Infekcja, alergia czy nadwrażliwość błony śluzowej? Wykonaj wymaz i dowiedz się, co jest przyczyną kataru

Wymaz z nosa ma na celu określenie rodzaju patogenów kolonizujących w danym momencie błonę śluzową nosa. Jest bezbolesny i trwa niecałą minutę. Wykonuje go i zleca najczęściej laryngolog. Wykrycie patogenu umożliwia włączenie leczenia celowanego, które ma zlikwidować katar.

Wymaz z nosa jest badaniem bezbolesnym. Jego pobranie trwa niespełna minutę. Jest to badanie nieinwazyjne i nie wymaga skomplikowanego przygotowania. Najczęściej przeprowadza je lekarz laryngolog, choć zdarza się też, że wymaz pobierają lekarze innych specjalności. Najczęściej jest zlecane u osób, które skarżą się na uciążliwy katar, a nie pomagają im standardowo przepisywane leki. Taka sytuacja może mieć miejsce w czasie aktywnej, ostrej infekcji, ale do wykonania wymazu może także skłaniać przewlekły nieżyt nosa. Czasami wykonanie wymazu z nosa i gardła zalecane jest w pewnych grupach zawodowych (np. w przypadku pracowników gastronomii), żeby wykluczyć obecność drobnoustrojów, nawet jeżeli pacjent nie odczuwa dolegliwości.

Wymaz z nosa – wskazania

Wymaz z nosa nie jest badaniem standardowym i nie każda infekcja przebiegająca z katarem jest wskazaniem do jego wykonania.

Najczęściej do wykonania wymazu skłaniają przewlekłe dolegliwości, zwłaszcza w postaci kataru i spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, szczególnie gdy odnotowuje się brak reakcji na standardowe leczenie. Czasami istnieją również wskazania do wykonania wymazu w trakcie ostrej infekcji. Jeżeli przy ostrym zapaleniu górnych dróg oddechowych nie działa antybiotyk pierwszego rzutu, może zaistnieć konieczność precyzyjnej identyfikacji patogenu celem włączenia leczenia niestandardowego.

Wskazaniem do wykonania wymazu jest także utrzymująca się gorączka lub stany podgorączkowe bez innej, wyraźnej przyczyny.

Wymaz u dziecka wykonuje się w przypadku, gdy są nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, w tym zapalenie ucha.

Ponadto zaleca się wykonanie wymazu z nosa przed planowanymi zabiegami operacyjnymi, zwłaszcza kardiochirurgicznymi, gdyż obecność patogenów w nosie może spowodować stan zapalny w obrębie np. wymienionej zastawki serca.

Wymaz z nosa zalecany jest także niektórym grupom zawodowym, u których stan zapalny w obrębie nosa mógłby przyczyniać się do zainfekowania innych. Wymienić tu należy pracowników sektora gastronomii, opiekunki w przedszkolach i żłobkach, a także lekarzy przeprowadzających zabiegi operacyjne.

Wymaz z nosa – przygotowanie i wykonanie badania

Wymaz z nosa jest badaniem nieinwazyjnym i nie wymaga specjalnego przygotowania. Może być wykonywany o każdej porze dnia. Wymazówka to patyczek z końcówką w postaci wacika (podobna do patyczków do czyszczenia uszu). Obecnie do pobierania wymazu używa się zestawów jednorazowych. W skład takiego zestawu wchodzi wymazówka i pojemnik zawierający najczęściej podłoże żelowe, aby pobrane patogeny nie były narażone na wpływ zewnętrznych czynników. Najważniejsze, aby nie pobierać wymazu w trakcie antybiotykoterapii – najwcześniej po pięciu dniach od zakończenia leczenia. Jeżeli istnieje konieczność pobrania wymazu przy antybiotyku, należy badanie wykonać przed podaniem kolejnej dawki leku. Na dwie godziny przed badaniem pacjent nie powinien przyjmować leków przeciwzapalnych, niewskazane są także wszelkiego rodzaju żele i maści stosowane miejscowo na błonę śluzową. W trakcie pobrania wymazu pacjent znajduje się w pozycji siedzącej z lekko odchyloną głową. Laryngolog rozchyla nozdrza wziernikiem nosowym i pobiera próbkę wydzieliny ze śluzówki, spod małżowiny nosowej, z okolicy ujścia zatok. Czasami wykonywany jest także wymaz z nosogardła. Następnie umieszcza wymazówkę w sterylnym pojemniku i przekazuje do laboratorium. Tam dokonywane jest posianie materiału, czyli umieszczenie go na różnego rodzaju podłożach stymulujących wzrost patogenów. W zależności od czynnika wynik wymazu otrzymujemy po kilku lub kilkunastu dniach.

Cena badania i wyniki

Lekarze nie zawsze mają możliwość zlecenia wymazu z gardła i nosa. Warto zatem wiedzieć, ile kosztuje wymaz z nosa, gdyż możemy wykonać go odpłatnie. Koszt wymazu z nosa u dziecka i u dorosłego to 30–50 zł. Jeżeli wykonany badanie prywatnie, z wynikiem musimy się zgłosić do lekarza, aby można było zastosować skuteczne leczenie.

Przy braku patogenów wynik wymazu określany jest jako ujemny. Wymaz z nosa dodatni oznacza, że stwierdzono drobnoustroje, które nie powinny kolonizować jamy nosa. Czasami na wyniku wymazu możemy spotkać się z określeniem: „wyhodowano florę fizjologiczną”. Oznacza to, że wynik jest ujemny, a obecne w wydzielinie są jedynie drobnoustroje, które w warunkach fizjologicznych mogą znajdować się w naszych drogach oddechowych. W przypadku wyniku dodatniego pojawia się łacińska nazwa bakterii lub grzyba oraz wykaz, na jakie leki dany drobnoustrój jest wrażliwy. Ta informacja jest istotna dla lekarza, gdyż umożliwia ona włączenie leczenia przyczynowego.