Widzisz u siebie tylko defekty? To może być dysmorfofobia – zaburzenia postrzegania własnej osoby

Dysmorfofobia należy do problemów natury psychicznej, a w jej przebiegu obserwuje się zaburzenie postrzegania własnej osoby. Mówiąc bardziej obrazowo – chory widzi defekty ciała tam, gdzie wcale ich nie ma.

Dysmorfofobia (ang. body dysmorphic disorder, BDD) często błędnie kojarzona jest z młodzieńczym narzekaniem na własny wygląd. Schorzenie to jednak znacznie więcej niż niezadowolenie z własnej figury, za dużego nosa, koloru włosów czy braku wcięcia w talii. Dysmorfofobia urojeniowa zaliczana jest do zaburzeń somatomorficznych lub obsesyjno-kompulsywnych i występuje u ludzi w różnym wieku z podobną częstotliwością, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Pierwsze symptomy mogą pojawić się w wieku dojrzewania. Szacuje się, że na tę przypadłość choruje około 3% populacji.

Przyczyny dysmorfofobii

Nadal nie jest jasne, co jest dokładną przyczyną powstawania dysmorfofobii. Tak jak w przypadku większości chorób natury psychicznej, może nakładać się na nią wiele czynników. Wiele mówi się obecnie o znaczeniu dziedziczenia genetycznego jako potencjalnego ryzyka zwiększającego możliwość pojawienia się choroby. Jeśli któryś z rodziców cierpi na tę chorobę, istnieje duże prawdopodobieństwo pojawienia się jej również u potomstwa. Psychologowie dopatrują się także potencjalnych przyczyn w traumatycznych wydarzeniach, które mogły odcisnąć piętno na psychice chorego. Zalicza się do nich np. molestowanie seksualne w latach młodzieńczych, prześladowanie ze strony rówieśników oraz fizyczne i psychiczne znęcanie się. Takie przykre i trudne sytuacje obniżają znacznie poczucie wartości i samoocenę. Jak wyglądają mózgi osób cierpiących na dysmorfofobię? Niektóre badania dowiodły, że tkanka nerwowa takich osób wykazuje zaburzenia w obszarach odpowiedzialnych za przetwarzanie bodźców wzrokowych oraz ich interpretację. Nieprawidłowości obserwuje się ponadto w strukturach mózgu związanych z emocjami.

Objawy dysmorfofobii

Typowe symptomy dysmorfofobii związane są z osobistymi rozterkami osoby chorej. Zaburzeniu ulega obraz własnej osoby. Zdaniem dotkniętego dysmorfofobią jego ciało lub konkretny jego element znacznie odbiega od uznawanych społecznie standardów. Może mu się wydawać, że oczy są nieprzeciętnie wyłupiaste lub nos przypomina ten, który miała baba jaga. Nie jest to oczywiście prawda, gdyż wszystkie części ciała wyglądają u tych osób normalnie. W bardziej zaawansowanych przypadkach problemy mogą narastać do rangi zaburzeń urojeniowych. Choremu wydaje się, że wszyscy w jego otoczeniu zwracają uwagę na jego urojone wady i za jego plecami wyśmiewają się z niego. Najtrudniejsza jest dysmorfofobia twarzy, gdyż może doprowadzić do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu w społeczeństwie. W skrajnych przypadkach dochodzi nawet do celowego unikania miejsc publicznych, rezygnacji ze spotkań towarzyskich, a nawet przychodzenia do pracy. Konsekwencje takiego zachowania rzutują na wiele aspektów życia, nie tylko typowo towarzyskich, ale i ekonomicznych. Cierpiący na dysmorfofobię mogą podejmować się wielu prób mających na celu zniwelowanie lub całkowite zlikwidowanie wyimaginowanych przeszkód. Niestety, w większości przypadków kończy się to poważnymi okaleczeniami lub uszkodzeniami tkanek i skóry. W przypadku osób widzących u siebie problemy skórne, w wyniku silnego tarcia, wyciskania lub innego działania mechanicznego i chemicznego może dojść do rozwinięcia się poważnych zakażeń skórnych i chorób dermatologicznych. Co ciekawe, obsesja dotycząca usunięcia nieistniejących wad może być na tyle silna, że chorzy decydują się na wizytę u lekarzy z zakresu medycyny estetycznej. Często jednak spotykają się z niezrozumieniem, ponieważ wielu specjalistów odmawia wykonywania zabiegu.

Jak pomóc osobie z dysmorfofobią?

Leczenie dysmorfofobii opiera się głównie na psychoterapii. Jednakże, żeby była ona skuteczna, chory musi wyrazić wolę leczenia i zdawać sobie sprawę z własnego problemu. Niestety, większość z nich nie widzi problemu w psychice, a jedynie w ciele. Dlatego też takie przypadki leczy się bardzo trudno. Duża odpowiedzialność spoczywa często na najbliższej rodzinie chorego, która stara się przekonać chorego do terapii. Kluczowe w całym procesie leczenia jest wsparcie. Najczęściej zaleca się stosowanie psychoterapii poznawczo-behawioralnej przeprowadzanej indywidualnie z psychiatrą lub psychologiem. Jest to terapia mogąca trwać dłuższy czas, nawet kilka lat. Przy towarzyszących zaburzeniach nastroju lekarz może przepisać leki przeciwdepresyjne z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny.