Hiponatremia to zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej, które oznacza obniżony poziom sodu we krwi. Schorzenie może być skutkiem przewodnienia lub odwodnienia organizmu. Objawy hiponatremii to osłabienie, nudności i bóle głowy. W ciężkich przypadkach może nastąpić obrzęk mózgu i śmierć.
Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami
Sód jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych przez neurony, reguluje napięcie mięśniowe i odpowiada za gospodarkę wodną oraz kwasowo-zasadową. Człowiek traci sód wraz z wodą. Spadek jego stężenia we krwi poniżej 135 mmol/l to hiponatremia. Leczenie zależy od czasu trwania i nasilenia objawów. Jego celem jest wyrównanie niedoboru sodu.
Czym jest hiponatremia?
Hiponatremia jest stanem chorobowym, który charakteryzuje się niedoborem sodu we krwi. Rozpoznaje się go, kiedy stężenie sodu spada poniżej 135 mmol/l. Ze względu na poziom tego pierwiastka we krwi wyróżnia się:
- hiponatremię łagodną – 130–134 mmol/l,
- hiponatremię umiarkowaną – 125–129 mmol/l,
- hiponatremię ciężką – poniżej 125 mmol/l.
Ze względu na czas rozwijania się zaburzeń wodno-elektrolitowych wyróżnia się hiponatremię ostrą (udokumentowany czas trwania wynosi mniej niż 48 godzin) oraz hiponatremię przewlekłą (trwa dłużej niż 48 godzin). W ciężkich przypadkach niedobór sodu może prowadzić do zatrzymania oddechu i akcji serca, a tym samym do śmierci pacjenta.
Przyczyny hiponatremii
W większości przypadków przyczyny hiponatremii są związane z nieprawidłowym nawodnieniem organizmu. Spadek stężenia sodu poniżej normy następuje w wyniku odwodnienia, do którego dochodzi podczas obfitych wymiotów, biegunki, wzmożonej potliwości, intensywnego wysiłku fizycznego lub rozległych poparzeń ciała. Są na nie narażone również osoby, które stosują leki moczopędne. Niekiedy hiponatremia jest skutkiem przewodnienia (tzw. zatrucie wodą). Dotyczy ona głównie sportowców, którzy piją duże ilości wody bez elektrolitów oraz pacjentów z chorobami psychicznymi przebiegającymi z zaburzeniami pragnienia.
Inne przyczyny hiponatremii to przewlekłe choroby nerek, marskość wątroby, niedoczynność tarczycy i niewydolność serca. Niedobór sodu we krwi może wystąpić również u osób, które przyjmują leki przeciwpsychotyczne, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny oraz leki przeciwdepresyjne (z grupy trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych). Jest to tzw. hiponatremia polekowa. Czynnikami ryzyka, które sprzyjają pojawieniu się hiponatremii polekowej, są: podeszły wiek, palenie tytoniu i płeć żeńska.
Znane są także przypadki hiponatremii rzekomej. U pacjentów występuje fałszywie małe stężenie sodu we krwi, które jest spowodowane za wysokim poziomem lipidów lub nieprawidłowych białek produkowanych przez układ odpornościowy – paraprotein.
Zobacz także
Objawy hiponatremii
Objawy hiponatremii zależą od poziomu sodu we krwi i szybkości jego zmniejszania się. Jego mały spadek może przebiegać bezobjawowo lub pojawiają się: osłabienie, nudności, wymioty, bóle głowy i drażliwość. Stężenie poniżej 120 mmol/l, czyli hiponatremia ciężka objawia się:
- zaburzeniami koncentracji,
- nadmierną sennością,
- zaburzeniami świadomości,
- drgawkami,
- śpiączką,
- obrzękiem mózgu,
- zaburzeniami oddychania,
- zatrzymaniem akcji serca.
Jeżeli przyczyną hiponatremii jest odwodnienie, może pojawić się dodatkowo: suchość błon śluzowych jamy ustnej, zmniejszona ilość oddawanego moczu, ustanie wydzielania śliny, zawroty głowy, zwiększenie temperatury ciała i skurcze mięśni.
Obrzęk mózgu jest stanem zagrożenia życia. Dochodzi do niego, kiedy w tkankach mózgowia gromadzi się nadmierna ilość płynu. W jego przebiegu pojawiają się liczne objawy neurologiczne: ból głowy, drgawki, zaburzenia świadomości, afazja (zaburzenia mowy), a także zatrzymanie oddechu i krążenia, co jest przyczyną śmierci pacjenta.
Leczenie hiponatremii
W przypadku podejrzenia hiponatremii konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych krwi i moczu w celu określenia stężenia sodu w organizmie. Rozpoznaje się ją, kiedy poziom tego pierwiastka jest mniejszy niż 135 mmol/l. Leczenie hiponatremii ma na celu uzupełnienie niedoboru. Rodzaj terapii zależy od czasu trwania objawów i ich nasilenia. Stan ten jest w pełni uleczalny, jeśli zostanie wcześnie rozpoznany.
Leczenie hiponatremii jest prowadzone w warunkach szpitalnych. Polega na wyrównaniu stężenia sodu we krwi. Jego podaż nie powinna jednak nastąpić zbyt szybko, ponieważ może dojść do uszkodzenia osłonek mielinowych komórek nerwowych, co również może spowodować śmierć pacjenta. W przypadku łagodnej hiponatremii leczenie obejmuje zmniejszenie podaży płynów i dostarczanie sodu wraz z pożywieniem (jednak nie więcej niż 5 g na dzień). Można także przyjmować doustnie specjalne roztwory elektrolitów, które są dostępne w aptece bez recepty.
Udostępnij
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Adrianna Sobol: „Gdy opiekunowi osoby chorej na parkinsona mówi się o odpoczynku, ten zwykle odpowiada: ‘Ale ja nie mogę, nie wypada’”
Karolina Szymczak: Przeszłam przez tabun lekarzy. Mówili mi, że miesiączka boli i że to normalne
„Choroba nie ma żadnego sensu. Dopiero to, co z niej wyciągniemy” – przekonują Andrzej Dziedzic i Joanna Głuchowska, autorzy książki „Liczy się każdy oddech”
