Szum w uszach – przyczyny, leczenie, domowe sposoby

Szumy uszne, czy też szum w uszach, to doznanie akustyczne odczuwane przez chorego, zwykle niezwiązane z pogorszeniem słuchu. Mogą mieć różne przyczyny i objawiać się jako szmery, buczenie, huczenie, świst czy dzwonienie w uszach. Jak pozbyć się szumu w uszach? Czy domowe sposoby leczenia wystarczą?

Czym są szumy uszne?

Szum w uszach to przypadłość akustyczna fantomowa – niewywoływana przez dźwięki. Dolegliwość ta nie ma wpływu na stan naszego słuchu, nie pogarsza go ani nie poprawia.  Dolegliwości tego typu to częsty powód zgłaszania się pacjentów do lekarza. Mogą świadczyć o zaburzeniach i schorzeniach narządu słuchu oraz nerwu słuchowego, a mogą także być pierwszym sygnałem rozwijających się chorób ogólnoustrojowych. Zwykle początek dolegliwości występuje u pacjentów w 5–6 dekadzie życia. Ich częstotliwość zwiększa się wraz z wiekiem, ale dolegliwości bywają spotykane u osób młodszych, czasami nawet dzieci.

Szum w uchu może występować jednostronnie (jednostronny szum w uchu lewym lub jednostronny szum w uchu prawym), jednakże częściej ta dolegliwość występuje obustronnie. Szumy uszne mogą mieć różną częstotliwość (pacjenci określają je jako buczenie, huczenie, świst lub pisk, czasami szumy uszne przypominają dzwonienie w uszach), różne bywa też ich nasilenie. Czasami spotykamy się z określeniem pulsującego szumu w uchu, zgodnego z rytmem serca, a czasami dolegliwość ma charakter ciągły.

Zazwyczaj z medycznego punktu widzenia szumy uszne nie są szkodliwe dla osoby ich doświadczającej. Jednak długotrwałe odczuwanie natrętnej dolegliwości może wpływać na kondycję psychiczną. Następstwem szumów usznych mogą być: depresja, izolacja społeczna, zaburzenia snu, stres, lęk.

Dlatego szumy uszne wymagają diagnostyki – ich leczenie bywa trudne.

Jak powstają szumy uszne?

Konwencjonalna diagnostyka szumu w uszach również bywa bardzo wymagająca, ponieważ są to dolegliwości fantomowe (zwykle laryngolog nie jest w stanie ich zmierzyć za pomocą urządzeń).  Jednak trzeba wiedzieć, że jedynie sporadycznie uporczywe szumy w uszach pojawiają się bez przyczyny. Zazwyczaj ich powodem są choroby, zmiany anatomiczne w organizmie bądź urazy.

Szum w uszach – przyczyny

Przyczyny szumu w uszach mogą być bardzo różne. Mają na nie wpływ zarówno czynniki zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Inne schorzenia podejrzewamy przy szumie w jednym uchu (np. szum w lewym uchu), a inne w przypadku dolegliwości obustronnych. Wśród przyczyn szumów usznych, będących przejawem nieprawidłowości w obrębie narządu słuchu, wyróżnić możemy:

• woskowinę w przewodzie słuchowym,
• zaleganie wody w przewodzie słuchowym (po kąpieli lub po basenie),
• ostre i przewlekłe zapalenie ucha środkowego,
• perforację błony bębenkowej,
• otosklerozę,
• chorobę Meniere’a – choroba ucha wewnętrznego, która może powodować: szum w uszach, zawroty głowy, nudności i niedosłuch,
• inne zaburzenia ucha wewnętrznego i nerwu słuchowego.

Przyczyny laryngologiczne szumów usznych nie zdarzają się tak często, jednak z racji odczuwanych przez pacjenta dolegliwości w uszach wielu lekarzy błędnie doszukuje się właśnie takiej etiologii. Najczęściej natrętne szmery wywołują schorzenia układu krążenia, w tym:

• nadciśnienie tętnicze (jeśli u chorego występuje szum w uszach i ucisk głowy bądź zawroty głowy, schorzenie może być wywołane właśnie przez problemy z ciśnieniem),
• miażdżyca,
• wady zastawkowe,
• kardiomiopatie,
• migotanie przedsionków,
• patologie zakrzepowo-zatorowe.

Ma to związek z zaburzeniami transportu krwi i tlenu do ucha przez cienkie naczynia doprowadzające, które (ze względu na małą średnicę) są podatne na zaburzenia ciśnienia i materiał zatorowy.

Kolejną częstą przyczyną szumów usznych są zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie szyjnym. Wszelkie deformacje kręgosłupa mogą wpływać na przepływ krwi w tętnicach kręgowych (od nich częściowo pochodzi zaopatrzenie naczyniowe ucha), a to może wywołać dolegliwości.

Na szum w uszach wpływają także różnego rodzaju zaburzenia hormonalne organizmu. Najczęściej ma to związek z chorobami :

• tarczycy,
• trzustki (cukrzyca),
• przysadki,
• gruczołów płciowych.

Szumy uszne, zwłaszcza o charakterze pulsującym, mogą pojawić się, kiedy jesteśmy zmęczeni, osłabieni. Szum w uszach, zawroty głowy, zmęczenie mogą mieć związek ze spadkiem ciśnienia i jednoczesnym wzrostem tętna. Przyspieszenie pracy serca wzmaga przepływ krwi, więcej jej też krąży w naczyniach zaopatrujących ucho, stąd szumy uszne. Tętno wzrasta również w sytuacjach stresowych – wtedy także mogą pojawić się szumy w uszach. Zawroty głowy, szum w uszach mogą też świadczyć o nerwicy, a nawet depresji – dolegliwości tego typu mogą również być objawem psychosomatycznym.

Ponadto istnieje wiele czynników zewnętrznych odpowiedzialnych za szumy uszne. Należą do nich:

• przebywanie w hałasie,
• działanie niektórych czynników chemicznych,
• narażenie na nagłe zmiany ciśnienia atmosferycznego,
• urazy kości skroniowej i mózgowia,
• stosowanie niektórych leków (np. antybiotyków).

Rodzaje szumów usznych

Z racji na to, czy dolegliwości są możliwe do zarejestrowania i zmierzenia aparaturą medyczną, szumy uszne dzielimy na:

• subiektywne – występują najczęściej, słyszy je jedynie osoba, doświadczająca problemu, laryngolog nie jest w stanie zarejestrować ich z pomocą żadnych specjalistycznych urządzeń,
• obiektywne – występują rzadziej, laryngolog może je zmierzyć przy użyciu aparatury medycznej; najczęściej ich przyczyną s zmiany anatomiczne naczyń krwionośnych w uchu wewnętrznym lub zaburzenia ucha środkowego; mogą być objawem ubocznym innej choroby, np. choroby Menière’a . Tego rodzaju szumy uszne można leczyć farmakologicznie albo operacyjnie.

Ze względu na to, jak długo trwają, szumy uszne można podzielić na:

• ostre szumy uszne: utrzymują nie dłużej niż 3 miesiące i zwykle ustają samoistnie;
• podostre szumy uszne: objawy pojawiają się przez 3-12 miesięcy. Poprawę może przynieść leczenie farmakologiczne i/lub ćwiczenia relaksacyjne.
• przewlekłe szumy uszne: trwają (z mniejszym bądź większym nasileniem) dłużej niż 12 miesięcy i i zwykle nie można się ich pozbyć bez leczenia terapeutycznego lub farmakologicznego.

Biorąc po uwagę  stopień natężenia objawów, możemy wyróżnić:

• szumy skompensowane – nie występują stale i są mniej uciążliwe dla osoby ich doświadczającej,
• szumy nieskompensowane –  mogą występować ciągle i wywoływać duży dyskomfort u osoby, która ich doświadcza.  Tego typu szum w uszach może powodować ból głowy, zawroty głowy, zmęczenie. Stan ten wpływa na zdrowie psychiczne pacjenta – nieprzerwany szum w uszach może być przyczyną nerwicy, a w skrajnych przypadkach – może prowadzić depresji.

Szumy w uszach – do jakiego lekarza i kiedy się zgłosić?

Jeżeli szumy uszne trwają się dłużej niż dobę, należy zgłosić się do specjalisty – w tym przypadku mowa o lekarzu laryngologu. Dolegliwości nie należy ignorować. Im wcześniej przypadłość zostanie zdiagnozowana i im szybciej zostanie wdrożone leczenie, tym większe są szanse na pozbycie się szumów w uszach.

Leczenie szumów usznych

Wiedząc, jakie są przyczyny szumów usznych, zadajemy sobie pytanie: jak pozbyć się szumu w uszach? Leczenie szumów usznych jest bardzo trudne, gdyż często nie udaje się znaleźć konkretnej przyczyny lub kilka zaburzeń występuje równocześnie. Dlatego nie ma jednego leku na szumy uszne. Lekarz może jednak zapoznać chorego z wieloma radami na szumy uszne, mającymi pomóc zmniejszyć odczuwalność dolegliwości.

Jedną z metod leczenia szumów usznych jest habituacja, czyli „przyzwyczajenie” pacjenta do szumu o konkretnej częstotliwości i natężeniu (można to określić specjalistycznymi badaniami), tak, aby chory nie zwracał uwagi na szumy uszne. Istnieje także generator szumu wysokopasmowego. Generuje on szum biały, który nie zagłusza innych dźwięków. Celem urządzenia jest „nauka” ośrodków podkorowych niereagowania na szum. Zanim zastosujemy jedną z tych metod, powinna odbyć się diagnostyka w Poradni Audiologicznej.

Przy szumach usznych leczenie naturalne może być stosowane jako wspomaganie terapii – np. preparaty witaminowe, poprawiające krążenie. Lek na szum w uszach może mieć postać tabletek na szumy uszne, zdarzają się też preparaty w postaci kropli na szumy uszne.

Jak zlikwidować szum w uszach domowymi sposobami?

Wiele osób, które doświadczają szumów usznych, szuka porady: jak się pozbyć dzwonienia w uszach, szmerów bądź innych dolegliwości usznych domowymi sposobami? Otóż domowe sposoby mogą wspierać radzenie sobie z uporczywymi dolegliwościami, obejmują m.in.:

• gimnastykę kręgosłupa,
• zasypianie przy radiu lub telewizji,
• aktywności mające odwrócić uwagę chorego od samych szumów.

Niektórzy naturoterapeuci zalecają na szumy w uszach czosnek bądź cebulę – ze względu na ich właściwości antyseptyczne. Do stosowania soku z cebuli bądź olejku z czosnkiem bezpośrednio w celu oczyszczenia przewodu słuchowego  (a tym bardziej wkładania ząbku czosnku do ucha) należy podchodzić jednak z rozsądkiem. Ucho jest niezwykle wrażliwym i delikatnym narządem, który bardzo łatwo można uszkodzić! Specjaliści odradzają tego typu „terapie”, mogą przynieść więcej szkody niż pożytku.

Z kolei fitoterapeuci na szumy w uszach proponują leczenie ziołami – zalecają przede wszystkim picie herbaty z ziela jemioły. Jednak i w tym przypadku należy zachować ostrożność – jemioła może powodować wymioty, kolki, a nawet majaczenie i drgawki. Przed zastosowaniem takiej z pewnością należy skonsultować się z lekarzem.

Jak już wspomniano, dolegliwości uszne często wymagają pogłębionej diagnostyki, a ich leczenie bywa trudne. Lepiej jednak zdać się na specjalistów – na pewno pomogą uporać się z szumami w uszach lepiej niż niekonwencjonalne leczenie.