Skręt kiszek – co właściwie oznacza? Przyczyny i pierwsze objawy niedrożności jelit

Skręt kiszek to potoczna nazwa niedrożności mechanicznej lub porażennej jelit, której przyczyny mogą być różne. Zdarzenie to wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej, mającej na celu przywrócenie drożności układu pokarmowego. Nieleczony skręt kiszek może doprowadzić do zapalenia otrzewnej, która stanowi zagrożenie życia.

Niedrożność jelita powoduje zatrzymanie ruchów perystaltycznych, dzięki którym możliwe jest przesuwanie treści pokarmowej do kolejnych odcinków układu pokarmowego oraz odbytu. Ucisk na naczynia krwionośne w ścianach jelita prowadzi do ich niedokrwienia, a w konsekwencji – martwicy, co z kolei może spowodować przedostanie się treści pokarmowych do otrzewnej. Z tego powodu skręt kiszek może być bardzo niebezpieczny.

Objawy skrętu kiszek

Cechą charakteryzującą objawy skrętu kiszek jest fakt, iż pojawiają się one nagle, mają ostry przebieg i wywołują niepokój. Zalicza do nich zarówno dolegliwości dotyczące jamy brzusznej, jak i stanu ogólnego pacjenta, takie jak:

• nagły, napadowy ból brzucha o charakterzy skurczowym (kolkowy);
• wzdęcie brzucha;
• zwiększenie obwodu brzucha na skutek tzw. stawiania się jelit;
• wstrzymanie gazów i stolca;
• wzmożone ruchy perystaltyczne w początkowym stadium i ich zatrzymanie w kolejnych stadiach;
• wymioty, w tym treścią kałową;
• ostry brzuch – zespół objawów charakterystycznych dla stanów zapalnych narządów jamy brzusznej, w których doszło do przeniesienia zapalenia na otrzewną żołądka, co powoduje stan bezpośredniego zagrożenia życia;
• suchość błon śluzowych, m.in. czerwieni ust;
• obniżone ciśnienie;
• przyspieszone tętno;
• zaburzenia świadomości spowodowane zachwianą równowagą elektrolitową;
• w badaniach laboratoryjnych – obniżone stężenie sodu i potasu.

Poszczególne objawy mogą mieć różne nasilenie, zależne m.in. od przyczyny, która wywołała skręt kiszek, oraz miejsca, w którym występuje niedrożność jelita.

Przyczyny skrętu kiszek

Skręt kiszek jest częstą przypadłością – stanowi ok. 80% wszystkich przypadków ostrych chorób jamy brzusznej. Występuje zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci. Przyczyny skrętu kiszek mogą być różne – zalicza się do nich m.in. niedrożność jelit powstałą w wyniku:

• skręcenia jelita dookoła osi długiej – w ten sposób zatyka się światło jelita cienkiego, a naczynia krwionośne ulegają uciskowi;
• przepukliny – uwięźnięcie jelita w naturalnych otworach ciała;
• stanu zapalnego w jamie brzusznej;
• zrostów otrzewnowych – powstają w naturalny sposób po zabiegach chirurgicznych wykonywanych w obrębie jamy brzusznej. Jest to tzw. niedrożność porażenna, która najdłużej utrzymuje się po operacjach z wycięciem jelit metodą klasyczną (otwartą), a najkrócej – po zabiegach laparoskopowych, które nie dotyczą bezpośrednio jelit. Aby maksymalnie skrócić czas rekonwalescencji po operacjach, stosowane są obecnie metody, które pomagają szybciej wrócić do pełnej sprawności;
• zapalenia otrzewnej – niezależnie od przyczyny, która wywołała zapalenie otrzewnej, stan ten zawsze prowadzi do zatrzymania ruchów perystaltycznych jelit;
• niewydolności nerek – w niektórych przypadkach także przy niewydolności nerek może dojść do zatrzymania naturalnych funkcji jelit;
• zatkania światła jelita przez ciało obce – np. kamień żółciowy, pasożyty przewodu pokarmowego lub połknięty przedmiot;
• wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – choroba ta zwiększa ryzyko wystąpienia skrętu kiszek;
• choroby Leśniowskiego – Crohna – zapalenie uchyłków jelita grubego może prowadzić do powstania zwężeń w jelitach, które są bezpośrednią przyczyną stanu niedrożności;
• zaawansowanych nowotworów jamy brzusznej.

Leczenie skrętu kiszek

Wybór metody leczenia skrętu kiszek zależy przede wszystkim od przyczyny, która ją wywołała. Przy niedrożności mechanicznej w większości przypadków konieczna jest operacja, podczas której usuwa się przeszkodę zamykającą światło jelita. Niedrożność porażenna zazwyczaj nie wymaga leczenia. Jeżeli jej przyczyną jest operacja narządów jamy brzusznej, jest to stan normalny w okresie rekonwalescencji. Aby go skrócić, zachęca się chorych do szybkiego przyjmowania płynów, dzięki czemu pobudza się perystaltykę jelit. Jeśli natomiast przyczyną porażennej niedrożności jelita jest choroba narządów jamy brzusznej, należy zastosować intensywne leczenie stanu zapalnego wywołującego chorobę, która spowodowała skręt kiszek. W przypadku zaawansowanych nowotworów, w przebiegu których występuje wielopoziomowa niedrożność jelit, zazwyczaj stosuje się leczenie zachowawcze polegające na założeniu sondy nosowo-żołądkowej, uzupełnieniu płynów drogą dożylną oraz podaniu leków przeciwobrzękowych. Podobne postępowanie można zastosować w przypadku niepełnej niedrożności jelit.