się ten artykuł?
Aparat na zęby, który stanowi podstawowe narzędzie w leczeniu ortodontycznym to sposób na piękny uśmiech. Z wadami zgryzu boryka się bowiem znaczna część społeczeństwa, a zakładanie wówczas aparatów ruchomych lub stałych – mimo że staje się coraz bardziej popularne – wciąż jeszcze nie jest normą. Dlaczego tak jest? Co jeszcze warto wiedzieć na ten temat?
Aparat na zęby dla dzieci i dorosłych – kiedy należy go zastosować?
Aparat na zęby to potoczne określenie aparatu ortodontycznego, który służy przywróceniu prawidłowego zwarcia pomiędzy szczęką a żuchwą, właściwego ustawienia zębów w łukach zębowych oraz leczeniu innych wad zgryzu. Zgodnie z ogólnymi zaleceniami, na wizytę kontrolną do ortodonty warto umówić się już wtedy, gdy dziecko zaczyna ząbkować. Kiedy dochodzi do wymiany uzębienia mlecznego na stałe, wizyta taka jest już w zasadzie koniecznością. Jak się bowiem okazuje, zastosowanie aparatu na zęby u dzieci pozwala w wielu przypadkach uniknąć jego stosowania w dorosłym życiu.
Warto jednak podkreślić, że aparat na zęby może zostać zastosowany zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Wskazaniem do leczenia ortodontycznego jest bowiem wada zgryzu, a nie wiek pacjenta, który warunkuje jedynie to, jaki rodzaj aparatu zostanie wykorzystany.
Rodzaje aparatów na zęby
Aparaty na zęby dzielą się na:
- ruchome aparaty na zęby,
- stałe aparaty na zęby.
Aparaty ruchome, nazywane także aparatami wyjmowanymi, to te, które stosowane są u najmłodszych pacjentów, kiedy nie doszło do pełnej wymiany zębów mlecznych na stałe. Mogą być swobodnie wyciągane z jamy ustnej, przez co znacznie ułatwiają zachowanie higieny. Dla osiągnięcia efektu nie należy ich jednak traktować jako aparaty na noc. Wymagają zachowania dyscypliny i noszenia przez około 12 godzin dziennie.
Stałe aparaty na zęby są trwale przymocowane do zębów przez cały okres leczenia ortodontycznego. Zastosowane mogą być wyłącznie u osób, które mają wszystkie zęby stałe, a zatem u młodzieży oraz dorosłych. Aparaty ruchome bardzo często poprzedzają to późniejsze leczenie ortodontyczne.
Kolejny kryterium podziału jest materiał, z którego został wykonany aparat na zęby. Wyróżnić można:
- aparaty metalowe,
- aparaty estetyczne.
Aparaty metalowe są niezwykle trwałe i jednocześnie znacznie tańsze niż tzw. aparaty estetyczne, które wykonuje się z innych materiałów, dzięki czemu są niemal niewidoczne. Zalicza się do nich m.in. aparaty ceramiczne z porcelanowymi zamkami czy aparaty kryształowe z zamkami szafirowymi. Te ostatnie są wręcz niewidoczne.
Do aparatów estetycznych zalicza się także aparaty samoligaturujące, czyli mocowane do zębów przez przyklejenie, a zatem pozbawione ligatur, tj. gumowych opasek. Aparaty lingwalne montowane są zaś na podniebiennej i językowej stronie zębów, co sprawia, że ich także nie widać.
Budowa aparatu na zęby
Z uwagi na swoje przeznaczenie, aparaty na zęby różnią się między sobą budową. Aparaty ruchome składają się z akrylowej płytki i klamry wykonanej ze stalowego, ale sprężystego drutu, spełniającego szczegółowo określone parametry. Aparaty na zęby stałe zbudowane są zaś z pierścieni, które mocuje się do zębów członowych i zaczepów, tzw. zamków, które montowane są na pozostałych zębach. Wszystkie elementy łączy łuk, a cała konstrukcja uzupełniona jest jeszcze o haczyki, ligatury (czyli gumowe opaski) i sprężynki. Budowa aparatów samoligaturujących różni się tym, że nie mają one ligatur, a aparatów lingwalnych – umiejscowieniem zamków.
A czy aparaty mogą różnić się kolorem? Oczywiście, że tak. Wśród dorosłych popularnością cieszą się przede wszystkim te przezroczyste, kolorowe aparaty na zęby to zaś często wybierana opcja przez dzieci. Wielobarwne płytki lub kolorowe ligatury potrafią skutecznie zachęcić najmłodszych pacjentów do leczenia ortodontycznego.
Ceny aparatów na zęby
Ceny aparatów na zęby znacznie się od siebie różnią. Najtańsze aparaty na zęby to aparaty ruchome, których ceny zaczynają się od 500 zł w górę. Aparaty stałe to wydatek rzędu 1500 zł wzwyż za aparat metalowy i od 8000 zł za aparat estetyczny. Warto zaznaczyć, że w przypadku leczenia ortodontycznego u dzieci Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje leczenie aparatem ruchomym pacjentom do 12. roku życia. Aparaty na zęby stałe nie podlegają refundacji.
Higiena jamy ustnej w leczeniu ortodontycznym
W przypadku leczenia ortodontycznego szczególnego znaczenia nabiera higiena jamy ustnej. O ile w przypadku aparatów ruchomych jest ona stosunkowo prosta – wystarczy bowiem wyjąć narzędzie i umyć je oraz zęby miękką szczoteczką – o tyle w przypadku aparatów stałych należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne czyszczenie. Na rynku dostępnych jest wiele specjalistycznych gadżetów oraz irygatory. Pomocne będą także szczoteczki soniczne i nici dentystyczne.
Bibliografia:
- https://www.nfz.gov.pl/ [dostęp 16.11.2023].
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/ortodonta-dla-dzieci [dostęp 16.11.2023].
- Ostrowska K., Koberska A., Janiszewska-Olszowska J., Ortodoncja dla higienistek stomatologicznych, Katowice 2016.
