Czym jest niedowład? Czy da się tę patologię wyleczyć?

Niedowład objawia się osłabieniem siły danego mięśnia lub grupy mięśniowej. Powodem schorzenia mogą być choroby neurologiczne, wady genetyczne oraz urazy rdzenia kręgowego. Konsekwencje niedowładu wiążą się z szeregiem deficytów neurologicznych. Dowiedz się, jak leczyć niedowład i jakie symptomy powinny skłonić cię do konsultacji ze specjalistą.

Co to jest niedowład? Czym się różni od porażenia?

Niedowład (łac. paresis) to stan neurologiczny charakteryzujący się osłabieniem siły mięśniowej, któremu towarzyszy ograniczenie zakresu ruchu i upośledzenie funkcji mięśni danego rejonu ciała. Najczęściej mamy do czynienia z niedowładem kończyn górnych lub kończyn dolnych. 

Niedowład bardzo często utożsamiany jest z porażeniem, jednak te terminy odnoszą się do zupełnie odmiennych stanów klinicznych. Porażenie, nazywane również paraliżem, to całkowity zanik siły mięśniowej i utrata umiejętności wykonywania ruchów. Biorąc pod uwagę mechanizm uszkodzenia, wyodrębniamy następujące rodzaje niedowładu:

• niedowład wiotki – spowodowany uszkodzeniem dolnego neuronu ruchowego o charakterze obwodowym. Jego objawy to osłabienie napięcia mięśniowego, zaniki mięśniowe, zniesione odruchy ścięgniste, a także nieprawidłowy zapis w badaniu EMG,

• niedowład spastyczny – rozwija się w wyniku uszkodzenia górnego neuronu ruchowego ośrodkowego układu nerwowego (rdzenia kręgowego lub komórek mózgowych). Objawy, jakie daje ten typ niedowładu to przede wszystkim wzmożone napięcie mięśniowe (spastyczność), sztywność mięśni oraz nieprawidłowa reakcja na bodźce.

Przyczyny niedowładu

Wśród najczęściej występujących stanów chorobowych, których konsekwencją może być niedowład, wymieniamy:

• udar mózgu (krwotoczny lub niedokrwienny) to jedna z najczęstszych przyczyn niedowładu. Powszechnie mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym spowodowanym przez nadciśnienie tętnicze,

• choroby neurodegeneracyjne – stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS),

• guzy mózgu i guzy zlokalizowane w obrębie rdzenia kręgowego,

• choroby nerwów obwodowych – polineuropatia alkoholowa, miastenia,

• urazy mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych,

• toksyny i leki, np. sole metali ciężkich lub chemioterapeutyki, które mogą powodować polekowe uszkodzenie nerwów obwodowych.

Jak rozpoznać niedowład?

Z podejrzeniem niedowładu należy udać się do neurologa. Specjalista  po zebraniu wywiadu oraz badaniu fizykalnym, uwzględniającym ocenę siły mięśniowej, czucia, koordynacji oraz równowagi zaleci diagnostykę obrazową i neurofizjologiczną, m.in.:

• rezonans magnetyczny,

• tomografię komputerową,

• elektromiografię (EMG),

• badanie przewodnictwa nerwowego,

• punkcję lędźwiową (badanie płynu mózgowo-rdzeniowego),

• elektroencefalografię (EEG).

Sposoby leczenia niedowładu

Leczenie niedowładu ma charakter objawowy. Terapia skupia się przede wszystkim na odpowiednio dobranej rehabilitacji – jej celem jest przeciwdziałanie zanikom mięśniowym, uzyskanie funkcjonalnego zakresu ruchu oraz równowagi nerwowej. Działania fizjoterapeutyczne w niedowładach wiotkich i spastycznych opierają się metodach neurofizjologicznych, jak:

• PNF,

• metoda Vojty lub Bobath,

• reedukacja mięśniowo-powięziowa,

• techniki terapii manualnej.

Bardzo dobre rezultaty przynosi także elektroterapia. W łagodzeniu napięcia mięśniowego oraz redukcji bólu i stanu zapalnego świetne efekty przynosi leczenie farmakologiczne. U niektórych pacjentów konieczne są procedury chirurgiczne, dzięki którym można korygować nieprawidłowe odruchy. Wśród najczęściej stosowanych zabiegów wymieniamy przecinanie ścięgien i korzeni mięśniowych.

Czy niedowład jest uleczalny?

Rokowania przy niedowładzie zależą w głównym stopniu od przyczyny, która go wywołała oraz od stopnia deficytów neurologicznych. Jeśli odpowiada za nie choroba nerwów obwodowych, przy kompleksowo prowadzonej terapii istnieje szansa na przywrócenie ich funkcji. W przypadku ciężkich uszkodzeń neurologicznych lub chorób mięśni całkowite wyleczenie jest trudne do osiągnięcia.

Bibliografia: 

1. Drużbicki M., K. Andrzej., Przysada G. i in., Ocena funkcji chodu chorych z niedowładem połowiczym po udarze mózgu w okresie przewlekłym, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 210, 2, 145-151. 
2. Bodzioch M., Niedowład i porażenie, Interna Szczeklika Mały Podręcznik, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020, s. 87-88. 
3. Kodama K. M., Okada S. I., Komatsu N. et al. Relationship between MRI findings and prognosis for patients with general paresis, Journal Neuropsychiatry Clinic and Clinical Neurosciences 2000, 12(2): 246-250.