Sklerotyzacja podchrzęstna jako objaw choroby zwyrodnieniowej stawów

Sklerotyzacja podchrzęstna jest procesem stopniowej degeneracji kości w warstwie podchrzęstnej. Zazwyczaj towarzyszy chorobie zwyrodnieniowej stawów oraz chorobom reumatycznym, np. RZS. Sklerotyzacja wywołuje ból i sztywnienie, przez co zaburza poruszanie się i wykonywanie codziennych czynności.

Schorzenie nazywane jest również podchrzęstnym zagęszczeniem kości, a rozpoznać je można za pomocą badania radiologicznego. Zjawisko sklerotyzacji zachodzi przede wszystkim w miejscach narażonych na silną eksploatację, a więc w panewce stawu biodrowego, stawach kręgosłupa, stawach krzyżowo-biodrowych, kolanowych i barkowych.

Sklerotyzacja w chorobach zwyrodnieniowych stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów rozwija się ze zmian wynikających z zaburzonej równowagi między tworzeniem a degradacją chrząstki stawowej i warstwy podchrzęstnej kości. Jest główną przyczyną dolegliwości ze strony układu ruchu, szczególnie u osób po 55. roku życia. Choroba zwyrodnieniowa stawów najczęściej rozwija się u osób w wieku 40–60 lat. Charakteryzuje się przede wszystkim bólem stawowym, ograniczeniem ruchomości, trzeszczeniem oraz wtórnymi zmianami zapalnymi.

Do czynników ryzyka choroby zwyrodnieniowej należą:

• starszy wiek,
• nadwaga i otyłość,
• płeć żeńska,
• przebyte urazy,
• intensywne bieganie rekreacyjne,
• siedzący tryb życia.

Większość objawów jest wspólna niezależnie od lokalizacji choroby, zalicza się do nich:

• ból, który jest objawem dominującym – jego największe natężenie jest odczuwalne tuż po okresie bezruchu, np. po wstaniu rano z łóżka, a w czasie kolejnych ruchów jego natężenie stopniowo maleje. Ból jest wywoływany głównie przez stan zapalny okostnej, niedokrwienie błony maziowej, sklerotyzację podchrzęstną oraz drażnienie zakończeń nerwowych tkanek miękkich;
• upośledzenie ruchomości w stawie z zanikiem okolicznych mięśni;
• tkliwość palpacyjna stawu;
• trzeszczenie;
• wysięk w stawie.

W chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego (koksartrozie) ból najczęściej jest odczuwany z przodu, w pachwinie oraz w kolanie. Na ogół promieniuje w kierunku pośladków. W badaniu radiologicznym możemy zauważyć zwężenie szpary stawowej, geody podchrzęstne, osteofity oraz sklerotyzację podchrzęstną stropu panewki stawu biodrowego. Do ograniczenia ruchomości w stawie dochodzi dość szybko. Wtórnie może dochodzić do zaników mięśni pośladkowych i skrócenia kończyny.

W przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego, czyli gonartrozy, ból odczuwany jest przede wszystkim w obrębie stawu i górnej części podudzia. Na ogół bardziej bolesne jest schodzenie ze schodów niż wchodzenie. Podczas ruchów zgięcia i wyprostu kolana mogą być wyczuwalne trzeszczenia. Czasami w stawie można wykryć wysięk oraz torbiel w dole podkolanowym (tzw. torbiel Bakera). Zarysy stawu kolanowego na ogół ulegają zniekształceniu i pogrubieniu. W badaniu radiologicznym obserwuje się podobne zmiany jak w przypadku koksartrozy: zwężenie szpary stawowej, nadżerki, osteofity, a także sklerotyzację podchrzęstną stawu kolanowego.

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa objawia się przede wszystkim bólem w okolicy przykręgosłupowej, który nasila się podczas ruchu. Ruchomość kręgosłupa jest zmniejszona, jednakże nigdy nie dochodzi do całkowitego zesztywnienia. Najczęstszymi zmianami zwyrodnieniowymi są osteofity krawędzi trzonów, aczkolwiek również można zaobserwować geody lub podchrzęstną sklerotyzację powierzchni stawów międzykręgowych, międzywyrostkowych i blaszek granicznych trzonów kręgów.

Leczenie sklerotyzacji w przebiegu leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów

Choroba zwyrodnieniowa rozwija się powoli, występują okresy zaostrzenia i złagodzenia objawów. Niestety choroba postępuje pomimo prawidłowego leczenia i nigdy się nie cofa. Stopień kalectwa zależy od lokalizacji i zaawansowania zmian zwyrodnieniowych. Najczęstszą przyczyną niesprawności jest zwyrodnienie stawu biodrowego, a następnie stawu kolanowego.

Leczenie sklerotyzacji polega przede wszystkim na leczeniu choroby zwyrodnieniowej. W tym celu wykorzystuje się metody niefarmakologiczne, farmakologiczne oraz operacyjne. Leczenie niefarmakologiczne obejmuje rehabilitację, zaopatrzenie ortopedyczne (kule, laski, stabilizatory) oraz dietę w celu normalizacji wagi u osób otyłych. W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne – ibuprofen lub ketoprofen, paracetamol, podawane dostawowo glikokortykosteroidy oraz tzw. SYSADOA, czyli wolno działające leki objawowe stosowane w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Do metod leczenia operacyjnego zalicza się oczyszczanie stawu podczas artroskopii, endoprotezoplastykę oraz patellektomię i osteotomię korygujące oś kończyny.