Grzybica organizmu – objawy, leczenie, profilaktyka

Grzybica to bardzo często spotykana choroba zakaźna. Pierwszym objawem jest najczęściej swędzenie, z początku lekkie, a potem coraz silniejsze. Kiedy infekcja postępuje, pojawia się coraz więcej nieprzyjemnych symptomów. Jak objawia się grzybica? Jakie części ciała obejmuje? Czy można jej zapobiegać? W którym momencie należy skontaktować się z lekarzem?

Co to jest grzybica? 

Grzybica (inaczej mikoza) to jednostka chorobowa wywoływana przez grzyby. Może obejmować różne części ciała, a jej objawy są nieprzyjemne i potrafią mocno uprzykrzyć życie. Co ciekawe, mogą ją wywoływać nie tylko patogeny, ale również mikroorganizmy, które wchodzą w skład naturalnej mikroflory organizmu. Jest zaraźliwa, bardzo łatwo przenosi się z człowieka na człowieka, dlatego, jeżeli u ciebie lub u twoich bliskich zdiagnozowano grzybicę, wszyscy musicie zachować szczególną ostrożność.

Rodzaje grzybicy 

Grzybice mogą obejmować zewnętrzne obszary ciała. Oznacza to, że występują na skórze czy błonach śluzowych. Zalicza się do nich: 

• grzybica stóp, 
• grzybica dłoni, 
• grzybica jamy ustnej, 
• grzybica paznokci, 
• grzybica penisa, 
• grzybica pachwin, 
• grzybica na skórze głowy.

Można wyróżnić także grzybice narządowe, układowe oraz uogólnione. Są to: 

• grzybica płuc, 
• grzybica dróg moczowych, 
• grzybica pochwy, 
• grzybica przełyku, 
• grzybica ogólnorozwojowa.

Najczęstsze objawy grzybicy 

W przypadku grzybicy skóry i stóp można zauważyć mikroskopijne pęknięcia. Pojawia się też świąd. Z czasem skóra staje się rozpulchniona, jakby nieco obrzęknięta, ma też białawy kolor i jest wilgotna. Do tego dochodzą pękające pęcherzyki, w późniejszym stadium również ból i brzydki zapach. Jeśli chory ma grzybicę ogólnorozwojową, wówczas może odczuwać silne zmęczenie oraz osłabienie, ból stawów, wzdęcia, problemy z koncentracją itp. Czasem występuje także biegunka lub zaparcia.

W przypadku grzybicy paznokci pojawia się przebarwienie na płytce, która z czasem staje się nierówna i pofałdowana. Rumieniowa złuszczająca się wysypka, która pojawia się wokół narządów płciowych to najczęstszy objaw grzybicy pachwin. Z kolei łysienie i połamane włosy u nasady zazwyczaj świadczą o grzybicy głowy.

Co wywołuje grzybicę? 

Grzybica jest najczęściej przyczyną działania grzybów z jednej z trzech grup, wśród których wymienia się: 

• dermatofity – rozwijają się, jeśli mają dostęp do kreatyny. Najczęściej wywołują grzybicę włosów, skóry i paznokci, czyli części ciała, w których znajduje się wspomniane białko, kreatyna, 
• grzyby strzępkowe, inaczej pleśniowe – są odpowiedzialne przede wszystkim za patologie narządowe, pojawiają się rzadko. Najczęściej atakują osoby z osłabioną odpornością, 
• grzyby drożdżopodobne – (zazwyczaj z rodzaju Candida). Przyczyniają się do zakażenia grzybiczego w jamie ustnej, narządach płciowych oraz paznokci. Powodują także grzybice układowe.

W jaki sposób można się zarazić grzybicą? 

Najczęściej do zarażenia grzybicą dochodzi poprzez kontakt z chorym człowiekiem. W naturalnych warunkach organizm powinien poradzić sobie z infekcją, ale jeżeli z jakiejś przyczyny masz obniżoną odporność, pierwsze objawy wystąpią u ciebie bardzo szybko. Do zakażenia może dość w następujących miejscach: 

• hotele, ośrodki wypoczynkowe, 
• basen, sauna, 
• siłownia, 
• salon fryzjerski. 

Powszechne jest przenoszenie grzybicy z osoby na osobę żyjących w jednym gospodarstwie domowym – trzeba pamiętać o używaniu oddzielnych ręczników, środków czystości, ubrań, sztućców, a także warto chodzić w skarpetach lub klapkach, które będą chronić przed ewentualną grzybicą stóp.

Co ciekawe, grzybicą można się też zarazić od zwierząt, ponieważ w tym przypadku te same patogeny zarażają zarówno ludzi, jak i naszych czworonożnych lub dwunożnych towarzyszy. Również mikroorganizmy bytujące w ziemi mogą wywołać infekcję, dlatego prace ogrodowe najlepiej jest wykonywać w rękawicach ochronnych.

Co sprzyja rozwojowi grzybicy? 

Jak już wspomniano, nie każde zetknięcie się z zarodnikami grzybów wywoła chorobę. Organizm skutecznie broni się przed mikroorganizmami i potrafi je zwalczać. Są jednak pewne czynniki, które zwiększają ryzyko infekcji. Zalicza się do nich m.in.: 

• urazy w obrębie paznokci, 
• urazy skóry, 
• niską odporność (np. spowodowana wirusem HIV, wiekiem albo ciążą), 
• cukrzycę, 
• długotrwały i silny stres, 
• zaburzenia hormonalne, 
• antybiotykoterapię, 
• niedobory niektórych składników mineralnych (głównie cynku oraz żelaza), 
• otyłość, 
• niedobór witamin w organizmie, 
• niewłaściwą dietę, 
• noszenie ubrań oraz butów, które wykonane są ze sztucznych tworzyw.

Jak zdiagnozować grzybicę? 

Niektóre objawy grzybicy są dość typowe, wówczas lekarz może ją stwierdzić na podstawie wywiadu i obserwacji. Pierwsze symptomy mogą być jednak niejednoznaczne. Wtedy istotne jest pobranie próbki właściwego materiału klinicznego. Próbka jest najpierw oceniana mikroskopowo i na tej podstawie dobiera się odpowiednie podłoże, a następnie wykonuje posiew, który pozwala wyizolować mikroorganizmy odpowiedzialne za wywołanie patologicznych zmian. 

Czasem wykonywane są również badania serologiczne – dzięki nim lekarz identyfikuje w surowicy krwi antygeny grzybicze oraz przeciwciała, które zwalczają infekcję. W przypadku grzybic układowych często korzysta się z diagnostyki obrazowej, np. badań rentgenowskich. Od niedawna wykonywane są też badania molekularne. Są one bardzo czułe i swoiste, pozwalają na analizę DNA oraz RNA grzyba. Takie badania mogą być jednak wykonane tylko w specjalistycznych laboratoriach i mają sens w przypadku przewlekłych chorób, które nie reagują właściwie na leczenie.

Jak leczyć grzybicę? 

Leczenie grzybicy nie zawsze wygląda tak samo – wszystko zależy od jej rodzaju oraz stadium zaawansowania. W poważnych przypadkach powinnaś udać się do dermatologa, aczkolwiek niekiedy wystarczy wizyta u internisty, który zleci wykonanie posiewu i na podstawie otrzymanego wyniku będzie mógł dobrać odpowiedni antybiotyk. Najczęściej najpierw wprowadzane jest leczenie miejscowe przy użyciu maści, kremów albo leków dopochwowych w przypadku grzybicy pochwy. 

W przypadku, gdy to nie pomaga albo liczba grzybów jest duża, wprowadza się terapię farmakologiczną obejmującą cały organizm, która polega m.in. na zażywaniu leków doustnych. Nie zaszkodzi także zmiana diety – jedz produkty, które poprawią pH organizmu, takie jak: 

• nabiał naturalny – jogurty, sery, twarożki, serki wiejskie, 
• kiszonki – kiszone warzywa oraz owoce, 
• owoce cytrusowe. 

Może pomóc także ograniczenie lub całkowita eliminacja słodyczy z jadłospisu. Nie zapominaj także o odpowiedniej profilaktyce, na którą składa się właściwa higiena oraz noszenie przewiewnych ubrań z naturalnych materiałów.

Bibliografia 

1. D.  Trzmiel, A. Lis-Święty, B. Bergler-Czop, Klinika zakażeń grzybiczych skóry i jej przydatków w praktyce lekarza rodzinnego – problem ciągle aktualny, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, tom 17, nr 4, 212-217 [dostęp: 31.03.2023 r.]
2. B. Gradowicz, Grzybica paznokci. Czynniki ryzyka, profilaktyka, metody leczenia i pielęgnacji, Kosmetologia Estetyczna, 5 / 2019 / vol. 8 [dostęp: 31.03.2023 r.]
3. https://www.doz.pl/czytelnia/a13307-Grzybica__rodzaje._Leczenie_grzybic_z_uwzglednieniem_grzybicy_ogolnoustrojowej [dostęp 16.03.2023].