Parestezje – objawy i sposoby leczenia. Skąd się bierze nieprzyjemne drętwienie?

Parestezje to nieprzyjemne dolegliwości czuciowe, określane najczęściej jako drętwienie, niezwiązane bezpośrednio z bólem, choć powodujące dyskomfort. W zależności od przebiegu parestezje mogą być objawem tymczasowych przemijających zaburzeń bądź zaawansowanych problemów zdrowotnych.

Przyczyny parestezji mogą wywoływać uczucie mrowienia niemal w każdym odcinku ciała. Szczególnie uciążliwe są parestezje kończyn dolnych i górnych w nocy, które wybudzają ze snu lub uniemożliwiają komfortowy odpoczynek. Silne i powtarzające się parestezje stanowią przesłankę do konsultacji lekarskiej, a leczenie tych dolegliwości skupia się na walce ze źródłem problemu.

Co to jest parestezja?

Parestezja, zwana również czuciem opacznym, to spontanicznie występujące nieprawidłowe i przykre doznanie czuciowe związane z działaniem bodźców wewnętrznych organizmu. Nieprzyjemne wrażenie zmysłowe charakteryzuje się spowolnieniem reakcji na czynniki zewnętrzne, np. dotyk. Parestezje najczęściej obejmują:

• kończyny dolne, szczególnie okolice podudzi i stóp,
• kończyny górne (parestezje dłoni i palców),
• głowę, głównie twarz,
• tułów.

W zależności od przyczyny parestezje mogą utrzymywać się tymczasowo, przebiegać łagodnie i ustąpić niespodziewanie bądź obciążać pacjenta długotrwale, wpływać na jakość funkcjonowania w ciągu dnia i zakłócać odpoczynek w nocy.

Objawy parestezji

Parestezje mogą objawiać się mrowieniem, drętwieniem, cierpnięciem, szczypaniem czy wrażeniami parzenia. Charakteryzowane są również jako uczucie przechodzenia prądu, ciepła lub zimna, wibracji czy kłucia igłami w danym obszarze ciała. Parestezje nóg dodatkowo wywołują uczucie ciężkości z tymczasowym zniesieniem lub ograniczeniem funkcji ruchowych kończyny, a parestezje dłoni cechuje niezborność ruchowa. Objawy parestezji przejawiają się jako ogólnie odczuwany dyskomfort w miejscu występowania niewywołujący doznań bólowych niezależnie od stopnia nasilenia i częstotliwości tej przypadłości.

Przyczyny parestezji

Ustalenie przyczyny parestezji wymaga drobiazgowej diagnostyki lekarskiej, ponieważ drętwienia mogą mieć charakter przemijający, krótkotrwały, co zwykle nie wskazuje na znaczące patologie chorobowe. Szczególnej uwagi wymagają częste i utrzymujące się ataki parestezji głowy, połowy ciała, kończyn, brzucha czy parestezje pojawiające się w nietypowych dotychczas okolicznościach, np. w konkretnej pozycji ułożeniowej. Przyczyn parestezji najczęściej doszukuje się w uszkodzeniach układu neurologicznego, na który wpływają pośrednie czynniki ze strony innych układów organizmu, np. w wyniku mechanicznych urazów, zaburzeń metabolicznych, przewlekłych chorób ogólnoustrojowych czy miejscowych patologii tkanek miękkich. Na zmiany w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym przemawiają parestezje, które nie ustępują i mają określoną lokalizację, np.:

• parestezje głowy i twarzy mogą być wywołane: skurczem naczyń krwionośnych i nerwowych podczas aury migreny, napadem padaczkowym, rozwijającym się udarem mózgu, tężyczką, stwardnieniem rozsianym,
• parestezje kończyn górnych mogą być objawem stwardnienia rozsianego, neuropatii, napadu padaczkowego,
• parestezje tułowia – charakterystyczne dla stwardnienia rozsianego,
• parestezje kończyn dolnych najczęściej dotyczą polineuropatii,
• parestezje kończyn tej samej połowy ciała występują przy udarze mózgu i napadzie padaczkowym.

Parestezje mogą być wywołane również:

• zaburzeniami strukturalnymi w obrębie kręgosłupa, w wyniku których dochodzi do ucisku gałęzi nerwowych rdzenia kręgowego w przebiegu schorzeń takich jak: zwyrodnienia sznurów nerwowych rdzenia, zespół niespokojnych nóg, zmiany zwyrodnieniowe i zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa, złamania z przemieszczeniem, zwichnięcia i stany zapalne, choroby i deformacje krążka międzykręgowego, anomalie budowy kręgów i kręgosłupa, zmiany reumatoidalne,
• chorobami i zaburzeniami pracy tkanek miękkich w obszarze układu nerwowego obwodowego w przebiegu np.: łokcia tenisisty, łokcia golfisty, zespołu kanału łokciowego, zespołu cieśni kanału nadgarstka, porażenia sobotniej nocy, przykurczu Volkmanna, przykurczu Dupuytrena, torbieli i zmian nowotworowych oraz długotrwałego niefizjologicznego ułożenia kończyny,
• neuropatią alkoholową, zatruciem toksycznym oraz lekowym, wścieklizną, niedoborem witamin, infekcją drobnoustrojów i rozwinięciem chorób zakaźnych, ciążą,
• zaburzeniami psychicznymi (szczególnie parestezje w nerwicy lękowej).

Leczenie parestezji

Leczenie parestezji polega na rozpoznaniu przyczyny, która je wywołuje. Parestezje kończyn w wyniku niewygodnej pozycji ustępują szybko po zmianie ułożenia ręki lub nogi i odblokowaniu uciśniętych struktur albo po wykonaniu prostych ćwiczeń ruchowych. W przewlekłych parestezjach walczy się z przyczynami za pomocą farmakoterapii, fizjoterapii i leczenia chirurgicznego.