Przejdź do treści

Czym jest osobowość psychopatyczna, jakie są jej objawy i przyczyny oraz jak ją leczyć?

Czym jest osobowość psychopatyczna, jakie są jej objawy i przyczyny oraz jak ją leczyć? Adobe Stock
Podoba Ci
się ten artykuł?
Udostępnij bliskim

Osobowość psychopatyczna jest jednym z najbardziej znanych, a jednocześnie najcięższych, zaburzeń osobowości. Psychopaci ignorują normy społeczne i innych ludzi, są okrutni. Dodatkowo kalkulują w sposób logiczny, zimny i zwykle niezgodny z prawem. Jak rozpoznać psychopatę?

Czym cechuje się osobowość psychopatyczna? 

Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 można mówić o osobowości dyssocjalnej, natomiast w języku potocznym to zaburzenie nazywa się osobowością psychopatyczną.

Psychopatia wiąże się z występowaniem wielu negatywnych i trudnych do zrozumienia cech. Niektórzy zastanawiają się nad tym, jak rozpoznać psychopatę w swoim bliskim otoczeniu, czy też poznając nowe osoby. Do najważniejszych cech osobowości dyssocjalnej można zakwalifikować: 

  • brak empatii, brak reagowania na uczucia i problemy ludzkie; 
  • ignorowanie norm społecznych i prawa, co wiąże się z różnymi zachowaniami takimi jak kradzieże, morderstwa, kłamstwa, manipulowanie innymi ludźmi; 
  • okrucieństwo w stosunku do ludzi i zwierząt; 
  • trudności z funkcjonowaniem w społeczeństwie, niemożność nawiązania stałych związków z innymi ludźmi; 
  • uprzedmiotowienie innych, a więc traktowanie ich tylko jako przedmiotów seksualnych; 
  • brak występowania takich uczuć jak poczucie winy i wstydu; 
  • trudności z wyciąganiem wniosków na podstawie dotychczasowych doświadczeń; 
  • ponawianie tych samych zachowań mimo iż wcześniej doprowadziły one do nieprzyjemnych konsekwencji, na przykład osadzenia w więzieniu; 
  • koncentrowanie się na teraźniejszości, bez myśli o przeszłości lub przyszłości; 
  • spełnianie wszystkich swoich zachcianek, nawet wtedy, gdy są one niezgodne z potrzebami innych ludzi lub obowiązującym prawem; 
  • zrzucanie winy za swoje niepowodzenia na ogólny system lub społeczeństwo; 
  • tendencja do szybkiego wpadania w gniew i frustrację, co zwykle wiąże się z nadmierną agresją.  

Można więc uznać, że w przypadku osobowości psychopatycznej trudno jest wymienić chociaż jedną pozytywną cechę z zakresu tego zaburzenia. Osoby takie są często nawet niebezpieczne dla reszty społeczeństwa.

W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:

Zdrowie umysłu
Miralo, Suplement diety wspomagający odporność na stres, 20 kapsułek
20,99 zł
Zdrowie umysłu
Deep Focus from Plants 60 kaps. wegański
60,00 zł
Zdrowie umysłu
Miralo Sen, Suplement na dobry sen, 20 kapsułek
20,99 zł
Zdrowie umysłu
Less Stress from Plants 60 kaps. wegański
60,00 zł

Przyczyny osobowości psychopatycznej  

Trudno stwierdzić jednoznacznie, jakie są przyczyny powstawania osobowości psychopatycznej. Najczęściej mówi się o czynnikach genetycznych, zaburzeniach układu nerwowego, a także traumatycznych sytuacjach z dzieciństwa (na przykład molestowanie seksualne, bycie świadkiem strasznych wydarzeń). Nie można jednak uznać, że istnieje jedna główna przyczyna tego zaburzenia.  

Jak rozpoznać psychopatę? 

Osoby z osobowością psychopatyczną potrafią świetnie kłamać i manipulować, a także nie dają po sobie poznać, że coś jest z nimi nie w porządku. Właśnie dlatego rozpoznawanie osoby z zaburzeniami wcale nie jest proste. Po pewnym czasie można jednak zorientować się, że u danej jednostki widoczne są pewne rysy psychopatyczne. Relacja z psychopatą teoretycznie jest możliwa, jednak w rzeczywistości dochodzi do tego, że osoba w związku staje się ofiarą, a psychopata zaczyna stawać się coraz bardziej agresywny, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym.  

Jak uzyskać wsparcie specjalistów? 

Leczenie jednostki z osobowością psychopatyczną jest bardzo trudnym zadaniem. Przede wszystkim, psychopata zwykle nie widzi powodu do niepokoju i wcale nie uważa, że powinien poddać się leczeniu. Dodatkowo psychopaci z trudem wchodzą w dłuższe relacje, a to oznacza, że nie ma nikogo, kto mógłby ich wesprzeć w trudnych momentach i zachęcić do leczenia. Bardzo duże znaczenie ma prawidłowe zdiagnozowanie osobowości psychopatycznej w gabinecie psychologa lub psychoterapeuty. Chodzi między innymi o to, aby przeprowadzić testy kwestionariuszowe oraz wywiad z daną jednostką. W ten sposób można stwierdzić, czy diagnoza jest słuszna. Warto zaznaczyć, że w przypadku tego rodzaju osobowości zwykle zawodzi wiele metod leczenia, a zwłaszcza te farmakologiczne, ponieważ psychopata nie ma takich objawów, które można by wyleczyć.

Kobieta i mężczyzna na zdjęciu

Leczenie osobowości dyssocjalnej 

Uznaje się, że zaburzenia osobowości w ogóle trudno się leczy, ponieważ rozwijają się one głównie w dzieciństwie. Jeszcze gorzej jest w przypadku osobowości dyssocjalnej, ponieważ ten rodzaj zaburzenia jest niezbyt podatny na leczenie. Farmakoterapia zwykle w ogóle nie jest stosowana, ponieważ leki nie przynoszą rezultatów. Z kolei psychoterapia może pomóc w pewnym stopniu, ale tylko wtedy, gdy psychopata jest zmotywowany do zmiany i chce uzyskać pomoc. Najlepiej sprawdza się terapia poznawczo-behawioralna wraz z elementami psychoedukacji.  

Jak postępować w związku z osobą psychopatyczną? 

Niestety związek z psychopatą jest niezwykle trudny, bolesny i toksyczny. Zgodnie ze statystykami do psychopatów można zakwalifikować około 3% społeczeństwa, a w większości przypadków są to mężczyźni. Psychopata koncentruje się na kłamstwie i manipulacji, narzuca szybkie tempo relacji, ma sadystyczne skłonności, a także skupia się na seksie. Przeczytaj nasz artykuł o tym, jak rozpoznać psychopatę 

 Zwykle związek z psychopatą najlepiej jak najszybciej zakończyć dla własnego dobra. Z takiej relacji może pojawić się wiele problemów na całe życia, na przykład traumy, przemoc, choroby i problemy psychiczne u partnerki/partnera. Pytanie pojawia się, co zrobić w sytuacji, gdy psychopata zdecydował się na terapię. W takim przypadku warto przede wszystkim sprawdzić, czy rzeczywiście partner uczęszcza na terapię, czy ma motywację do zmiany, czy też kłamie i manipuluje. Bardzo rzadko zdarza się, że psychopata naprawdę chce się zmienić, ale jeżeli tak jest, to zwykle warto również zacząć wspólnie terapię dla par lub małżeństw i skoncentrować się na zrozumieniu wspólnej relacji. W ten sposób można dać drugiej osobie szansę i sprawdzić, czy psycholog pomoże w tym, aby się zmieniła.

dłonie

Jakie są szanse na wyleczenie psychopaty? 

Niestety nie można przedstawić optymistycznych danych, wskazujących na to, że leczenie psychopatii jest możliwe. W rzeczywistości zaburzenie to bardzo trudno poddaje się terapii, nawet w sytuacji, gdy dana osoba w ogóle zdecyduje się na wizytę u psychologa. Psychiatrzy uznają z kolei, że osobowość dyssocjalna jest w ogóle oporna na leczenie. Niestety u psychopatów poziom dopaminy jest około cztery razy wyższy niż u innych ludzi, a to oznacza, że osoby te są w ogóle oporne na oddziaływanie psychiatryczne i psychoterapeutyczne, a także na kary. Z kolei nastawienie na przyjemność, w przypadku takich osób, jest znacznie wyższe niż u reszty społeczeństwa.   

Co w takim razie można zrobić? Tak naprawdę bardzo trudno zapobiegać powstawaniu tego zaburzenia, jednak można unikać osób o specyficznych cechach osobowości i zachowaniach. W ten sposób nie będzie problemów, związanych z wejściem w relację z psychopatą.

Ekowięzienie. Nowy sposób na resocjalizację?

Konsekwencje psychopatii 

Osoby z osobowością psychopatyczną czasami popełniają przestępstwa i spędzają wiele lat w więzieniach lub ośrodkach poprawczych, czy też resocjalizacyjnych. Z drugiej strony, spora część psychopatów zajmuje wysokie stanowiska i na przykład zajmuje się kierowaniem zespołami, zarządzaniem. Zwykle psychopaci nie nawiązują trwałych relacji towarzyskich, ani związków, chętnie spędzają czas samodzielnie, wcale nie chcą się zmienić. Właśnie dlatego mogą oni unieszczęśliwiać osoby w swoim otoczeniu, ale niekoniecznie siebie samych.  

Niestety statystyki wskazują na to, że dorośli psychopatyczni mężczyźni odpowiadają aż za 50% wszystkich przestępstw, a także stanowią około 15-25% populacji osób skazanych. Przeciętnie skazane osoby psychopatyczne trafiają do więzienia ponownie trzy razy, a więc dopuszczają się recydywy.  

Źródła:  

  1. https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/25272 [dostęp: 22.01.2023] 
  2. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ceon.element-724152e2-048e-31e8-9b7d-8a82036954d8 [dostęp: 22.01.2023] 
  3. https://psychologiawpraktyce.pl/artykul/osobowosc-przestepcy-psychopatia?smclient=089ab27d-4bf5-4686-aaab-9b8aeb7bb1c3 [dostęp: 22.01.2023] 
  4. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/226521  [dostęp: 22.01.2023] 

Podoba Ci się ten artykuł?

Tak
Nie

Powiązane tematy:

Zainteresują cię również:

Sukces wpędza cię w zakłopotanie? Nie umiesz się nim chwalić? Skorzystaj z rad psychologa

Amanda Bynes znów ma poważne kłopoty ze zdrowiem. Trafiła na obserwację do szpitala

Psychoanaliza – czym się charakteryzuje koncepcja Freuda?

„Profesjonalna ofiara karmi się zainteresowaniem emocjonalnym i zaangażowaniem innych” – mówi Dominika Cwynar

Terapia Gestalt – czym się charakteryzuje? Dla kogo jest odpowiednia?

Kobieta i mężczyzna

Czy to, że czasem nie chcecie się przytulać, jest powodem do zmartwienia? Kilka faktów o związkach i (nie)przytulaniu

Znak ewakuacyjny

7 kroków, by pokonać atak paniki. Jak się zachować, kiedy spotyka dziecko albo kogoś bliskiego?

Konfabulacja – czym jest, jakie są jej przyczyny i jak ją zdiagnozować?

Flashback – czym jest, jak sobie z nim radzić i gdzie szukać pomocy?

Dekompensacja – czym się charakteryzuje i jak ją leczyć?

Wojciech Eichelberger: „W pracy z lękiem uczymy się otwierać na niego. Nie uciekać, ale iść pod prąd lęku i zmierzać do jego źródła”

Felinoterapia – kiedy jest wykorzystywana i kto może ją prowadzić? Nauka o kototerapii

Czy na pewno musisz mieć wszystko pod kontrolą? Co to jest omnipotencja i kogo dotyczy? 

Dorota Minta, psycholożka, psychoterapeutka

„PTSD z pracy? Znam takie przypadki” – mówi Dorota Minta, psycholożka i psychoterapeutka

Czym jest psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)? Najważniejsze założenia, metody pracy i efekty

Typy osobowości według Junga – czym się charakteryzują i kiedy warto skorzystać z pomocy psychologa?

Resocjalizacja – czym jest, czy pomaga, jakie przepisy obowiązują? Zmiany w ustawodawstwie od marca 2023 roku

Czym jest bezsilność i jak się objawia? Jak sobie z nią radzić?

Mania – bliska siostra depresji. Czym się charakteryzuje i jak ją leczyć?

Czym jest awersja i jakie są jej rodzaje? Diagnoza i leczenie awersji seksualnej

„Ciałoneutralność to złoty środek, którego szukamy. Nie patrzmy na siebie skrajnie: muszę być chuda albo jestem gruba i okej, nic z tym nie robię” – mówi Oliwia Dąbrowska ze Szczerej Sfery

Czym są zaburzenia lękowe, jak je leczyć i jak sobie z nimi radzić na co dzień?

Odrzucenie, jako nieodłączny element naszego życia. Czym jest i jak sobie z tym radzić? /fot. Pexels

Odrzucenie, jako nieodłączny element naszego życia. Czym jest i jak sobie z tym radzić?

„Działając zgodnie z wartościami, nie poniesiemy porażki. Tylko najpierw trzeba odróżnić je od celów”. O zastosowaniu terapii ACT w zmianie diety mówi Anna Paluch

×