Daltonizm – jego rodzaje i metody leczenia. Czym jest daltonizm?

Daltonizm to wada wzroku, na którą do tej pory nie udało się znaleźć skutecznej metody, umożliwiającej całkowite wyleczenie. Cały czas jednak trwają prace, które być może w krótkiej przyszłości przyniosą skuteczne narzędzie leczenia. Obecnie używa się przede wszystkim specjalnych okularów na daltonizm, które korygują widzenie barw.

Daltonizm wbrew tradycyjnym przekonaniom nie jest chorobą, a typem wady wzroku, która uniemożliwia odróżnienie koloru m.in. zielonego od czerwonego. Istnieje kilka rodzajów daltonizmu, natomiast wszystkie z nich utrudniają lub całkowicie uniemożliwiają wykonywanie niektórych zawodów, samodzielne prowadzenie samochodu lub zażywanie leków. Daltoniści nie mogą wykonywać aż 150 zawodów.

Co to jest daltonizm?

Daltonizm to wada wzroku po raz pierwszy opisana przez angielskiego fizyka Johna Daltona. Ślepota barwna to daltonizm w jednej z jego odmian, choć często używa się tego określenia na wszystkie typy daltonizmu. Polega na dziedzicznej anomalii widzenia barw. Anomalia ta to efekt nieprawidłowego materiału genetycznego umiejscowionego w chromosomie X. Ta część kodu odpowiada za budowę czopków w oku. Tutaj także pojawia się wytłumaczenie, dlaczego na daltonizm częściej zapadają mężczyźni niż kobiety. Mężczyźni mają tylko jeden chromosom X, przez co są bardziej narażeni na wystąpienie wady.

Najnowsze badania potwierdzają, że na daltonizm cierpi około 8% mężczyzn i 0,5% kobiet.

Daltonizm – przyczyny

Daltonizm jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Badanie daltonizmu pokazuje, że za wadę tę odpowiada brak czopków lub zaburzenie funkcji czopków, które w ludzkim oku umiejscowione są w siatkówce oka. To one odpowiadają za odbieranie barw, a każdy z nich reaguje na inną długość fal. 3 czopki odpowiadają za barwy podstawowe (czerwoną, zieloną, niebieską), a dzięki ich połączeniu oko rejestruje różne barwy i ich odcienie. Daltoniści nie są w stanie w ten sposób odbierać świata, właśnie ze względu na brak czopków lub ich uszkodzenia.

Według części naukowców istnieje także tzw. daltonizm nabyty, pojawiający się w wyniku starzenia się organizmu oraz chorób (ważne są zarówno choroby oczu jak jaskra lub zaćma, jak i choroby przewlekłe: retinopatia cukrzycowa).

Jakie są rodzaje daltonizmu?

Objawy daltonizmu pozwalają podzielić go na dwa podstawowe rodzaje:

• daltonizm częściowy (trichromatyzm) – polegający na niedowidzeniu niektórych barw; w tym przypadku czopki oka działają sprawnie,
• ślepota barw (dichromatyzm) – polegający na nierozróżnianiu podstawowych kolorów, za które odpowiada niewykształcenie zielonych i czerwonych czopków oka. Daltonista w większości przypadków zamiast barwy czerwonej widzi zielonożółtą.

Zdarza się, że chory rozróżnia wiele barw i nie jest świadomy, że widzi inaczej niż inni. W odmiennym przypadku daltonizmu może on widzieć tylko kilka barw, a jeszcze w innym dostrzegać tylko kolor czarny, szary i biały.

Badanie na daltonizm

Daltonizm u dzieci, jak również u dorosłych, zdiagnozować można dzięki kilku rodzajom testów. Do najpopularniejszych należą:

• tablice Ishihary – graficzne przedstawienia liczb, składające się z małych kółek o danym kolorze nałożonych na koła o innej barwie; daltoniści z reguły nie radzą sobie z dostrzeżeniem cyfr, co dla zdrowego człowieka nie stanowi żadnego problemu.
• test karty z obrazkami – także tutaj kolorowe kółka układają się w litery lub cyfry. Są one różnokolorowe, co umożliwia lekarzowi postawienie diagnozy dotyczącej niewidzenia konkretnej barwy.
• test z wykorzystaniem żetonów – są kolorowe, a osoba badana musi je uporządkować ze względu na podobieństwo barw.

Daltonizm można również potwierdzić poprzez badanie anomaloskopem.

Leczenie daltonizmu

Dziedziczenie daltonizmu utrudnia leczenie tej wady. Do tej pory nie udało się wynaleźć metody leczenia, która skutecznie eliminowałaby ten problem. Można jednak wprowadzić leczenie zapobiegawcze. Polega na korekcji barw za pomocą specjalnych okularów lub soczewek. Okulary na daltonizm pozwalają na widzenie wcześniej niedostrzeganych barw. Umożliwiają dostrzeganie barwy czerwonej, zielonej i pochodnych.

Jedynie w przypadku daltonizmu nabytego (choć także tylko u części osób) możliwe jest leczenie operacyjne, które przywraca pełne widzenie barw.

Daltonizm a prawo jazdy

Leczenie daltonizmu obejmuje korekcję barw za pomocą specjalnych okularów, co umożliwia osobom cierpiącym na daltonizm normalne funkcjonowanie. W innym przypadku nie mogliby oni na przykład prowadzić samochodu ze względu na nierozróżnianie kolorów sygnalizacji świetlnej. Okulary i soczewki rozwiązują ten problem, trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że osoba cierpiąca na daltonizm nie może być zawodowym kierowcą.

Okulary na daltonizm ułatwiają wiele codziennych czynności. Pozwalają dostrzec krew, światła hamowania, sygnały ostrzegawcze.