
Układ oddechowy
Układ oddechowy odpowiada za dostarczanie tlenu do organizmu i wydalanie zbędnych substancji powstałych w wyniku przemiany materii. Składa się z nosa, gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli, ale jego najważniejszym elementem są płuca, w których zachodzi właściwa wymiana gazowa.
Oddychanie jest jedną z podstawowych czynności życiowych człowieka. Bez wymiany gazowej nie byłoby możliwe wytwarzanie energii w komórkach i prawidłowe funkcjonowanie narządów. Układ oddechowy człowieka bierze udział nie tylko w wymianie tlenu i dwutlenku węgla. Dzięki niemu zanieczyszczenia i drobnoustroje nie przedostają się do organizmu. Możliwe jest także wytwarzanie mowy i czucie zapachów.
Jak zbudowany jest układ oddechowy? Anatomia
Układ oddechowy człowieka dzieli się na drogi oddechowe (górne i dolne) oraz płuca – właściwy narząd oddechowy. Jego praca jest wspierana przez mięśnie międzyżebrowe i przeponę, które umożliwiają ruchy klatki piersiowej, co znacznie zwiększa objętość płuc oraz powoduje różnicę ciśnień i tym samym ułatwia przedostanie się powietrza z zewnątrz do środka organizmu. W wymianie gazowej częściowy udział bierze także skóra.
Budowa układu oddechowego przedstawia się następująco:
- Górne drogi oddechowe – jama nosowa i gardło
Powietrze przedostaje się do wnętrza organizmu przez nos. Błona śluzowa jamy nosowej pokryta jest licznymi rzęskami. Ich zadaniem jest nawilżenie i ogrzanie powietrza oraz oczyszczenie go z zanieczyszczeń, kurzu i drobnoustrojów. Znajdują się tam także receptory węchowe, które umożliwiają czucie i rozpoznawanie zapachów. Natomiast gardło odpowiada za przemieszczenie powietrza w niższe części układu oddechowego. - Dolne drogi oddechowe – krtań, tchawica i oskrzela
Krtań zbudowana jest z więzadeł, mięśni i 9 chrząstek. Jedna z nich – nagłośnia – zamyka się podczas przełykania, co uniemożliwia przedostanie się treści pokarmowej do układu oddechowego. We wnętrzu krtani znajdują się dwa fałdy. Są to tak zwane struny głosowe. Ich zwarcie wprawia powietrze w drgania, dzięki czemu powstaje dźwięk.
Tchawica jest około dwunastocentymetrowym narządem zbudowanym z około 20 chrząstek, które zapewniają stabilność. W jej wnętrzu znajdują się rzęski i komórki wydzielające śluz. Ich zadaniem jest ponowne oczyszczenie powietrza i przesunięcie zanieczyszczeń do gardła w celu odkrztuszenia i wydalenia na zewnątrz.
Oskrzela tworzą strukturę zwaną drzewem oskrzelowym, która częściowo wchodzi do lewego (2 rozgałęzienia) i prawego (3 rozgałęzienia) płuca. Tam przechodzi w mniejszą strukturę – oskrzeliki. Ich średnica wynosi 1 milimetr. Mają za zadanie przetransportować powietrze prosto do miąższu płuc. - Płuca
Płuca są najważniejszym elementem układu oddechowego człowieka. Jest to parzysty narząd znajdujący się w klatce piersiowej. Każde z płuc składa się z kilkuset milionów pęcherzyków. Dopiero na tym etapie zachodzi właściwa wymiana gazowa: tlen i dwutlenek węgla są wymieniane między pęcherzykami a naczyniami krwionośnymi.
Jaką rolę pełni układ oddechowy? Funkcje
Najważniejszą funkcją układu oddechowego jest wymiana gazowa, czyli dostarczenie do organizmu tlenu i wydalenie z niego zbędnych produktów przemiany materii – głównie dwutlenku węgla. Do pęcherzyków płucnych ściśle przylegają naczynia włosowate. Gazy swobodnie przechodzą między nimi, dzięki czemu dwutlenek węgla wydostaje się wraz z wydechem na zewnątrz organizmu, a tlen jest dostarczany za pomocą układu krążenia do każdej komórki ciała. Tam dochodzi do utleniania (spalania) składników odżywczych, co umożliwia prawidłowe funkcjonowanie narządów.
Przepływ powietrza przez układ oddechowy, a zwłaszcza przez krtań, powoduje powstawanie dźwięków. Przy pomocy języka możliwe jest wytwarzanie poszczególnych słów, a tym samym – mowa.
Układ oddechowy człowieka – choroby
Do grupy chorób układu oddechowego zalicza się dolegliwości dotyczące każdego jego elementu. Najczęściej pojawiają się infekcje wirusowe lub bakteryjne błony śluzowej nosa i gardła (przeziębienie, grypa, angina, zapalenie: krtani, tchawicy, oskrzeli, płuc). Ich głównym objawem jest ból, katar, kaszel lub chrypka. Najbardziej niepokojącymi symptomami są duszność i trudności z oddychaniem. Często zdarzają się także nowotwory jamy ustnej, krtani i płuc. Inne choroby układu oddechowego to:
- astma oskrzelowa;
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP);
- alergie wziewne;
- pylica płuc;
- odma opłucnowa.
Jak dbać o układ oddechowy?
Każda choroba układu oddechowego powoduje jego chwilową lub trwałą dysfunkcję. Zaburzenia w wymianie gazowej mają negatywne skutki dla całego organizmu, dlatego warto dbać o drogi oddechowe i płuca, aby jak najdłużej zachować zdrowie, kondycję i dobre samopoczucie. Jak dbać o układ oddechowy? W okresie wzmożonej podatności na infekcje należy unikać zbiorowisk ludzi, kichać i kaszleć w chusteczkę higieniczną oraz często myć ręce. Na odporność i funkcjonowanie układu oddechowego pozytywnie wpłyną aktywność fizyczna, unikanie dymu papierosowego (palenie i bierne palenie) i zdrowe odżywianie.
Najnowsze


W tężni solankowej zadbasz o swoje zdrowie? Poznaj jej niezwykłe właściwości i zastosowanie

Jak oddychać? Kasia Bem przedstawia proste ćwiczenie, które czyni cuda

Stresujesz się? Oddychaj! Kasia Bem radzi, jak w prosty sposób się rozluźnić

Dlaczego powinniśmy oddychać przez nos? Jak robić to prawidłowo?

Stridor, czyli świst przy oddychaniu, którego nie warto bagatelizować!

ECMO – urządzenie, które daje płucom i sercu czas na regenerację lub przeszczep

Skala MRC – co mierzy, gdzie jest stosowana, jak przebiega badanie?

Nagłośnia – rak i zapalenie nagłośni. Czym różni się choroba krtani od zapalenia nagłośni?

Karboksyhemoglobina – badanie i interpretacja wyniku, objawy zatrucia tlenkiem węgla

Lampy solne – właściwości, przeciwwskazania, szkodliwość

Astma oskrzelowa – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie płuc – czym jest, jakie są jego objawy i sposoby leczenia?

Rak płuc – objawy, rokowania, leczenie. Jakie są jego przyczyny?

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – przyczyny, objawy, leczenie

WHO alarmuje: w 2020 roku nastąpił największy wzrost śmiertelności z powodu gruźlicy od 10 lat

„To nie COVID-19 i PIMS są dla nas wyzwaniem, tylko wirus RSV”. Lekarze mówią o oddziałach, które pękają w szwach

Badanie płynu opłucnowego – wskazania, wyniki, przebieg

Spirometria – co to, normy, co wykrywa? Przebieg badania, przeciwwskazania

Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych – objawy, leczenie

Angina ropna – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby

Proteinoza pęcherzyków płucnych – przyczyny i leczenie

Oscylometria impulsowa – co to jest? Wskazania i przebieg

Leczenie tlenem – komory hiperbaryczne, terapia w domu

Po powrocie z urlopu spuść wodę w toalecie! Może cię to ustrzec przed ciężką chorobą układu oddechowego

Ostra niewydolność oddechowa – przyczyny, objawy, leczenie

MERS-CoV i choroba MERS – objawy, leczenie. Jak zapobiegać?

Wirus SARS, choroba SARS i SARS-CoV-2 – co je ze sobą łączy?

Pylica krzemowa – przyczyny, objawy, zapobieganie

Wideotorakoskopia – co to jest? Wskazania, przebieg

Kapnometria i kapnografia – wskazania, normy, wyniki

Astma zawodowa – rodzaje, objawy, diagnostyka i leczenie

Mukowiscydoza – jak długo się z nią żyje? Objawy, leczenie, dieta

Limfangioleiomiomatoza – przyczyny, objawy, leczenie

Test marszowy – przebieg i zastosowanie badania

Sarkoidoza – objawy, leczenie, rodzaje. Co to jest?

Odma śródpiersiowa – przyczyny, objawy, leczenie

Odma podskórna – objawy, postępowanie, leczenie

Międzybłoniak opłucnej – czas przeżycia, przebieg, postępy

Choroby śródmiąższowe płuc – objawy, leczenie, rokowania

Choroby krtani – przyczyny, objawy i metody leczenia

Zarostowe zapalenie oskrzelików – przyczyny i leczenie

Atropina – działanie, przeciwwskazania i skutki uboczne

Pulsoksymetr – jak działa, co bada, jaki wybrać i jak używać

Klatka piersiowa – budowa, funkcje i choroby w jej obrębie

Tchawica – budowa, funkcje i najczęstsze choroby tchawicy

Gardło – budowa, funkcje, dolegliwości i choroby gardła
