Żółtaczka – objaw zwiększonego poziomu bilirubiny. Jak rozpoznać przyczynę?

Żółtaczka to objaw polegający na zażółceniu skóry, błon śluzowych oraz twardówek pod wpływem zwiększonej ilości bilirubiny, która odkłada się w tkankach. Istnieje wiele przyczyn powstania żółtaczki – objawy dodatkowe mogą pozwolić na rozpoznanie istoty problemu.

Żółtaczka w początkowych dniach życia jest zwykle zjawiskiem fizjologicznym, w dorosłym życiu świadczy zawsze o chorobie, choć nie musi być ona poważna. Żółtaczka objawiać się może innymi symptomami w zależności od przyczyny. Zawsze po zaobserwowaniu objawów należy zgłosić się do lekarza.

Żółtaczka – objawy skórne

Żółtaczka pojawia się w wyniku wielu chorób, a jej przyczyną jest nadmierny poziom bilirubiny we krwi. Pierwszy podział wyróżnia żółtaczkę spowodowaną bilirubiną sprzężoną (związaną) oraz bilirubiną niesprzężoną (wolną). Zmiana koloru skóry na żółty jest często pierwszym objawem przebiegającym w wyniku chorób metabolicznych, chorób wątroby oraz dróg żółciowych. Wyraźna żółtaczka pojawia się przy stężeniu bilirubiny powyżej 2,5 mg/dl. W pierwszej kolejności widoczna jest na twardówkach, następnie na skórze ciała, ustępuje natomiast w odwrotnej kolejności. W jej przebiegu może pojawić się uporczywy i dokuczliwy świąd skóry.

Żółtaczka – przyczyny objawów

Przyczyn powstania żółtaczki jest wiele, ich podział związany jest z mechanizmem powodującym nadmierne gromadzenie się bilirubiny w ciele. Żółtaczki przedwątrobowe (ze zwiększoną ilością bilirubiny wolnej we krwi) spowodowane są nadprodukcją bilirubiny w wyniku zwiększonego rozpadu krwinek czerwonych. Dzieje się tak w chorobach, takich jak: niedokrwistość hemolityczna, uszkodzenie erytrocytów, zakażenia oraz ciężkie oparzenia. Inną przyczyną może być niewłaściwe wiązanie bilirubiny w przebiegu chorób metabolicznych – zespołu Gilberta oraz zespołu Criglera i Najjara. Wewnątrzwątrobowe żółtaczki są spowodowane chorobami związanymi z uszkodzeniem wątroby. Zaliczyć tu można: zapalenia wątroby (typu A, B, C i inne), marskość wątroby, polekowe uszkodzenie wątroby, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, choroby dróg żółciowych, nowotwory, zaburzenia naczyniowe. W tym przypadku zarówno bilirubina wolna, jak i związana są podwyższone. Ostatnim rodzajem są żółtaczki zawątrobowe związane z zaburzeniami odpływu żółci. Wywołuje je bilirubina związana. Do przyczyn tej żółtaczki należą: kamica przewodowa, rak trzustki, zapalenie dróg żółciowych zawątrobowych i niektóre inne choroby dróg żółciowych. Nasilonej żółtaczce towarzyszy zwykle odbarwienie stolca oraz zaciemnienie moczu.

Żółtaczka u noworodka – objawy

Nie każde zażółcenie skóry musi być patologią. Żółtaczka u noworodka to objaw fizjologiczny, którego nie stwierdza się normalnie w 1 dniu życia ani po 7–10 dniach. Zwykle nie świadczy o patologii. Stężenie bilirubiny nie powinno przekraczać 17 mg/dl u noworodków karmionych piersią oraz 15 mg/dl u noworodków karmionych sztucznie. Żółtaczka u noworodka pojawia się w wyniku rozpadu hemoglobiny płodowej. Początkowo występuje na twarzy i przesuwa się od głowy do tułowia. Tempo narastania bilirubiny jest powolne, Żółtaczka u noworodka rzadko pojawia się na kończynach. Żółtaczka objawiająca się niepokojem u dziecka, prężeniem ciała, drgawkami, spadkiem apetytu powinna być jak najszybciej zdiagnozowana przez lekarza. Tak samo powinno być w przypadku żółtaczki, która pojawiła się w pierwszej dobie życia lub gdy utrzymuje się ona długo – powyżej 10–14 dni. Dodatkowo mogą wystąpić szarobiałe stolce oraz żółtobrązowy mocz.

Żółtaczka w zapaleniach wątroby

Czasami zapalenia wątroby typu A, B i C potocznie nazywa się żółtaczkami. Ich przebieg jest różny, wszystkie jednak uszkadzają wątrobę. Te choroby spowodowane są wirusami hepatotropowymi. Żółtaczka typu C to najpoważniejsze zapalenie wątroby. Przebiega zwykle w postaci przewlekłej. Żółtaczka może być widoczna stale lub pojawia się okresowo. Najczęstszym objawem żółtaczki typu C jest uczucie zmęczenia oraz obniżony nastrój. Czasami pierwszą manifestacją mogą być symptomy wynikające z powikłań. Żółtaczka typu B – objawy występują w formie przewlekłej i ostrej. Chory długo ich nie odczuwa. Zażółcenie skóry pojawia się w cięższych przypadkach. Zwykle dodatkowo występuje powiększenie wątroby. Inne objawy również dotyczą powikłań, takich jak marskość wątroby czy nadciśnienie wrotne. Żółtaczka typu A – przebieg żółtaczki jest ostry. Choroba objawia się zwiększoną męczliwością, nudnościami oraz wymiotami, bólem mięśni i stawów. Może być obecne nieznaczne powiększenie wątroby.