się ten artykuł?
Nieżyt nosa charakteryzujący się katarem to jedna z najczęściej występujących dolegliwości zdrowotnych. Pewnie i ty nie raz się z nim męczyłaś. Czy wiesz, że problem ten może mieć wiele różnych przyczyn? W zależności od tego, co go wywołało, stosuje się inne leki na nieżyt nosa. Dowiedz się, jak radzić sobie z katarem w zależności od jego przyczyny.
Co to jest nieżyt nosa?
Nieżyt nosa to zapalenie błony śluzowej może być wywołany różnymi czynnikami. Ogólnie dzielimy go na:
- ostry nieżyt nosa – wynika zazwyczaj z infekcji wirusowych, które przenoszą się drogą kropelkową. Zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni, ale nasilające się objawy prowadzą niekiedy do nadkażenia bakteryjnego,
- przewlekły nieżyt nosa – może mieć różne podłoże.
Nieżyt nosa (NN), czyli zapalenie błony śluzowej nosa, powszechnie nazywany też katarem jest dolegliwością często występującą zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Tym szerokim pojęciem objęte są schorzenia z objawami blokady nosa, przekrwienia błony śluzowej nosa, wycieku z nosa, kichania i świądu, które wynikają z zapalenia i/lub dysfunkcji błony śluzowej nosa. Stwierdzenie 2 lub więcej z w/w objawów utrzymujących się minimum przez 1 godzinę w ciągu 2 lub więcej dni zwykle wystarcza do postawienia rozpoznania.
Ogólne objawy nieżytu nosa
Katar towarzyszący nieżytowi nosa sprawia, że trudniej się skupić. Uczucie blokady narządu węchu często wywołuje ból głowy, w nocy zaburza sen, a ciągłe jego czyszczenie sprawia, że skóra wokół jest podrażniona. Poza tym najczęściej występujące objawy nieżytu nosa (zarówno ostrego, jak i przewlekłego) to:
- uczucie blokady w nosie,
- przekrwienie błony śluzowej,
- wyciek z nosa,
- świąd, kichanie.
Rodzaje przewlekłego nieżytu nosa i ich leczenie
O przewlekłym nieżycie nosa mówimy, jeśli objawy utrzymują się przez co najmniej 3 miesiące. Mogą go wywołać różne czynniki, np. alergeny, hormony, ale także niewłaściwie stosowane krople na katar. Poniżej znajduje się tabelka opisująca różne typy, przyczyny oraz cechy charakterystyczne tego schorzenia:
| Przewlekły nieżyt nosa | |||||
| Alergiczny | Polekowy | Naczynioruchowy | Hormonalny | U osób starszych | |
| Przyczyny | nadmierna reakcja układu odpornościowego na alergeny, np. pyłki traw, drzew, roztocza, sierść zwierząt | nadużywanie kropli do nosa na katar z ksylometazoliną, oksymetazoliną i nafazoliną | nadreaktywność błony śluzowej na różne bodźce, np. ostre zapachy, dym tytoniowy, różnice temperatur, zmiany ciśnienia, alkohol | zmiany hormonalne związane z ciążą, cyklem miesiączkowym, niedoczynnością tarczycy | zmiany związane z wiekiem, np. zanik kolagenu, zmniejszone ukrwienie nosa, degeneracja chrząstki w przegrodzie nosowej |
| Objawy | świąd, kichanie, wodnisty wyciek z nosa, uczucie blokady | blokada nosa, suchość błony śluzowej, zaburzenia węchu, krwawienia | blokada i wyciek z nosa, kichanie | wodnisty wyciek i blokada nosa | jasny, niekontrolowany, wodnisty wyciek z nosa |
Alergiczny nieżyt nosa
Najczęściej występujący rodzaj przewlekłego nieżytu nosa ma podłoże alergiczne. Szacuje się, że cierpi na niego aż 25% Polaków. Objawom kataru alergicznego często towarzyszy zapalenie spojówek. Alergicy mają też tendencję do atopowego zapalenia skóry, astmy czy symptomów w obrębie układu pokarmowego. Jeśli cierpisz na alergiczny nieżyt nosa, leki bez recepty pomogą ci złagodzić objawy. Skuteczne będą:
- tabletki na alergię – wybierz środki nowszej generacji (np. desloratadynę, bilastynę). Wywołują mniej efektów ubocznych w porównaniu do starszych leków – przede wszystkim nie powodują senności,
- spray do nosa z mometazonem – to steryd dostępny bez recepty. Zmniejsza świąd, obrzęk i produkcję kataru alergicznego,
- woda morska – jeśli cierpisz na alergiczny nieżyt nosa, domowym sposobem na złagodzenie objawów jest regularne płukanie śluzówki woda morską. W ten sposób oczyszczasz ją z alergenów.
Polekowy nieżyt nosa
Polekowy nieżyt nosa najczęściej wynika z nadużywania miejscowych preparatów obkurczających śluzówkę narządu węchu. To popularne środki stosowane przy katarze różnego pochodzenia. Bezpiecznie możesz je stosować jedynie przez 5-7 dni. Dłuższy czas kuracji prowadzi do przesuszenia śluzówki i rozwoju kataru polekowego. To wbrew pozorom niebezpieczny stan, ponieważ może doprowadzić do uzależnienia od kropli do nosa, które ciągnie się potem miesiącami.
Polekowy nieżyt nosa sporadycznie może być wywołany też przez inne leki, np. niektóre hipotensyjne czy przeciwzapalne farmaceutyki. Leczenie tego schorzenia polega przede wszystkim na odstawieniu kropli, które wywołały nieżyt nosa. Domowe sposoby, które mogą w tym pomóc, to:
- nawilżanie śluzówki przy pomocy np. hipertonicznej wody morskiej,
- inhalacje z soli fizjologicznej,
- stopniowe zmniejszanie dawki stosowanych kropli, żeby moment ich odstawienia nie był tak bolesny.
Naczynioruchowy nieżyt nosa
Naczynioruchowy nieżyt nosa najczęściej dotyczy dorosłych kobiet. Wywołujące go czynniki są zróżnicowane i czasem trudne do ustalenia, dlatego jedynym sposobem diagnozy tej patologii jest wykluczenie innych możliwych przyczyn wystąpienia przewlekłego nieżytu nosa.
Pokarmy mogą wywołać objawy nieżytu nosa jako część ogólnej IgE-zależnej reakcji alergicznej. Jednakże, mogą również być rozpatrywane jako podfenotyp niealergicznego, nieinfekcyjnego nieżytu nosa – nieżyt nosa smakowy. Objawy mogą pojawić się w każdym wieku, występują po spożyciu niektórych (często gorących i pikantnych) pokarmów.
Hormonalny nieżyt nosa
Hormonalny nieżyt nosa wynika ze zmian w organizmie niewidocznych na pierwszy rzut oka. Pojawia się np. na skutek wzrostu stężenia estrogenów. Powoduje to przekrwienie śluzówki nosa, co w konsekwencji prowadzi do obrzęku. Najczęstszą przyczyną są wahania hormonalne w ciąży. Nieżyt nosa może dokuczać najmocniej w ostatnim trymestrze oraz do 2. tygodni po porodzie. Ponieważ nie wynika z żadnej choroby, nie wymaga leczenia.
Nieżyt nosa u osób starszych
Zmiany, jakie toczą się w organizmie z upływem lat, zaburzają fizjologiczne funkcje różnych tkanek, w tym błon śluzowych. Objawem nieżytu nosa u seniorów jest jasny wyciek z nosa, który pojawia się bez konkretnych czynników wyzwalających. Taki stan nie wymaga leczenia, ponieważ występuje fizjologicznie.
Hormonalny nieżyt nosa może występować w okresie ciąży, ale również może być związany z cyklem miesiączkowym, z niedoczynnością tarczycy, co może stanowić podstawę dalszego podziału na kolejne podfenotypy.Zwiększone stężenie estrogenów może prawdopodobnie powodować przekrwienie błony śluzowej nosa, choć nie zostało to jeszcze ostatecznie ustalone. Inne potencjalne endotypy mogą obejmować rozszerzenie naczyń krwionośnych przez wzrost beta-estradiolu i progesteronu, które mają wpływ na receptory H1 błony śluzowej i funkcję eozynofilów.
Leki na nieżyt nosa dostępne bez recepty
W przypadku ostrego i przewlekłego nieżytu nosa o przyczynie innej niż alergia, leczenie jest podobne i obejmuje:
- spraye obkurczające śluzówkę – zawierają wspomniane wyżej ksylometazolinę i oksymetazolinę,
- tabletki na katar – zawierają np. pseudoefedrynę, która również obkurcza naczynia krwionośne, a przez to zmniejsza obrzęk,
- nawilżanie śluzówki – przy pomocy soli fizjologicznej lub wody morskiej. W ostrym nieżycie nosa możesz użyć roztworu hipertonicznego, który zmniejszy obrzęk nosa.
Nieżyt nosa – domowe sposoby
Niezależnie od przyczyny nieżytu nosa, objawy pomogą ci złagodzić:
- inhalacje z olejków eterycznych – świetnie sprawdzają się np. eukaliptusowy czy z drzewa herbacianego. Wlej kilka kropli olejku do naczynia z gorącą wodą i wdychaj unoszącą się parę,
- irygacje – polegają na płukaniu nosa i zatok solą fizjologiczną. Pomagają udrożnić go zarówno w ostrym, jak i przewlekłym nieżycie nosa. Najlepiej wykorzystaj do nich gotowy zestaw z apteki,
- nawilżanie powietrza – śluzówkę w sezonie letnim wysusza klimatyzacja, a w zimowym ogrzewanie. Dlatego, jeśli masz problem z przewlekłym nieżytem nosa, rozważ zakup nawilżacza powietrza. W zimie możesz w zastępstwie rozłożyć mokry ręcznik na kaloryferze.
Jeśli katar trwa dłużej niż kilka dni i nie ustępuje, skonsultuj się z lekarzem. Żeby leczenie przewlekłego nieżytu nosa było skuteczne, trzeba ustalić jego przyczynę. Niestety, objawy bywają tak podobne do siebie, że czasami bez dokładnych badań nie jest to możliwe. Podobnie dzieje się w przypadku nieżytu ostrego, kiedy dochodzi do powikłania w postaci rozwoju bakterii.
Bibliografia:
- Dąbrowski P., Niedrożność nosa – przyczyny, diagnostyka i leczenie, Lekarz POZ 2017, 3(1): 19-28.
- Fornal R., Kurzawa R., Błażowski Ł., Sak I., Nieżyt nosa – najważniejsze fenotypy i endotypy oraz zasady leczenia, Alergia Astma Immunologia 2015, 20(4): 242-252.
- Grad A., Bartoszewicz L., Kalicki B., Jung, A., Rozpoznanie i leczenie alergicznego nieżytu nosa, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2008, 3(4): 154-158.
