jego przyczyny?

Astma oskrzelowa u dzieci i dorosłych – objawy, przyczyny, leczenie

Płuca palacza – jak wyglądają i jak je oczyścić?

Sarkoidoza – przyczyny i objawy. Przebieg oraz leczenie choroby

Zapalenie oskrzeli u dorosłych i u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Mukowiscydoza – jak długo się z nią żyje? Objawy, leczenie, dieta

Tracheotomia – czym jest ten zabieg? Wskazania i możliwe powikłania

Infekcje dróg oddechowych – jak leczyć i rozpoznać ich rodzaje?

Rozedma płuc – co to jest, jakie są przyczyny i objawy? Na czym polega leczenie?

Hiperwentylacja – przyczyny, objawy i pierwsza pomoc

Samoistne włóknienie płuc – informacje o chorobie, objawach i leczeniu

Zapalenie zatoki klinowej – przyczyny, objawy, leczenie

Teofilina – czym jest i jak działa?

Na czym polega intubacja?

Woda morska do nosa na katar i problemy z drożnością jamy nosowej

Surfaktant – czym jest i jakie ma zastosowanie?

Azbest i jego wpływ na zdrowie

Dlaczego tlenek węgla jest tak niebezpieczny? Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla i jak się przed nim uchronić?

Do czego służy nebulizator i kiedy się go stosuje?

Ból zatok – przyczyny, objawy, leczenie

Na czym polega nebulizacja?

Aspirator do nosa – następca „gruszki” w pielęgnacji noska dziecka

Kim jest pulmonolog i czym się zajmuje?

Pierwsza pomoc. Jak prawidłowo wykonać resuscytację niemowlaka?

Jan Szyszko nie żyje. Przyczyną śmierci była prawdopodobnie zatorowość płucna. Jak wyglądają objawy i leczenie zatorowości płucnej?

Zator płucny. Jak wyglądają objawy i leczenie zatorowości płucnej?
