Jak objawiają się zaburzenia widzenia i jakie są ich najczęstsze przyczyny? Jak reagować w przypadku nagłej utraty wzroku?

Zaburzenia widzenia – w zależności od przyczyny, która je wywołuje – mogą być nagłe, postępujące, chwilowe lub stałe. Natychmiastowej interwencji lekarskiej wymagają stany nagłe, gdyż mogą zagrażać trwałym uszkodzeniem wzroku bądź utratą życia, jeśli są związane z problemami neurologicznymi.

Objawy zaburzeń widzenia mogą być różne. Zazwyczaj dotyczą ostrości wzroku, lecz niepokojące się również takie dolegliwości, jak mroczki, błyski, widzenie podwójne czy też zawężone, a także trudności w rozróżnianiu kolorów. Zaburzenia widzenia zawsze wymagają diagnostyki medycznej w celu ustalenia przyczyny.

Najczęstsze przyczyny zaburzeń widzenia

Najczęstszą przyczyną zaburzeń widzenia są wady wzroku. Wynikają one z nieprawidłowej budowy anatomicznej gałki ocznej, w związku z czym światło w niewłaściwy sposób koncentruje się na siatkówce, przez co obniża się ostrość widzenia. Wyróżnia się 3 rodzaje wad wzroku:

• krótkowzroczność – promienie świetlne koncentrują się w punkcie usytuowanym przed siatkówką, w związku z czym pacjent widzi wyraźnie z bliska, ale obraz z daleka odbiera jako rozmyty;
• dalekowzroczność – światło skupia się za siatkówką, co powoduje zaburzenia widzenia z bliska; występują problemy z czytaniem;
• astygmatyzm – promienie świetlne nie przecinają się w jednym punkcie, co powoduje, że obraz jest zniekształcony i nieostry.

U osób w podeszłym wieku problemy ze wzrokiem często wywołuje zmętnienie soczewki oka, czyli choroba zwana zaćmą. Ma ona charakter postępujący. W tym przypadku zaburzenia widzenia występują w jednym oku. Pozostałe choroby, które mogą być przyczyną nieostrego widzenia lub innych dolegliwości związanych ze wzrokiem to m.in. jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej oraz zapalenia – błony naczyniowej oka, ciała szklistego, soczewki, twardówki czy rogówki. Są to przyczyny okulistyczne. Nagłe zaburzenia widzenia przebiegające z mroczkami i silnym bólem gałki ocznej mogą być spowodowane ostrym atakiem jaskry i wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Przyczyny neurologiczne zaburzeń widzenia

Neurologiczne przyczyny zaburzeń widzenia najczęściej wynikają z problemów związanych z nerwem wzrokowym, lecz mogą dotyczyć także kory mózgowej. W celu ustalenia rozpoznania ważne jest określenie charakteru występujących problemów. Mogą być one przemijające, ostre, podostre lub przewlekłe. Chwilowe zaburzenia widzenia występują przy niedokrwieniu siatkówki i płatów potylicznych oraz przy chorobach naczyniowych, na które są narażeni przede wszystkim pacjenci po 50 roku życia. Mogą także wystąpić w przypadku obrzęku nerwu wzrokowego – tzw. migreny siatkówkowej, czyli migreny przebiegającej ze skurczem tętnic siatkówki, a także podczas ataku padaczki. Chwilowe zaburzenia widzenia u dzieci mogą być wywołane urazem potylicy. Nagłe zaburzenia widzenia występują przy uszkodzeniu siatkówki, tarczy nerwu wzrokowego, problemach naczyniowych, niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego i uszkodzeniach skrzyżowania nerwów wzrokowych. Podostra utrata widzenia rozwija się od kilku do kilkunastu dni. Jej przyczyną mogą być:

• zapalenie nerwu wzrokowego,
• dziedziczna neuropatia nerwów wzrokowych Lebera,
• idiopatyczne ciśnienie wewnątrzczaszkowe,
• zakrzepica wewnątrzczaszkowych zatok żylnych,
• sarkoidoza,
• zapalenie nerwu wzrokowego i siatkówki.

Z kolei ucisk nerwu wzrokowego może stać się przyczyną przewlekłej utraty wzroku. Ucisk może być spowodowany przez guzy, tętniaki, ziarniaki, malformację tętniczo-żylną oraz mięśnie gałkowo-ruchowe lub kość.

Zaburzenia widzenia w nerwicy i depresji

Problemy emocjonalne, przewlekły stres oraz choroby takie jak depresja i nerwica także mogą wywoływać zaburzenia widzenia. Serotonina, zwana hormonem szczęścia, to substancja wpływająca także na prawidłowe funkcjonowanie wzroku. Jej niedobór stwierdzany w depresji może powodować pogorszenie widzenia. W takim przypadku koniecznie jest leczenie psychiatryczne. Leki przeciwdepresyjne podnoszące poziom serotoniny w mózgu, nie tylko poprawiają nastrój, ale także przyczyniają się do poprawy ostrości wzroku. Najczęściej występujące zaburzenia widzenia w nerwicy to z kolei zez i oczopląs.

Diagnostyka zaburzeń widzenia

Oko jest narządem niezwykle delikatnym. Wszystkie zaburzenia widzenia należy skonsultować z lekarzem okulistą. Natychmiastowej interwencji lekarskiej wymagają: nagła utrata wzroku oraz pogorszenie widzenia połączone z mroczkami, podwójnym widzeniem lub silnym bólem gałki ocznej. W takich przypadkach należy w trybie pilnym zgłosić się na pogotowie. W celu rozpoznania pacjent zostaje poddany badaniom okulistycznym i neurologicznym.

Stany nagłe stwarzają zagrożenie całkowitej utraty wzroku, dlatego też należy jak najszybciej ustalić ich przyczynę i wdrożyć odpowiednie postępowanie lecznicze.