Obsesja – jak może się objawiać? Czy leczenie może pomóc pozbyć się obsesji?

Obsesja może dosięgnąć każdego. Uważa się, że na zaburzenia z pogranicza obsesji cierpi około 2% populacji świata. Schorzenie to może dotyczyć myśli, lęków i innych zachowań. Każda z form obsesji negatywnie wpływa na życie chorego oraz jego otoczenia.

Obsesja należy do symptomów przypisywanych głównie nerwicy natręctw. Może objawiać się na wiele sposobów: pod postacią fobii, myśli, impulsywnego zachowania oraz ruminacji. Obsesje dotyczą często powtarzających się, uporczywych myśli prześladujących osobę chorą. Zaburzenia te zaliczane są do obsesyjno-kompulsywnych. Objawem towarzyszącym może być także lęk.

Rodzaje obsesji

Obsesja może dotyczyć prawie każdego aspektu życia. Trudno wymienić jedną przyczynę rozwoju obsesji. Determinowana może być predyspozycjami genetycznymi, czynnikami psychicznymi oraz nasileniem różnych zmian, zarówno anatomicznych, jak i funkcjonalnych w płatach czołowych mózgu.

Obsesja doskonałości może mieć wiele twarzy. Najczęściej jednak dotyczy higieny i zdrowia. Efektem tego rodzaju obsesji jest m.in. mycie rąk kilkadziesiąt razy dziennie. Wszystkie takie natręctwa pomagają choremu uporać się z natrętnymi myślami, np. o zakażeniu chorobą przenoszoną drogą kropelkową. Jedną z najbardziej niebezpiecznych obsesji jest obsesja zazdrości, nazywana również Zespołem Otella. Zaburzenie to występuje najczęściej u mężczyzn nadużywających środków odurzających, głównie alkoholu. Pod wpływem silnych urojeń mężczyzna odczuwa patologiczną zazdrość o swoją partnerkę, mimo żadnego uzasadnienia w rzeczywistości. Psychologowie uważają, że przyczyną zespołu Otella jest niskie poczucie wartości spowodowane chorobą alkoholową. Obsesja ta często towarzyszy dodatkowo obsesji zemsty.

Bardzo często spotykanym rodzajem obsesji jest obsesja na czyimś punkcie. Nie jest jednak związana z romantycznymi uniesieniami czy platoniczną miłością. Choroba obsesji, np. na punkcie dziewczyny, może wywoływać objawy manii, huśtawki nastrojów, a nawet depresję. Chorzy stają się „cieniem” swojej ofiary – potrafią godzinami wydzwaniać do obiektu swoich westchnień, śledzić go. Zazwyczaj tego rodzaju obsesja na punkcie drugiej osoby skutkuje utratą kontroli nad emocjami, próbami szantażu, a nawet próbą odebrania życia obiektowi obsesji. Dotknięci obsesją nie potrafią budować poprawnych relacji międzyludzkich i wykształcają w sobie duży lęk przed samotnością. Jeszcze innym z popularnych rodzajów obsesji jest obsesja sprzątania. Osoba zaburzona odczuwa maniakalną potrzebę porządkowania, układania, mycia, przekładania, składania i czyszczenia. Dotyczyć to może zarówno pomieszczeń, jak i drobnych przedmiotów codziennego użytku. Nierzadko zdarza się, że powodem obsesji sprzątania jest paraliżująca obawa przed roztoczami, kurzem i zarazkami. Obsesja ciągłego odchudzania się i utrzymywania szczupłej sylwetki związana jest z fitoreksją, inaczej obsesyjnym dążeniem do bycia fit. Choroba ta rozwinęła się stosunkowo niedawno, gdy nastąpił wzrost świadomości o korzyściach płynących ze zdrowego trybu życia oraz aktywności fizycznej. Zamiłowanie do bycia szczupłym i wysportowanym wymyka się czasem spod kontroli, gdy myśli i czynności poświęcone przygotowaniu posiłków, liczeniu kalorii czy godzin spędzonych na siłowni zajmują więcej czasu niż życie zawodowe i prywatne.

Pacjenci z nerwicami natręctw doświadczają obsesji myślowej, czyli sytuacji, kiedy myśli przejmują całkowitą kontrolę nad życiem człowieka. Obsesje myślowe należy odróżniać od urojeń i halucynacji, które mają nieco inny przebieg. Natrętne myśli mogą pojawić się w umyśle chorego o każdej porze. Często obsesji mogą towarzyszyć dolegliwości ze strony organizmu, takie jak biegunka, wilgotne dłonie, uczucie suchości w ustach czy przyspieszone bicie serca.

Leczenie obsesji

Każdy rodzaj obsesji wiąże się z dużym zagrożeniem dla chorego i jego otoczenia. Lekceważenie objawów obsesji może popchnąć chorego do zachowań autodestrukcyjnych. W przypadku obsesji miłości lub zemsty chory może również targnąć się na czyjeś życie. Diagnoza oraz leczenie obsesji jest kwestią bardzo indywidualną. Standardowo zaleca się stosowanie farmakoterapii oraz psychoterapii. Lekami pierwszego wyboru są często selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub klomipraminy. Psycholog lub psychiatra przeprowadza również psychoterapię poznawczo-behawioralną. Specjalista może wykorzystać kilka metod, w tym warunkowanie klasyczne, blokowanie lub modelowanie zachowań chorego. Na każdym etapie leczenia kluczowe jest wsparcie bliskich oraz przyjaciół osoby chorej.