Nie liczy się, jak często chodzisz do toalety. Ważne, jak długo pokarm wędruje przez twoje jelita. Nowe badania zmieniają spojrzenie na zdrowie

Przez lata w rozmowach o trawieniu i wypróżnianiu dominowało pytanie: „Jak często się wypróżniasz?”. Raz dziennie? Co dwa dni? A może trzy razy dziennie? W ostatnim czasie nauka przesuwa akcent zupełnie gdzie indziej. Coraz więcej badań wskazuje, że to nie częstotliwość jest ważna, ale czas, jaki mija od zjedzenia posiłku do wizyty w toalecie. Jak się okazuje, może on być jednym z ważniejszych wskaźników zdrowia całego organizmu i decydować o tym, czy grożą nam choroby metaboliczne i neurologiczne.

Ile trwa podróż jedzenia przez jelita? Dłużej, niż myślisz

Choć w przypadku niektórych osób mogłoby się wydawać, że proces trawienia przebiega u nich szybko jak błyskawica, w rzeczywistości pasaż jelitowy, bo tak fachowo nazywa się proces od zjedzenia do wypróżnienia, jest znacznie dłuższy. Od pierwszego kęsa do finalnego „efektu” w toalecie mija zwykle od 24 do nawet 72 godzin. Wszystko zależy od stylu życia, diety, stresu, nawodnienia, aktywności fizycznej, a nawet płci i wieku. Masa pokarmowa najwięcej czasu spędza w jelicie grubym, gdzie organizm odzyskuje wodę i elektrolity, a bakterie rozkładają niestrawione resztki. Tam formuje się stolec, który przesuwany jest w kierunku odbytnicy, gdzie zostanie wydalony.

To właśnie ten fragment drogi staje się teraz centrum zainteresowania. Jak pokazały badania, im dłużej treść pokarmowa pozostaje w jelicie grubym, tym więcej czasu mają bakterie na fermentację, produkcję metabolitów, zmianę pH, a niekiedy na tworzenie środowiska, które może sprzyjać stanom zapalnym. Kiedy z kolei pasaż jelitowy przebiega zbyt szybko, może dochodzić do zaburzeń wchłaniania i mniejszej różnorodności mikrobiomu.

Wolno czy szybko? Mikrobiom mówi wszystko

Przegląd kilkudziesięciu badań opublikowany w magazynie „Gut” pokazuje, że mikrobiomy osób o szybkim i wolnym pasażu jelitowym różnią się bardziej niż sądzono. Kiedy proces ten dzieje się szybko, w jelitach przeważają bakterie żywiące się węglowodanami. Kiedy pasaż jelitowy jest wolniejszy, obserwuje się przewagę bakterii rozkładających białko.

Co to dla nas znaczy? W tym drugim przypadku występuje większe ryzyko fermentacji białek i tworzenia metabolitów zapalnych, a od tego już prosta droga do zaparć, stanów zapalnych i zaburzeń metabolicznych, które mogą mieć związek z chorobami neurologicznymi, takimi jak np. choroba Parkinsona.

To może być spora rewolucja, bo wcześniej w ocenie ryzyka różnych chorób nie zwracano uwagi na czas pasażu jelitowego, koncentrując się raczej na drobiazgowej analizie diety.

„Biorąc pod uwagę międzyosobnicze i indywidualne różnice w czasie przejścia pokarmu przez jelita, możemy pogłębić naszą wiedzę na temat interakcji między dietą a mikrobiotą oraz charakterystycznych cech mikrobiomu związanych z chorobami” – pisze zespół kierowany przez dietetyków Nicolę Procházkovą i Henrika Roagera z Uniwersytetu w Kopenhadze.

Zmieniasz czas pasażu jelitowego, zmieniasz mikrobiom

By sprawdzić, jak długo pokarm przebywa w jelitach, nie wystarczy prowadzenie przez pacjentów dziennika wypróżnień. Na potrzeby badań opublikowanych przez magazyn „Gut” u ochotników wykonywano m.in. proste badanie, w którym dodawano do ich pożywienia niebieski barwnik, a następnie obserwowano, po ilu godzinach stolec będzie zabarwiony na ten kolor. W przyszłości możliwe będzie stosowanie kapsułek wyposażonych w czujniki, które rejestrują czas przejścia pokarmu przez jelita. Przydatna może być także obserwacja stolca według tzw. skali bristolskiej, w której obserwuje się konsystencję mas kałowych. Jeśli stolec ma postać twardych, zbitych grudek, to znaczy, że czas przejścia przez jelita był dłuższy, a bardziej luźny i wodnisty wskazuje na krótki czas przejścia.

Jeśli te obiecujące badania będą kontynuowane, może się szybko okazać, że zdobycie wiadomości o długości pasażu będzie tak samo proste, jak badanie poziomu glukozy. Co, na dłuższą metę, może nam przynieść taka wiedza? Przede wszystkim może pomóc w wyjaśnieniu, dlaczego jedna osoba reaguje na probiotyki, a druga nie, może też doprowadzić do tworzenia personalizowanych probiotyków, które będą uwzględniać specyfikę naszego indywidualnego trawienia. Badanie pasażu jelitowego może nam także pomóc w diagnostyce chorób jelitowych, takich jak IBS, SIBO czy zaparć.

Jaki jest twój pasaż jelitowy? Domowy test

W opisywanym badaniu naukowcy podawali ochotnikom produkty spożywcze zawierające niebieski barwnik. W warunkach domowych dość łatwo ocenimy tempo pracy swoich jelit, jedząc na przykład buraka ćwikłowego, który także zmienia zabarwienie stolca. Jeżeli zaobserwujemy zmianę koloru stolca po mniej niż 20 godzinach od posiłku, to znaczy, że pasaż jelitowy przebiega u nas szybko, jeśli powyżej 40 godzin – zbyt wolno. Najlepszy wynik jest pośrodku.

Naukowcy mają nadzieję, że wiedza ta pomoże kiedyś budować zindywidualizowane terapie oparte na mikrobiomie.

„Włączając pomiary czasu pasażu jelitowego do badań związanych z mikrobiomem jelitowym, możemy pogłębić naszą wiedzę na temat powiązań między mikrobiomem jelitowym, dietą i chorobami. Takie spostrzeżenia mogą mieć kluczowe znaczenie dla profilaktyki, diagnostyki i leczenia wielu chorób jelit i innych narządów w całym okresie życia” – piszą naukowcy w swojej pracy.

 

Źródło:

https://gut.bmj.com/content/72/1/180