Katar przez specjalistów nazywany jest nieżytem błony śluzowej nosa. Przyczyny jego powstawania są różne. Do najczęstszych należą infekcje bakteryjne i wirusowe oraz alergia. Wydzielina w nosie może mieć różny charakter (katar wodnisty, ropny, śluzowy), często towarzyszy jej niedrożność nosa oraz kichanie.
Za potocznym określeniem katar kryje się nieżyt błony śluzowej nosa. Struktury jamy nosowej wyściełane są nabłonkiem pokrywającym przegrodę, małżowiny nosowe i ujścia zatok, a także same zatoki. Nabłonek ten produkuje wydzielinę śluzową, która nawilża jamy nosa, ponadto zatrzymywane są w niej i wydalane wraz z nią substancje drażniące i patogeny, które aspirujemy do drzewa oskrzelowego. Ponadto wydzielina ta ogrzewa też wdychane powietrze. Na skutek infekcji (najczęściej wirusowych, ale też bakteryjnych) oraz pobudzenia receptorów przez alergeny znacznie zwiększa się ilość produkowanej wydzieliny. Z tym wiąże się często kichanie oraz uczucie niedrożności nosa. Katar, choć nie należy do groźnych schorzeń, bywa uciążliwy. Z tego względu warto jest znać domowe sposoby na katar.
Zwykle około 24–48 godzin po narażeniu na patogen lub alergen pojawiają się pierwsze dolegliwości. Należy do nich swędzenie w nosie, kichanie, uczucie niedrożności nosa. Może temu towarzyszyć łzawienie i świąd oczu. Przy dolegliwościach może pojawić się stan podgorączkowy. Inaczej wygląda katar przy infekcji wirusowej i alergii, inaczej przy zakażeniu bakteryjnym. Podczas wirusowego i alergicznego nieżytu nosa katar jest zwykle przezroczysty, o wodnistej konsystencji, czasem może mieć nieznacznie bardziej gęstą konsystencję. Po kilku dniach gęstości wydzieliny może się zwiększyć, czasem podbarwia się na żółto czy zielono. Jest to naturalny przebieg zakażenia i jeżeli zmianom tym nie towarzyszy pogorszenie samopoczucia, wzrost temperatury ciała i objawy dodatkowe (kaszel, ból gardła), nie ma wskazań do rozpoznawania zakażenia bakteryjnego ani konieczności włączenia antybiotykoterapii. Jeżeli krótko po pojawieniu się kataru zmienia się on w gęstą, żółtą, zieloną lub nawet brunatną wydzielinę, przemawia to za jego bakteryjną etiologią. Przy katarze bakteryjnym może pojawić się gorączka, a także bóle głowy, nasady nosa oraz bóle zagałkowe (uczucie rozpierania w obrębie oczodołów) świadczące o ostrym zapaleniu zatok przynosowych któremu towarzyszy katar zatokowy. Przy pojawianiu się takich dolegliwości należy koniecznie skonsultować się z lekarzem, gdyż nieleczone zapalenie zatok może prowadzić do wielu groźnych powikłań. Poza tym ostre zapalenie zatok o podłożu bakteryjnym jest wskazaniem do rozpoczęcia antybiotykoterapii.
Katar przy alergii, czyli alergiczny nieżyt nosa może mieć charakter sezonowy (np. alergia na pyłki traw, drzew, krzewów) lub całoroczny (np. alergia na kurz). Podstawowymi objawami towarzyszącymi alergii jest kichanie, świąd nosa i oczu oraz łzawienie. Nasilają się one w kontakcie z alergenem. Nie występują inne dolegliwości, co jest cechą odróżniającą nieżyt alergiczny od infekcyjnego.
Jest wiele sposobów na katar. Często mówi się, że nieleczony katar trwa 7 dni, a leczony tydzień, jednak ze względu na dokuczliwość objawów warto znać sposoby na katar, które możemy bezpiecznie stosować w warunkach domowych.
Skutecznym sposobem na katar jest płukanie nosa izotonicznym roztworem chlorku sodu lub wodą morską. Preparaty takie możemy kupić bez recepty. Przyczyniają się one do zmniejszenia przekrwienia i obrzęku. Dzięki temu śluzówka się obkurcza, poprawia się drożność nosa i oddychanie staje się łatwiejsze. Dodatkową korzyścią ze stosowania tych preparatów jest nawilżenie nosa i usunięcie zalegającej wydzieliny.
Obecnie dostępne są także specjalne roztwory stężonego NaCl lub soli morskiej w saszetkach, które rozpuszcza się i wykonuje się płukanie nosa butelką ze specjalnym aplikatorem. Występują także preparaty w plastikowych ampułkach. Po płukaniu nosa konieczne jest jego wydmuchanie.
Kolejnym domowym sposobem na walkę z katarem są inhalacje. Można je wykonywać z użyciem miski, ręcznika i ciepłego roztworu lub za pomocą specjalnych inhalatorów. Do inhalacji używane są zioła (np. rumianek) lub olejki eteryczne.
Olejki eteryczne są również dobrym lekarstwem na katar u dzieci. Można je dodać do kąpieli lub skropić nimi pościel. Obecnie w aptekach można także kupić specjalne plastry zawierające mieszankę olejków, które nakleja się na piżamkę dziecka.
W walce z nieżytem nosa sprawdzają się także tabletki na katar. Mogą być to preparaty ziołowe poprawiające drożność nosa lub zawierające pseudoefedrynę, która obkurcza śluzówkę i zmniejsza ilość wydzieliny.
