Udar mózgu – przyczyny i czynniki ryzyka wystąpienia udaru. Czy istnieje skuteczna profilaktyka?

Udar mózgu jest stanem zagrażającym życiu. Pierwsza pomoc obejmuje zapewnienie choremu bezpieczeństwa i jak najszybsze wezwanie służb medycznych. Przyczyny udaru mózgu to m.in.: miażdżyca, nadciśnienie, hipercholesterolemia czy palenie tytoniu.

Udar mózgu to nagłe pojawienie się zaburzeń czynności tkanki mózgowej, wynikające z zaburzeń przepływu krwi przez narząd. Najczęściej rozpoznaje się udar niedokrwienny, natomiast możliwe jest również wystąpienie udaru w mechanizmie krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego czy też udaru żylnego.

Udar mózgu – przyczyny

Rozległy udar mózgu może powstać w każdym wieku. Oczywiście im starsza jest dana osoba, tym ryzyko jest większe. Należy pamiętać, że udar mózgu może wystąpić nawet w bardzo młodym wieku. Ponadto do czynników ryzyka udaru mózgu zalicza się:

• spożywanie alkoholu,
• palenie tytoniu,
• inne używki (narkotyki, dopalacze),
• wysoki poziom cholesterolu we krwi,
• zaburzenia rytmu serca, w szczególności migotanie przedsionków,
• nadciśnienie tętnicze,
• rozsiane zmiany miażdżycowe,
• Cukrzyca,
• niewłaściwa dieta,
• brak aktywności fizycznej.

Przyczyny udaru niedokrwiennego mózgu

Najczęstszym rodzajem udaru mózgu jest udar niedokrwienny. Bezpośrednią przyczyną udaru niedokrwiennego mózgu jest zamknięcie światła tętnicy doprowadzającej krew do określonego obszaru mózgu, np. na skutek miażdżycy, która obejmuje duże naczynia tętnicze i średnie tętnice w mózgowiu.

Drugim mechanizmem powstawania udaru niedokrwiennego są zmiany zwyrodnieniowe w małych naczyniach tętniczych w następstwie nadciśnienia tętniczego. Naczynie doprowadzające krew do określonego obszaru w mózgu może także ulec zamknięciu przez materiał zatorowy pochodzący przede wszystkim z lewego przedsionka czy zmian zakrzepowych tworzących się wskutek wad zastawkowych i zaburzeń przepływu krwi. Materiał zatorowy może również tworzyć się w zaburzeniach kurczliwości mięśnia sercowego czy też w zapaleniu mięśnia sercowego. Rzadką przyczyną udaru niedokrwiennego są zmiany naczyniowe powstające w mechanizmie układowego zapalenia naczyń.

Drugim rodzajem udaru mózgu jest ten wynikający z krwawienia wewnątrzczaszkowego. Najczęściej jest to krwotok śródmózgowy w wyniku pęknięcia naczynia krwionośnego. U starszych ludzi fizjologicznie wraz z wiekiem dochodzi do odkładania się amyloidu w układzie nerwowym, co wpływa na funkcje i jakość naczyń krwionośnych. Określa się to mianem angiopatii naczyniowej. W przypadku zmian o charakterze tętniaków czy innego typu wad naczyniowych może dojść do krwotoku podpajęczynówkowego, który odpowiada za około 5% przypadków udarów mózgu.

Ostatnim mechanizmem powstawania udaru mózgu jest udar żylny. Wynika on z zakrzepicy w żyłach mózgowych czy w obrębie zatok żylnych opony twardej.

Udar mózgu zapobieganie

Znając przyczyny udaru mózgu, wiadomo, jak mu skutecznie zapobiegać. W tym celu konieczne jest zwalczanie wszelkich czynników ryzyka, a przede wszystkim normalizacja ciśnienia tętniczego. Ponadto ważne jest skuteczne leczenie cukrzycy, jak również hipercholesterolemii (zbyt wysokiego poziomu cholesterolu). Bardzo istotne, by zaprzestać całkowicie palenia i rozpocząć aktywne uprawianie sportu. W skrócie można powiedzieć, że podstawą zapobiegania udarowi mózgu jest po prostu zdrowy tryb życia, obejmujący aktywność, zdrową dietę i unikanie jakichkolwiek używek. Chorzy z grupy ryzyka wystąpienia udaru na tle zakrzepicy muszą przyjmować leki przeciwzakrzepowe.

Udaru mózgu – objawy

Udar mózgu jest stanem zagrożenia życia. Wymaga natychmiastowego przewiezienia chorego do oddziału udarowego. Bezbłędne rozpoznanie objawów może uratować komuś życie, ponieważ w takiej sytuacji liczy się każda chwila.

Warto wiedzieć, że symptomy udaru mogą pojawić się nagle, a w niektórych przypadkach wcześniej wystąpią objawy ostrzegawcze, określane jako tzw. mały udar. Charakterystyczne w jego przebiegu są jakiekolwiek deficyty neurologiczne. Objawy zależą tak naprawdę od obszaru objętego niedokrwieniem, dlatego obraz kliniczny udaru nie będzie identyczny u wszystkich chorych. Najczęściej są to zaburzenia mowy (np. mowa niewyraźna), upośledzenie mimiki twarzy (np. Wykrzywienie twarzy po jednej stronie, opadanie jednego kącika ust itp.), niedowład (bardzo często połowiczy) czy niedowidzenie (na jedno oko lub ograniczenie pola widzenia).