Jeszcze chandra czy już depresja?

Krótsze dni, brak słońca, coraz niższe temperatury. Mało komu udaje się w tych warunkach uniknąć jesiennego spadku nastroju. A jeśli to nie przejściowy kryzys, tylko depresja? Dowiedz się, jak ją rozpoznać i jak sobie pomóc.

Budzę się (…) smutna i ponura, i na jedno mam tylko ochotę: żeby zagrzebać się w kupie zwiędłych liści i spać dalej – te słowa Agnieszki Osieckiej trafnie opisują ten dziwny stan, który pojawia się wraz z jesiennym pogorszeniem nastroju. Coraz krótsze dni, brak słońca, niższe temperatury fatalnie wpływają na nasz nastrój. A jeśli to nie przejściowy kryzys, tylko depresja? Dowiedz się, jak ją rozpoznać i jak sobie pomóc.

Depresja pojawia się znikąd

Nikt nie jest winny temu, że zachorował na depresję. Choroba najczęściej pojawia się „znikąd” – nie muszą poprzedzać jej żadne tragiczne wydarzenia w naszym życiu. Może dopaść absolutnie każdego, bez względu na wiek, styl życia czy charakter. I choć niby o tym wiemy, wciąż zbyt często oskarżamy osoby chorujące na depresję o to, że „są słabsze, użalają się nad sobą, nie potrafią sobie poradzić ze swoimi problemami” itd. Sami chorzy również oceniają siebie bezlitośnie. Wydaje im się, że są winni swojej niemocy, zaniedbywania obowiązków. To poczucie winy jest niebezpieczne, bo wzmacnia objawy depresji i jednocześnie powstrzymuje od skorzystania z pomocy lekarza. Dlatego bardzo ważne jest, by pamiętać, że depresja to choroba taka sama jak każda inna. To, czy na nią zachorujemy, nie ma większego związku z naszą odpornością ani z tym, jakimi ludźmi jesteśmy.

Depresja może być różna

Nawet jeśli depresja nie dotknęła ani nas osobiście, ani nikogo z naszych bliskich, zwykle mamy własne wyobrażenie na temat jej objawów. Wyobrażenia te powstają często na podstawie portretów przedstawionych w kulturze popularnej. Przerwana lekcja muzyki, Dzień świra, Powrót do Garden State, Godziny, Sala samobójców, American Beauty – to tylko niektóre filmy pokazujące spektrum bohaterów dręczonych objawami depresji. I tak jak różni są bohaterowie tych filmów, tak różne oblicza może przyjmować depresja. Depresja wywołuje zobojętnienie, niemoc, paraliżującą bezradność. Może wyssać wszelkie siły życiowe, przykuwając na długie dni i tygodnie do łózka. Albo wręcz przeciwnie: może wywołać nadmierne pobudzenie, irytację, agresję. Bo depresja to przede wszystkim ewidentna zmiana stosunku do otaczającego nas świata.

To, co wspólne dla osób chorych na depresję, to utrata zainteresowania swoimi dotychczasowymi sprawami i trudności z radzeniem sobie z codziennymi obowiązkami. Choroba sprawia, że człowiek traci zdolność do odczuwania przyjemności, czuje się coraz bardziej oddalony od swojego życia. Sylvia Plath nazwała to poczucie „szklanym kloszem” – barierą stworzoną przez chorobę, która sprawia, iż chory czuje się oderwany od rzeczywistości i odgrodzony od innych ludzi. I cokolwiek robi, by to zmienić, jakkolwiek próbuje – szklany klosz skutecznie powstrzymuje go od powrotu do swojego życia. Na szczęście istnieją sposoby, by wydostać się spod tego szklanego klosza.

Depresja jest uleczalna

Depresję można skutecznie leczyć. W tym celu konieczne jest wsparcie psychiatry lub psychologa i dobranie odpowiednich leków. Leki antydepresyjne służą temu, by przywrócić równowagę chemiczną w mózgu. Dzięki nim poprawia nam się nastrój i odzyskujemy siły.

Wiele osób ma opory przed zażywaniem leków antydepresyjnych. Obawiają się, że zażywanie tych leków je zmieni, sprawi, że przestaną być sobą. Tymczasem to nie leki antydepresyjne nas zmieniają, lecz sama depresja. Tworzy ona nowe połączenia synaptyczne w naszym mózgu, zmieniając nasz sposób myślenia, patrzenia na świat, odczuwania.

Leczenie depresji trwa niestety dłużej niż leczenie np. przeziębienia. Specyfika leków antydepresyjnych sprawia, iż dla każdego chorego należy indywidualnie dobrać dawki, co wymaga czasu. Dodatkowo leki antydepresyjne trzeba brać nawet wtedy, gdy widzimy wyraźną poprawę samopoczucia. Nie można ich odstawić z dnia na dzień, należy stopniowo zmniejszać dawki pod kontrolą lekarza. To wszystko sprawia, że leczenie depresji może trwać od kilku miesięcy do powyżej roku. Warto o tym pamiętać, by nie zniechęcać się brakiem szybkich rezultatów i nie rezygnować przedwcześnie z leczenia. Jak niedoleczone przeziębienie, niedoleczona depresja również może wywołać powikłania, a przede wszystkim zwiększa ryzyko nawrotu choroby.

Co zrobić, by depresja nie wróciła?

Depresja nas zmienia. Tworzy nowe schematy reakcji. Przez to drobne niepowodzenia, które przed chorobą nie zrobiłyby na nas wrażenia, teraz mogą wywoływać falę krytycznych myśli i trudnych emocji. Aby się z tym uporać, konieczne jest skorzystanie ze wsparcia psychologa. Odpowiednia terapia psychologiczna pomaga przełamać nawyki naszego umysłu wykreowane przez depresję i uczy nas konstruktywnych sposobów radzenia sobie z emocjami i destrukcyjnymi myślami.

Aby ustrzec się depresji, warto dbać o swoje ogólne zdrowie i samopoczucie. Odpowiednia ilość snu, odżywcza dieta, aktywność fizyczna – to wszystko pomaga nam utrzymać życiową równowagę. Skuteczne są również praktyki, które pozwalają nam na bardziej świadome poznanie naszego ciała i jego sposobów reagowania, odczuwania – joga, medytacja, uważność (midfulness).

Najważniejsze bowiem, by znać siebie i swoje reakcje. Dzięki temu skuteczniej wyłapiemy jakiekolwiek niepokojące objawy – zmiany nastroju, spadek energii, brak apetytu. Im szybciej rozpoznamy chorobę, tym szybciej będziemy mogli zareagować: skorzystać z pomocy lekarza i pozbyć się jej z naszego życia.

Katarzyna Juszczak – psycholożka, trenerka i kognitywistka, od roku prowadzi Pracownię Rozwoju Osobistego Bo tak! Organizuje rozmaite warsztaty na terenie Wielkopolski (i nie tylko!). Poza tym piecze ciasta, pisze bloga, a kiedy tylko pogoda dopisuje, wskakuje na rower i pędzi w nieznane.