Czy nieżyt nosa może być groźny dla zdrowia? Czym jest, jakie są jego objawy oraz jak go skutecznie leczyć?

Nieżyt nosa to zwykle choroba wirusowa, ograniczająca się zazwyczaj do błony śluzowej nosa oraz gardła. W niektórych przypadkach obejmuje również krtań, tchawicę i oskrzela. Do powikłań może dojść, gdy oprócz zapalenia wirusowego rozwija się także zakażenie bakteryjne. W takich przypadkach konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii.

Nieżyt nosa przenosi się drogą kropelkową. Dlatego też, o ile to możliwe, zaleca się izolowanie chorego przez okres od 5 do 7 dni. Jeśli nie dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, po tym czasie nieżyt infekcyjny powinien minąć. Pomieszczenie, w którym przebywa osoba zarażona, musi być ciepłe, należy jednak unikać przegrzania. Dobre efekty przynosi nawilżanie powietrza i nawadnianie organizmu.

Ostry infekcyjny nieżyt nosa

Ostry nieżyt nosa o charakterze infekcyjnym, określany jako prosty, potocznie nazywany jest przeziębieniem. Do jego typowych objawów należy wydzielina z nosa – katar, który na początku infekcji jest wodnisty, a z czasem staje się coraz gęstszy, tym samym może utrudniać oddychanie. Obrzęk błony śluzowej nosa zakłóca wentylację organizmu. Dodatkowo mogą wystąpić: kaszel, bóle głowy, świąd w gardle oraz swędzenie i zaczerwienienie spojówek, a także łzawienie z oczu. Chorobę wywołują najczęściej wirusy z grupy adenowirusów, rhinowirusów oraz grypowe i grypopodobne.

Alergiczny nieżyt nosa

Przyczyną powstawania alergicznego nieżytu nosa jest niewłaściwa reakcja układu immunologicznego na alergen. Organizm zaczyna zwalczać czynnik, który przy prawidłowo funkcjonującym układzie odpornościowym nie powinien wywołać takiej reakcji. Dotyczy to m.in. roztoczy, pyłków kwiatów i traw oraz sierści zwierząt. Na skutek podjętej przez organizm walki dochodzi do alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa. Katar, który wówczas się pojawia, jest zazwyczaj wodnisty, ale jednocześnie powoduje zapchanie układu oddechowego. Towarzyszą mu takie objawy, jak kichanie, swędzenie nosa i oczu, dodatkowo mogą występować wysypki, opuchlizna powiek oraz zmiany skórne. Na alergiczny nieżyt nosa stosuje się leki antyhistaminowe. Przy znacznym nasileniu objawów lub niemożności unikania czynników wywołujących alergię można zastosować immunoterapię (odczulanie). Polega ona na wprowadzeniu do organizmu pacjenta, metodą iniekcji podskórnej, alergenu w określonej dawce, w konkretnych odstępach czasu. Immunoterapia ma na celu przyzwyczajenie organizmu do czynników wywołujących reakcje alergiczne i wytworzenie prawidłowych reakcji.

Przewlekły nieżyt nosa

Przewlekły nieżyt nosa to inaczej naczynioruchowy, idiopatyczny lub niealergiczny nieżyt nosa. To choroba przewlekła, która nie ma podłoża alergicznego. Jej cechą charakterystyczną jest katar utrzymujący się dłużej niż 12 tygodni. Jego bezpośrednią przyczyną jest obrzęk jamy nosowej, spowodowany poszerzeniem naczyń krwionośnych. Objawy związane z przewlekłym nieżytem nosa mogą utrzymywać się przez cały rok bądź nasilać w okresie wiosennym i jesiennym. Do czynników, które je zaostrzają, zalicza się:

• suche powietrze,
• nagłe zmiany temperatury lub ciśnienia,
• przegrzanie lub przeziębienie okolic pleców i stóp,
• dym tytoniowy,
• spaliny,
• mocne zapachy,
• pobudzenie emocjonalne,
• podniecenie seksualne,
• pikantne potrawy,
• zmiany hormonalne (np. nieżyt nosa w ciąży).

Przyczyny występowania niealergicznego nieżytu nosa nie są do końca znane, dlatego jest on określany mianem idiopatycznego. Może być powodowany przez wady w budowie anatomicznej nosa, np. skrzywienie przegrody, częste infekcje wirusowe i bakteryjne, prowadzące do rozwoju patologii w błonie śluzowej wyściełającej nos, a także przyjmowanie niektórych leków, takich jak: angiotensyny, sterydy, pigułki antykoncepcyjne, leki psychotropowe, rezerpiny. Katar mogą wywoływać także leki stosowane donosowo z grupy alfa-adrenomimetyków, przyjmowane przez czas dłuższy niż 7 dni (polekowy nieżyt nosa). Rozpoznanie ustalane jest na podstawie wywiadu oraz badania otolaryngologicznego. W niektórych przypadkach wykonuje się także rynoskopię przednią – specjalistyczne badanie jamy nosowej. Należy wykluczyć także podłoże alergiczne schorzenia. Leczenie przewlekłego nieżytu nosa polega na unikaniu czynników nasilających objawy oraz oczyszczaniu jamy nosowej – zarówno mechanicznie, jak i z wykorzystaniem przeznaczonych do tego preparatów, np. na bazie soli morskiej. Przewlekły nieżyt nosa może prowadzić do przykrych powikłań, m.in. upośledzenia węchu, zapalenia zatok przynosowych, rozwoju polipów w błonie śluzowej nosa i nawracającego zapalenia ucha środkowego.

Cuchnący nieżyt nosa

Jedną z odmian przewlekłego nieżytu nosa jest cuchnący nieżyt nosa. Jego główne objawy to ropna wydzielina, której towarzyszy brzydki zapach z ust oraz jamy nosowej, a czasem także bolesne strupy na błonie śluzowej. Postać ta występuje głównie u osób młodych. Powoduje problemy z powonieniem i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Podobnie jak inne przypadki przewlekłego nieżytu nosa, wymaga leczenia i profilaktyki, polegającej na unikaniu czynników zaostrzających objawy i oczyszczaniu jamy nosowej.