Przejdź do treści

Osobowość unikająca (APVD) – objawy, przyczyny, leczenie

Osobowość unikająca (APVD) - objawy, przyczyny, leczenie Pexe;s.com
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Osobowość unikająca (AVPD) to trwały wzorzec zachowań związany z zahamowaniem społecznym, poczuciem nieadekwatności i wrażliwością na odrzucenie, który powoduje problemy w sytuacjach zawodowych i związkach.

Czym jest osobowość unikająca?

Osobowość unikająca to zaburzenie charakteryzujące się ekstremalną nieśmiałością i wrażliwością na krytykę ze strony innych. Osobowość unikająca jest zaburzeniem z grupy C, czyli takim, które obejmuje lękowe zaburzenia osobowości.

AVPD często wiąże się z innymi schorzeniami psychicznymi, takimi jak zaburzenia lękowe, w szczególności zespół lęku społecznego. Osoby z tym zaburzeniem wykazują wzorzec unikania ze względu na strach przed odrzuceniem lub dezaprobatą, które odczuwają jako niezwykle bolesne. Choroba dotyka około 2,5 proc. populacji, z mniej więcej taką samą liczbą mężczyzn i kobiet.

Osobowość unikająca – objawy i diagnoza

Osobowość unikająca charakteryzuje się trzema głównymi objawami:

  • Zahamowaniem społecznym;
  • Poczuciem nieadekwatności, niedorastania do oczekiwań;
  • Wrażliwością na krytykę lub odrzucenie.

Aby otrzymać diagnozę, chory musi doświadczyć tych objawów przed osiągnięciem wczesnej dorosłości. Muszą również wystąpić co najmniej cztery z innych objawów osobowości unikającej:

  • Unikanie w pracy czynności wymagających kontaktu międzyludzkiego ze względu na strach przed krytyką lub odrzuceniem;
  • Niechęć do interakcji z innymi, jeśli nie chory nie ma pewności, że otrzyma pozytywną odpowiedź;
  • Lęk przed intymnymi związkami z powodu wstydu;
  • Zaabsorbowanie krytyką w sytuacjach społecznych;
  • Poczucie nieadekwatności i zahamowań w nowych sytuacjach społecznych;
  • Postrzeganie siebie jako nieudolnego, nieatrakcyjnego i gorszego;
  • Niechęć do podejmowania ryzyka lub angażowania się w czynności, które mogą wywołać zakłopotanie.

Diagnoza wymaga oceny psychologicznej wykonanej przez specjalistę zdrowia psychicznego.

Kobieta siedzi do góry nogami w fotelu

Przyczyny osobowości unikającej

Naukowcy nie do końca rozumieją, co powoduje tego rodzaju zaburzenie osobowości, ale uważają, że jest to połączenie czynników genetycznych i środowiskowych.

Doświadczenia wczesnego dzieciństwa mogą być powiązane z rozwojem AVPD. Badania sugerują, że dzieci, które postrzegają swoich opiekunów jako pozbawionych czułości i/lub doświadczają odrzucenia przez nich, mogą być narażone na większe ryzyko rozwoju osobowości unikającej. Podobnie jest z dziećmi, które doświadczają znęcania się i zaniedbywania ze strony opiekunów.

Około 2,5 proc. populacji może kwalifikować się do diagnozy osobowości unikającej. Jest to choroba przewlekła, która w równym stopniu dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Zaburzenie może rozwinąć się w dzieciństwie, a objawy wykryto u dzieci w wieku od 2 lat. Jednak, podobnie jak inne zaburzenia osobowości, osobowość unikająca jest zazwyczaj diagnozowana tylko u dorosłych.

Osobowość unikająca a zespół lęku społecznego

Niektórzy specjaliści są zdania, że osobowość unikająca występuje tylko w połączeniu zespołem lęku społecznego. Jednak nowsze badania wykazały, że istnieje znaczny odsetek osób z AVPD, które nie spełniają kryteriów zespołu lęku społecznego.

Czasami może być trudno rozróżnić, czy dana osoba ma fobię społeczną, zaburzenie osobowości unikającej lub oba stany. Zazwyczaj osoba z osobowością unikającą doświadcza lęku i unikania we wszystkich dziedzinach życia, podczas gdy osoba z lękiem społecznym może mieć lęki specyficzne tylko dla pewnych sytuacji, takich jak wystąpienia publiczne lub występy.

Oprócz zespołu lęku społecznego, osoby z osobowością unikającą mogą mieć współwystępujące zaburzenia, w tym depresję, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne lub inne zaburzenia lękowe. Osoby z AVPD są również narażone na zwiększone ryzyko nadużywania substancji lub zachowania samobójcze.

Osobowość unikająca – leczenie

Osoby z osobowością unikającą mogą szukać leczenia, ponieważ chcą budować silniejsze relacje i zmniejszyć ilość stresu, którego doświadczają w miejscu publicznym lub w pracy. Leczenie dowolnego zaburzenia osobowości może być trudne, ponieważ wiele objawów występuje u danej osoby od wielu lat.

Psychoterapia jest głównym sposobem leczenia osobowości unikającej. Psychoterapia może obejmować terapię poznawczo-behawioralną, która koncentruje się na zmniejszaniu negatywnych wzorców myślowych i budowaniu umiejętności społecznych. Czasami terapia grupowa jest stosowana, aby pomóc osobom z podobnymi wyzwaniami i stworzyć bezpieczną przestrzeń do budowania trwałych relacji. Terapia rodzinna może również okazać się przydatna, ponieważ członkowie rodziny rozumieją stan i mogą zapewnić wspierające środowisko, które promuje podejmowanie zdrowego ryzyka.

Leki na osobowość unikającą

Istnieje niewiele badań wykazujących skuteczność leków w leczeniu osobowości unikającej. Czasami w leczeniu objawów osobowości unikającej lub objawów współwystępujących zaburzeń można stosować leki. Leczenie zazwyczaj obejmuje leki przeciwdepresyjne (tj. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) i leki przeciwlękowe.

Pomoc w przypadku osobowości unikającej – terapia

Jeśli zmagasz się z wymienionymi wyżej objawami i myślisz, że możesz mieć zaburzenie osobowości unikającej, ważne jest, aby się nie zniechęcać. Dostępna jest pomoc, a pierwszym krokiem jest skontaktowanie się z psychologiem, który może przeprowadzić fachową diagnozę. Terapia w bezpiecznym środowisku może pomóc zbadać intensywny niepokój, którego doświadczasz w sytuacjach społecznych i strach przed odrzuceniem lub krytyką.

 

Bibliografia:

  1. Anxious [avoidant personality disorder]in ICD-10: Diagnostic Criteria;
  2. Gary Gilles M.A.; Paula Ford-Martin M.A. (2003). „Avoidant personality disorder”. Healthline Networks;
  3. Sanderson, William C.; Wetzler, Scott; Beck, Aaron T.; Betz, Frank (February 1994). „Prevalence of personality disorders among patients with anxiety disorders”. Psychiatry Research51(2): 167–174;
  4. Kantor, M. (1993, revised 2003). Distancing: A Guide to Avoidance and Avoidant Personality Disorder. Westport, Conn: Praeger Publishers;
  5. Weinbrecht Anna, Schulze Lars, Boettcher Johanna, Renneberg Babette (2016). „Avoidant Personality Disorder: a Current Review”. Current Psychiatry Reports. 18(3): 29.

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy: