Anaplazmoza – zakaźna choroba od kleszcza. Dowiedz się, jakie są jej objawy i możliwe powikłania

Anaplazmoza należy do chorób zakaźnych, których wektorem zakażenia jest kleszcz. Za rozwój objawów choroby odpowiadają bakterie Gram-ujemne z rodzaju Anaplasma phagocytophilum. Anaplazmoza, choć występuje w Polsce, nie jest często diagnozowana. Objawy są niespecyficzne, a choroba może przebiegać w wielu postaciach.

Kleszcze są szeroko rozpowszechnione w środowisku i występują prawie w każdej szerokości geograficznej. Samo ukąszenie przez kleszcza nie jest groźne, jednak staje się potencjalnym zagrożeniem, gdyż pajęczaki te przenoszą wiele niebezpiecznych chorób. Najbardziej znaną i powszechną jest borelioza, często zdarza się również zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Do chorób przenoszonych przez kleszcze należy także anaplazmoza.

Co to jest anaplazmoza?

Anaplazmoza, nazywana również ludzką anaplazmozą granulocytarną, to choroba zakaźna, której bezpośrednim czynnikiem sprawczym są bakterie Gram-ujemne z rodzaju Anaplasma phagocytophilum. Chociaż jest szeroko rozpowszechniona (występuje w Europie, Ameryce Północnej i Azji) w Polsce rozpoznawana jest dość rzadko. Może mieć to związek z tym, iż objawy często bywają niespecyficzne, w łagodnej postaci ustępują samoistnie, więc czasem pacjent i lekarz nie są świadomi zakażenia. Zdarza się jednak, że zespół objawów ma szerokie spektrum i stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Anaplazmoza przenoszona może być przez kleszcze, dlatego każde ukąszenie powinno wzbudzać czujność, a przez okres kilku tygodni po ugryzieniu szczególnie powinniśmy obserwować reakcje swojego ciała.

Anaplazmoza – objawy i przebieg kliniczny schorzenia

Po zainfekowaniu i przedostaniu się do krwi bakteria szerzy się drogą naczyń krwionośnych i chłonnych. Komórkami docelowego działania są komórki układu krwiotwórczego i fagocytarnego. Kolejnym etapem zakażenia jest rozpad zainfekowanych komórek i uwolnienie bakterii, które wtórnie infekują wiele organów. Okres inkubacji w przypadku anaplazmozy trwa aż do 60 dni, chociaż najczęściej objawy występują około 7–10 dni. W postaci lekkiej dolegliwości są niespecyficzne – pojawiają się bóle głowy, osłabienie, zmęczenie. Temperatura ciała wzrasta do 39℃, występują dreszcze i bóle mięśniowe. Często towarzyszy im brak apetytu. Pozostałe objawy zależą od zajętych struktur. W przypadku zainfekowania układu oddechowego obserwujemy kaszel, a diagnozowane jest często atypowe zapalenie płuc, czasem pojawiają się niespecyficzne nacieki tkanki płucnej. W przypadku zakażenia układu pokarmowego pojawiają się biegunka, nudności, wymioty oraz bóle brzucha, często towarzyszy im powiększenie śledziony i wątroby. W wielu narządach obserwowane są nacieki limfocytarne w lokalizacji okołonaczyniowej (serce, nerki). Uszkodzeniu ulega również szpik kostny, w którego obrębie rozwijają się ziarniniaki prowadzące do hipoplazji. W przypadku zajęcia układu nerwowego może wystąpić zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zaburzenia świadomości i niedowłady. Z reguły łagodny przebieg choroby kończy się samoistnym ustąpieniem objawów w ciągu kilku dni, jednak u części osób mogą rozwinąć się poważne powikłania zagrażające życiu.

Anaplazmoza – powikłania choroby

Powikłania choroby mogą być bardzo poważne. Obserwowana jest niewydolność nerek, niewydolność oddechowa oraz niewydolność krążenia na skutek zapalenia mięśnia sercowego. Ze strony układu nerwowego mogą utrzymywać się porażenia i niedowłady, włączając w to nerwy czaszkowe, co skutkuje np. jedno- lub obustronnym porażeniem mięśni twarzy. W związku z zaburzeniami krzepnięcia (trombocytopenia) może rozwinąć się plamica małopłytkowa oraz krwawienia do układu nerwowego i przewodu pokarmowego. Osłabienie organizmu sprzyja rozwijaniu się oportunistycznych zakażeń o etiologii grzybiczej i wirusowej, które nie poddają się terapii standardowymi lekami.

Diagnostyka schorzenia o mało specyficznych objawach

Ze względu na brak objawów typowych dla choroby niezwykle istotny jest wywiad epidemiologiczny przeprowadzany przez lekarza. Powinien on uwzględniać przebywanie chorego w regionach o zwiększonej występowalności choroby oraz wektory choroby – kleszcze. We wczesnych stadiach pewną wskazówką może być morfologia krwi, w której występuje trombocytopenia i leukopenia, a towarzyszy im tzw. odmłodzenie obrazu granulocytów będące wykładnikiem infekcji bakteryjnej. Spośród innych odchyleń w badaniach laboratoryjnych zakażeniu towarzyszy wzrost CRP (białka ostrej fazy) oraz aktywności transaminaz. Te odchylenia nie pozwalaj jednak na zidentyfikowanie konkretnej bakterii będącej przyczyną choroby. Dowodem na obecność zakażenia bakterią Anaplasma phagocytophilum jest wykrycie jej postaci rozwojowej w preparacie z krwi obwodowej lub szpiku kostnego. Do tego celu stosuje się immunofluorescencję, test Elisa, elektroforezę i inne metody.