Jak wygląda choroba zwyrodnieniowa stawów, czyli osteoartroza wielostawowa, gonartroza, koksartroza i inne

Choroby zwyrodnieniowe stawów należą do grupy schorzeń przewlekłych i postępujących, które w wyniku procesów destrukcyjnych struktur stawowych objawiają się szeregiem bolesnych dolegliwości oraz zaburzeniami zdolności motorycznych kręgosłupa, bioder oraz stawów kończyn dolnych i górnych.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów to wielowymiarowe postępowanie, mające na celu ograniczenie postępu choroby, osłabienie objawów i utrzymanie aktywności ruchowej na najwyższym poziomie, przy wykorzystaniu metod inwazyjnych oraz zachowawczo-objawowych, w tym fizjoterapii, diety i zaopatrzenia ortopedycznego.

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów?

Choroba zwyrodnieniowa stawów to choroba układu ruchu, obejmująca procesy patologiczne różnej etiologii, prowadząca do zaburzenia jakości chrząstki stawowej, kostnej warstwy podchrzęstnej, więzadeł, torebki stawowej oraz najbliższych ścięgien i mięśni. Zwyrodnieniowa choroba stawów ostatecznie obejmuje wszystkie tkanki i warstwy tworzące staw. Schorzenie charakteryzuje się wtórnymi zmianami zapalnymi o różnym nasileniu, którym towarzyszą objawy ogólnoustrojowe. W efekcie zmian zwyrodnieniowych dochodzi do upośledzenia funkcji amortyzacyjnych i motorycznych stawu, a uszkodzone struktury stają się źródłem dolegliwości bólowych. Zwyrodnieniowa choroba stawów zazwyczaj zajmuje jeden staw, ale może też objąć kilka stawów, i dotyczy najczęściej stawu biodrowego i kolanowego oraz stawów kręgosłupa i rąk. Choroba zwyrodnieniowa wielostawowa, czyli uogólniona, jest rzadko diagnozowana.

Przyczyny choroby zwyrodnieniowej stawów

Przyczyną choroby zwyrodnieniowej stawów jest uszkodzenie struktur chrząstki, w wyniku czego dochodzi do zaburzenia biomechaniki stawu i właściwości fizykochemicznych tkanek tworzących staw, których zdolności autonaprawcze przekraczają możliwości organizmu. Czynnikami ryzyka powstania choroby zwyrodnieniowej stawów są m.in.:

• choroby układu ruchu, zaburzenia metaboliczne, endokrynologiczne, endemiczne,
• urazy, przeciążenia stawów, praca zawodowa,
• wiek powyżej 50. roku życia,
• nadwaga, otyłość, mutacje genetyczne,
• płeć żeńska.

Choroba zwyrodnieniowa stawów – objawy

Choroba zwyrodnieniowa stawów, bez względu na obszar zajętych okolic ciała, charakteryzuje się:

• bólami stawowymi o różnym natężeniu i charakterze, nasilającymi się podczas ruchu, a ustającymi w spoczynku; w zaawansowanym stadium choroby, dolegliwości bólowe utrzymują się również w bezruchu. Obserwuje się również tzw. ból startowy, czyli pojawiający się ból kostno-mięśniowy podczas rozpoczęcia ruchu, np. przy wstawaniu z krzesła,
• ograniczeniem ruchomości w stawie, sztywnością,
• zniekształceniem obrysów stawów, tkliwością palpacyjną, słyszalnym trzeszczeniem w trakcie ruchu.

W zależności od zajętego stawu przez chorobę zwyrodnieniową, pojawiają się dodatkowe symptomy, takie jak:

• choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (koksartroza) – charakteryzuje się dolegliwościami bólowymi w okolicy pachwin, przedniej powierzchni uda i kolana, ograniczeniem ruchomości biodra – szczególnie w zakresie rotacji wewnętrznej i wyprostu, zanikiem mięśni pośladkowych i względnym skróceniem kończyny;
• choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych (gonartroza) – objawia się bólem kolana i górnej części podudzia, trzeszczeniem w trakcie wyprostu i zgięcia stawu, zaburzeniem osi kończyny pod postacią szpotawości kolana, torbielą podkolanową, tzw. torbielą Bakera, pogrubieniem obrysów kolana, osłabieniem mięśni uda, przykurczem zgięciowym kolana;
• choroba zwyrodnieniowa rąk – charakteryzuje się sztywnością poranną, ustępującą po ok. 30. minutach, pogrubieniem obrysów i podwichnięciem stawów międzypaliczkowych, deformacjami w postaci wyniosłości nadstawowych palców, tzw. guzkami Heberdena i Boucharda. Dolegliwości zazwyczaj nieznacznie upośledzają funkcje motoryczne. Chorobie zwyrodnieniowej rąk często towarzyszą stany zapalne stawów;
• choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa (spondyloartroza) – do jej objawów należą głównie bóle kręgosłupa z parestezjami promieniującymi do kończyn, nasilającymi się podczas ruchu;

W przebiegu choroby zwyrodnieniowej wielostawowej obserwuje się nałożone na siebie w czasie objawy pozostałych odmian choroby.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów

Głównym celem leczenia jest ograniczenie dolegliwości bólowych i utrzymanie sprawności motorycznej organizmu na możliwie wysokim poziomie. W tym kierunku prowadzi się:

• farmakologię przeciwbólową i przeciwzapalną, poprawiające jakość życia i czynność stawów,
• rehabilitację ruchową, wzmacniającą tkanki okołostawowe, zwiększające i utrzymujące ruchomość stawów,
• zaopatrzenie ortopedyczne, takie jak kule łokciowe, laski czy ortezy wspierające mechanikę stawów,
• eliminację barier architektonicznych w obrębie mieszkania,
• zastąpienie zniszczonego stawu w przebiegu endoprotezoplastyki.

Dieta w chorobie zwyrodnieniowej stawów – wysokobiałkowa, bogata w żelazo, potas i magnez, uzupełnia proces powrotu do zdrowia.