Arachnofobia – co to jest i jakie są jej objawy? Wyjaśniamy, jak leczyć arachnofobię

Arachnofobia jest jedną z częstszych, choć specyficznych, postaci fobii, na jakie cierpią ludzie. Dowiedz się, jakie są objawy arachnofobii i czym się charakteryzuje „choroba pająków”. Wyjaśniamy też, jak pomóc osobie, która na nią cierpi.

Co to jest arachnofobia?

Arachnofobia to pojęcie pochodzące z greki, powstałe z połączenia dwóch słów: arachne (pająk) i phobos (strach). To fobia lękowa, jedna z częściej występujących jej odmian w populacji. Poczuciu zagrożenia towarzyszy także wstręt i obrzydzenie. Na szczęście możliwe jest skuteczne leczenie arachnofobii. W tym celu stosuje się odpowiednie terapie, niejednokrotnie oparte o metodę desensytyzacji.

Arachnofobia to strach przed pająkami, który w wielu wypadkach nie ma żadnego racjonalnego uzasadnienia. To rodzaj specyficznej fobii, a więc zaburzenie lękowe oznaczone w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 kodem F40.2.

Mimo iż większość ludzi zdaje sobie sprawę, że tylko 3 proc. pająków stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka, aż 3 proc. populacji odczuwa przed całym tym gatunkiem paraliżujący strach. Co ciekawsze, strach ten obejmuje nie tylko same pająki, lecz także inne bezkręgowce podobne do nich.

Arachnofobia powoduje, że już samo wyobrażenie pająka rodzi strach, dostrzeżenie go uniemożliwia dalsze przebywanie w danym pomieszczeniu, rodzi podejrzenia, że pająk jest gdzieś ukryty w pokoju i w każdej chwili może zaatakować. Zbliżenie się do pająka dla większości osób cierpiących na arachnofobię jest nie do pomyślenia. Podobnie jak kontakt przez dotyk. Jeśli pojawia się konieczność usunięcia pająka z pokoju, osoby z arachnofobią czekają na kogoś z zewnątrz. Arachnofobia sprawia, że cierpiący na nią ludzie ze strachu przed pająkami rezygnują z takich aktywności, jak spanie w namiocie czy grzybobranie.

Arachnofobia – objawy

Objawy arachnofobii są bardzo różne. Niektóre osoby głośno krzyczą na widok pająka, płaczą lub wręcz przeciwnie – nieruchomieją i starają się zachowywać jak najciszej. Sporo osób po prostu ucieka z pomieszczenia lub miejsca, w którym znajduje się pająk.

Niektórzy dostają gęsiej skórki, pocą się, drżą. W skrajnych wypadkach osoby tracą przytomność lub dostają ataku paniki.

Do charakterystycznych somatycznych objawów arachnofobii należą:

• przyspieszone bicie serca,
• przyspieszone tętno,
• płytszy i szybszy oddech,
• bladość,
• suchość w ustach,
• rozszerzone źrenice,
• zwolniona perystaltyka jelit.

Przyczyny arachnofobii

Arachnofobia jest jedną z częstszych form fobii izolowanej, trudno jednak jednoznacznie ustalić jej przyczyny. Podejście behawiorystyczne i ewolucjonistyczne zakładają, że z jednej strony lęk przed pająkami jednostka przejmuje ze środowiska, w którym się wychowywała, z drugiej – ma to być wyraz przystosowania człowieka, dla którego lęk przed pająkiem to forma obrony przed jadowitymi stawonogami.

Istnieje także koncepcja psychoanalityczna, wyprowadzona z prac Zygmunta Freuda, która zakłada, że lęk przed pająkami to projekcja własnych skłonności analnych (pająk jest brudny i wzbudza wstręt) lub też pozostałość z okresu edypalnego, kiedy to pająka można byłoby utożsamiać z dominującym samcem.

Jak wyleczyć arachnofobię?

Arachnofobia jest możliwa do wyleczenia. Decyzja, jak leczyć arachnofobię, zależy od terapeuty i pacjenta, najczęściej jednak stosowaną metodą jest desentyzacja. Jest to terapia polegająca na systematycznym oswajaniu pacjenta z przedmiotem lęku. Pierwszą formą kontaktu jest oglądanie zdjęć, rozmowa o nich. Terapeuta w trakcie sesji stara się zbudować pozytywny obraz pająków, „odczarować” je, przybliżyć pacjentowi. W następnym etapie przechodzi do obalania błędnych wyobrażeń pacjenta. Obala m.in. przekonania dotyczące wielkości pająków. Cierpiący na arachnofobię mają bowiem skłonność do postrzegania pająków jako większych i groźniejszych, niż są one w rzeczywistości.

W kolejnym etapie przychodzi czas na przyglądanie się pająkom w terrarium. Punktem kulminacyjnym terapii jest dotknięcie pająka, a nawet trzymanie go na dłoni.

Inną metodą, jak pokonać arachnofobię, jest terapia implozywna. To radykalny sposób walki z arachnofobią. Terapia polega na zmuszeniu pacjenta do bezpośredniego kontaktu z pająkiem bez jakiejkolwiek formy wcześniejszej zapowiedzi. Po kilkukrotnych powtórzeniu tej czynności lęk przed pająkiem powinien osłabnąć.

Leczenie arachnofobii jest skuteczne i przynosi trwałe efekty, co potwierdzają pacjenci, którzy zdecydowali się na podjęcie terapii. Ich doświadczenia pokazują, że nawet po dłuższym czasie od zakończenia leczenia arachnofobia nie wraca.