Czym zajmuje się chirurg i w jakich dziedzinach może się specjalizować?

Chirurg to specjalista, który przeprowadza zabiegi i operacje różnych narządów – w zależności od wybranej specjalizacji. Zawód ten wymaga nie tylko rozległej wiedzy medycznej, lecz także sprawności manualnej i odporności na stres.

Słowo chirurgia pochodzi z języka greckiego i dosłownie oznacza „pracę wykonywaną rękami” (gr. cheir – ręka, ergon – czyn). Chirurgia zaczęła być traktowana jako dział medycyny dopiero w XIX wieku, wcześniej uchodziła jedynie za rzemiosło. Obecnie jest wszechstronną dziedziną z wieloma specjalizacjami, z których najpowszechniejsza jest chirurgia ogólna, zwana też chirurgią miękką.

Czym zajmuje się chirurg ogólny?

Chirurg ogólny, poza podstawowymi umiejętnościami lekarskimi, wykonuje również większość procedur operacyjnych, do których należą:

• przygotowanie przedoperacyjne,
• prowadzenie operacji,
• postępowanie pooperacyjne.

Chirurg ogólny przeprowadza głównie planowane zabiegi na narządach znajdujących się w jamie brzusznej przy wcześniejszym znieczuleniu ogólnym. Wynalezienie tego rodzaju znieczulenia (w 1846 roku po raz pierwszy zastosowano eter) stanowiło przełom dla chirurgii, która wcześniej wiązała się o ogromnym bólem i nie była traktowana jako nauka medyczna. Przed wynalezieniem nowoczesnych metod znieczulenia, a także postępowania odkażającego i transfuzji krwi, zawód chirurga był tak niewdzięczny, że zabiegi zlecano katom lub rzemieślnikom zjednoczonym w cechach. Chirurg ogólny może obecnie przeprowadzać następujące procedury:

• wycinanie wyrostka robaczkowego,
• usuwanie pęcherzyka żółciowego,
• usuwanie przepuklin,
• wycięcie tarczycy,
• leczenie zabiegowe żylaków,
• mastektomia,
• leczenie oparzeń,
• leczenie proktologiczne.

Chirurg ogólny przeprowadza również drobne zabiegi (np. zszycie rany, nacięcie ropnia) przy użyciu znieczulenia miejscowego. Choć chirurg specjalizuje się w operacjach, udziela również fachowej pomocy w zakresie urazów (np. złamanych kończyn) i innych nagłych przypadków. Do kompetencji chirurga ogólnego należy także usuwanie zmian skórnych, przeprowadzanie endoskopii oraz zabiegowe leczenie nowotworów. W określonych przypadkach może również wykonywać czynności z zakresu kardiochirurgii, gastrologii lub ortopedii – w praktyce dąży się jednak do tego, aby takie procedury należały do chirurgów określonych specjalności.

Jakie są specjalności szczegółowe chirurgii?

Obok chirurga ogólnego, który zajmuje się głównie leczeniem tkanek miękkich, jest również szereg specjalistów odpowiedzialnych za operacje poszczególnych narządów lub schorzeń. Specjaliści zajmujący się bardziej szczegółowymi działami chirurgii to:

• • chirurg naczyniowy – zajmuje się leczeniem operacyjnym chorób naczyń krwionośnych (żył i tętnic) oraz naczyń limfatycznych. Może wykonywać specjalistyczne badanie ultrasonograficzne żył i tętnic, zwane USG Dopplera. Chirurg naczyniowy przeprowadza zarówno zabiegi operacyjne na otwartych tkankach, jak i za pomocą chirurgii wewnątrznaczyniowej;
  • chirurg szczękowo-twarzowy – specjalista zajmujący się leczeniem operacyjnym zmian w obrębie jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz szyi. Może to być zarówno chirurg stomatolog, jak i lekarz – specjalizację bowiem można wybrać na stomatologii i medycynie. Chirurg szczękowo-twarzowy zajmuje się zarówno leczeniem wad wrodzonych, jak i diagnostyką przednowotworową i leczeniem urazów mechanicznych przedniej części czaszki;
  • chirurg onkolog – zajmuje się operacyjnym leczeniem nowotworów;
  • chirurg plastyczny – zajmuje się rekonstrukcją wad wrodzonych i pourazowych ciała oraz chirurgią estetyczną. Chirurg plastyczny leczy oparzenia, przeprowadza przeszczepy skóry oraz rekonstruuje narządy po transplantacji. Chirurgia estetyczna, choć jest najbardziej medialną gałęzią chirurgii plastycznej, stanowi tylko jej niewielką część;
  • chirurg urazowy (traumatolog) – zajmuje się operacyjnym leczeniem urazów kości, stawów i więzadeł. Chirurg urazowy ściśle współpracuje z ortopedą, często jest również specjalistą medycyny sportowej;
  • neurochirurg – jego domeną jest leczenie chorób układy nerwowego – przeprowadza więc zarówno operacje mózgu, jak i wszystkie zabiegi mogące wpłynąć na obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy;
  • kardiochirurg – leczy operacyjnie choroby układu sercowo-naczyniowego, musi więc ściśle współpracować z chirurgiem naczyniowym. Zajmuje się zarówno przeprowadzaniem bardzo poważnych zabiegów (jak przeszczepy serca, wszczepianie rozruszników), jak i operacyjnym leczeniem aort i mniejszych naczyń krwionośnych.

Osobną podspecjalizacją w ramach każdej specjalizacji chirurgii jest chirurgia dziecięca. Dziecko może być operowane wyłącznie przez chirurga dziecięcego, chyba że jego stan bezpośrednio zagraża życiu.