Jak leczyć płaskostopie poprzeczne?

Kiedy rozwija się płaskostopie poprzeczne, objawy często są utajnione lub wskazują na inne zaburzenia struktur stopy. Czy wkładki na płaskostopie poprzeczne i ćwiczenia na płaskostopie poprzeczne są najlepszymi metodami leczenia? Jak skutecznie leczyć płaskostopie poprzeczne?

Istota płaskostopia poprzecznego polega na zmianie fizjologicznego kształtu sklepienia poprzecznego stopy pod wpływem czynników zewnętrznych lub wewnętrznych. Nieleczone płaskostopie poprzeczne może postępować i wpływać na pogorszenie jakości chodu i funkcjonowania pacjenta.

Płaskostopie poprzeczne

Płaskostopie poprzeczne, czyli stopa poprzecznie płaska, to zaburzenie wysklepienia podeszwy polegające na obniżeniu łuku poprzecznego stopy i zmiany punktów podparcia stopy z I kości śródstopia na kość II i III. Płaskostopie poprzeczne nie wywołuje dolegliwości bólowych do czasu rozwinięcia swojej formy w tzw. metatarsalgię, wówczas płaskostopie objawia się dokuczliwymi symptomami.

Płaskostopie poprzeczne – przyczyny

Spłaszczenie poprzecznego sklepienia podeszwy może mieć podłoże wrodzone, np. w przebiegu chorób genetycznych o charakterze wiotkości więzadeł i torebek stawowych w stopach lub być wynikiem czynników nabytych, np. jako powikłanie wad postawy, skutek napięć układu mięśniowo-powięziowego innych części kończyny dolnej, a także urazów i mikrourazów w obrębie tkanek stopy.

Płaskostopie poprzeczne – objawy

Pierwsze objawy, które mogą wskazywać na płaskostopie poprzeczne, to zgrubienia naskórka i modzele w miejscach nowych punktów podparcia i ich okolicach występujące często w towarzystwie miejscowych obrzęków. W trakcie pogłębiania się wady pojawia się ból podeszwy w okolicach przodostopia nasilający się podczas chodzenia boso, w obuwiu o miękkiej podeszwie i z wysokim obcasem, a także w trakcie obciążania przodostopia podczas wspinania się na palce. Ponadto pojawiają się dyskomfort podczas chodzenia i utykający chód.

Płaskostopie poprzeczne – metody leczenia

Kiedy zaczyna dokuczać płaskostopie poprzeczne, leczenie oznacza wielowymiarową i długofalową walkę z utrwalonymi zmianami anatomicznymi. Leczenie płaskostopia poprzecznego skupia się na leczeniu przyczynowym, objawowo -zachowawczym i operacyjnym.

Płaskostopie poprzeczne – leczenie

W doborze metod leczenia płaskostopia poprzecznego istotna jest szczegółowa diagnostyka dostarczająca niezbędnych informacji ortopedzie i rehabilitantowi. W tym celu przeprowadza się podoskopię i pedobarografię. Podoskopia pozwala ocenić kształt podeszwy i zmiany skórne. Pedobarografia z kolei rejestruje rozkład obciążenia stopy podczas stania i ruchu.

1. Leczenie objawowo-zachowawcze, czyli łagodzące ból i nastawione na zapobieganie postępowi zapadania się stopy. W przebiegu tego typu leczenia wykorzystuje się:

• wkładki ortopedyczne na płaskostopie poprzeczne – wkładki do butów na płaskostopie poprzeczne, dzięki profilowanym kształtom, wypełniają zapadnięty łuk i podnoszą jego konstrukcję do pierwotnej wysokości, czym przywracają fizjologiczne ustawienie całej podeszwy stopy;
• buty na płaskostopie poprzeczne – rynek oferuje gotowe, profilowane obuwie na płaskostopie poprzeczne niemal na każdą porę roku. Charakteryzuje się ono lekką konstrukcją i właściwościami amortyzującymi, jednak specjaliści polecają aplikowanie indywidualnych wkładek i półwkładek ortopedycznych również do klasycznych i sprawdzonych butów;
• pelota na płaskostopie poprzeczne – pelota jest swego rodzaju wyspą na wkładce ortopedycznej, która ma za zadanie pogłębienie spłaszczonego łuku poprzecznego i przywrócenie prawidłowej biomechaniki stopy. Warto zwracać uwagę na obecność peloty na płaskostopie poprzeczne przy zakupie wkładki, ponieważ nie wszystkie wkładki posiadają peloty;
• ćwiczenia na płaskostopie poprzeczne, czyli gimnastyka korekcyjna – ćwiczenia mają za zadanie wzmocnienie aparatu mięśniowo-więzadłowego zaburzonej stopy, łagodzenie dolegliwości bólowych, przywrócenie i utrwalenie łuku poprzecznego. W tym celu wykorzystuje się ćwiczenia izometryczne i czynne stopy, np. podkurczanie palców, unoszenie wewnętrznych i zewnętrznych brzegów stóp z jednoczesnym podkurczaniem palców, unoszenie pięt, chwytanie woreczków, zwijanie gazety, rolowanie wałków itp.;
• Kinesiotaping – oklejanie specjalistycznymi elastycznymi plastrami stawu skokowego i stopy w celu wsparcia mechaniki wadliwego ustawienia stopy, zwiększania stabilizacji, odciążenia „nowych” punktów podparcia stopy, poprawy koordynacji i równowagi struktur podeszwy i stawu skokowego;
• farmakoterapia i fizykoterapia przeciwbólowa i przeciwzapalna;
• masaż leczniczy podeszwy stopy;
• kosmetyczne zabiegi pielęgnacyjne skórę podeszwy, np. usuwanie modzeli, odcisków, złuszczanie zrogowaciałego naskórka.

2. Leczenie przyczynowe, czyli nastawione na odnalezienie podłoża płaskostopia poprzecznego i wyeliminowanie przyczyn wady, np. płaskostopie poprzeczne powstałe w wyniku palucha koślawego wymaga leczenia operacyjnego i rehabilitacji ruchowej; w przebiegu przykurczu ścięgna Achillesa wprowadza się ćwiczenia korekcyjne i wkładki ortopedyczne na płaskostopie poprzeczne; spłaszczenie łuku poprzecznego w wyniku przewlekłej otyłości i osłabieniu aparatu ruchu wymaga redukcji masy ciała i ćwiczeń wzmacniających kończyny dolne.
3. Leczenie operacyjne płaskostopia poprzecznego podejmowane jest w przypadku, kiedy inne formy leczenia nie przynoszą oczekiwanych efektów, deformacja stopy nie ustępuje i pojawiają się współistniejące schorzenia, np. koślawy paluch czy zwichnięcia stawów śródstopno-paliczkowych. Operacja płaskostopia poprzecznego obejmuje rekonstrukcję łuku poprzecznego, plastykę tkanek miękkich w miejscu zdeformowanych struktur oraz usunięcie dodatkowych schorzeń powstałych w wyniku płaskostopia poprzecznego.