5 min.
Inteligencja emocjonalna – czym jest i jak ją rozwijać?

Inteligencja emocjonalna – czym jest i jak ją rozwijać? Pexels.com
Inteligencja emocjonalna to termin, który pojawił się dopiero w 1990 roku i od tamtego czasu jego popularność stale rośnie. Dlaczego tak jest? Skąd to duże zainteresowanie? Sprawdź, czym jest inteligencja emocjonalna, dlaczego warto ją rozwijać i jakie ma znaczenie w codziennym funkcjonowaniu człowieka.
Spis treści
Czym jest inteligencja emocjonalna?
Inteligencję emocjonalną można zdefiniować jako zdolność rozumienia emocji i zarządzania nimi. Autorzy pierwszej koncepcji inteligencji emocjonalnej (Peter Salovey i Jack Mayer) wskazali jej cztery konkretne obszary, tj.:
- dostrzeganie emocji,
- umiejętność rozumienia emocji,
- kierowanie emocjami,
- wspomaganie myślenia przy pomocy emocji (w kontekście pozytywnym).
Inteligencja emocjonalna jest stosunkowo nowym pojęciem w psychologii, zwłaszcza biorąc pod uwagę inne koncepcje inteligencji (liczące ponad 100 lat), ponieważ powstało w 1990 roku. Termin ten wywodzi się z pojęcia inteligencji społecznej, które jest znane od lat 20. XX wieku. Inteligencję emocjonalną potocznie rozumie się jako umiejętność analizy własnych emocji oraz rozpoznania emocji u innych ludzi. Trafna interpretacja uczuć pozwala z kolei na samorozwój oraz dbanie o indywidualne sukcesy.
Z kolei Daniel Goleman, znany przede wszystkim z koncepcji inteligencji wielorakich, definiuje inteligencję emocjonalną jako zdolność rozumienia swoich emocji, która pomaga w radzeniu sobie ze stresem. Zdaniem tego autora inteligencja emocjonalna może pomagać w życiu codziennym i pozytywnie oddziaływać na cały organizm oraz zdrowie psychiczne.
Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka
Inteligencja emocjonalna pomaga w wykonywaniu wielu codziennych czynności, a przede wszystkim w tworzeniu wartościowych relacji z innymi ludźmi. Zdarza się, że osoby, które cechuje niska inteligencja emocjonalna, nie są w stanie zrozumieć swoich emocji, a w związku z tym nie potrafią kierować nimi w pożądany społecznie sposób. Co więcej, dotychczasowe analizy badawcze i koncepcje teoretyczne wykazały, że inteligencja emocjonalna:
- umożliwia tworzenie dojrzałych relacji z innymi ludźmi,
- wspiera walkę ze stresem,
- pozwala na odnajdywanie się w codziennych, trudnych sytuacjach,
- może wpływać na życiowy sukces,
- pomaga w osiąganiu konkretnych celów związanych z rozwojem kariery, nauką,
- może pomagać w zdobyciu znacznie lepszych wyników w szkole i pracy, ponieważ wpływa pośrednio na poziom motywacji i ambicję, a dodatkowo umożliwia radzenie sobie z różnymi, złożonymi społecznie sytuacjami,
- poprawia zdrowie psychiczne.
Inteligencja emocjonalna jest terminem z zakresu nauk społecznych, jednak można ją zmierzyć. Istnieją kwestionariusze umożliwiające pomiar poziomu inteligencji emocjonalnej. Co ciekawe, można wyróżnić kilka cech wskazujących na jej wyższy poziom u poszczególnych jednostek. Można do nich zakwalifikować:
- postrzeganie siebie w sposób pozytywny, co wiąże się zwykle z wysoką samooceną,
- chęć rozwoju i osiągania sukcesów,
- wysoki poziom motywacji wewnętrznej,
- wysoki poziom empatii, rozumienia emocji i uczuć innych ludzi,
- odporność na sytuacje stresowe,
- asertywność oraz zdolność rozwiązywania różnych problemów (w tym także tych społecznych, związanych z kontaktami międzyludzkimi).
Jak rozwijać inteligencję emocjonalną?
Inteligencja emocjonalna jest uwarunkowana przez wiele różnych czynników, w tym zarówno genetycznych, jak i środowiskowych, a także społecznych i indywidualnych. Zbyt niski poziom inteligencji emocjonalnej może być niestety powiązany z nieprawidłowym środowiskiem rodzinnym, a więc sytuacją, w której rodzice nie uczą dzieci rozpoznawania emocji własnych i innych ludzi.
Jak wspomniano, inteligencja emocjonalna częściowo jest nabywana w kontekście genetycznym, jednak dodatkowo można ją rozwijać i wpływać na nią. W internecie znajduje się wiele kursów i szkoleń z zakresu inteligencji emocjonalnej. Niektóre z nich obejmują także inne kompetencje miękkie. Warto z nich skorzystać, kiedy nie czujesz się pewnie wśród ludzi i chcesz poczuć się lepiej podczas tworzenia relacji z innymi, ale także z samą sobą.
Dbanie o rozwój inteligencji emocjonalnej może pomóc już w okresie dzieciństwa oraz adolescencji. To właśnie w tym czasie ogromne znaczenie mają ćwiczenia rozwojowe. Dzieci cechujące się empatią i zdolnością radzenia sobie ze stresem mogą mieć lepsze osiągnięcia w szkole, a także zdobywają wielu nowych przyjaciół i tworzą wartościowe relacje na długie lata.
Do najważniejszych sposobów rozwijających inteligencję emocjonalną można zakwalifikować:
- nauka rozpoznawania własnych emocji w różnych sytuacjach, także tych stresowych,
- nazywanie przeżywanych emocji,
- rozumienie emocji i uczuć innych ludzi, dbanie o swoją empatię i zdolności komunikacyjne,
- zadbanie o to, aby co jakiś czas zastanowić się nad swoimi emocjami, dzięki czemu można oczyścić swój umysł,
- budowanie sieci wsparcia, ponieważ relacje społeczne mogą przynieść wiele pozytywnych rezultatów,
- prowadzenie dziennika emocji, dbanie o to, aby zapisywać swoje przeżycia,
- rozmowa z innymi ludźmi na temat swoich uczuć i emocji.
Dobrym sposobem na rozwijanie inteligencji emocjonalnej jest także nauka współodczuwania, a więc rozumienia emocji towarzyszących innym ludziom. Przykładowo, po długiej wypowiedzi drugiej osoby, warto jakoś zareagować, opisać jej uczucia, zastanowić się nad rozwiązaniami problemu, a nie tylko skomentować monolog jednym czy dwoma słowami. W ten sposób można nie tylko komuś pomóc, ale także rozwijać swoją inteligencję emocjonalną.
Wątpliwości naukowców w kontekście inteligencji emocjonalnej
Zdaniem niektórych badaczy, inteligencja emocjonalna jest cechą osobowości i nie należy traktować jej jako zupełnie osobnej miary. Naukowcy uważają ponadto, że testy inteligencji emocjonalnej w rzeczywistości sprawdzają rozumienie norm społecznych oraz konformizm, tym samym twierdząc, że nie należy używać tutaj terminu „inteligencja”. Dotychczasowe wątpliwości nie sprawiły jednak, że koncepcja inteligencji emocjonalnej umarła w zalążku. Wręcz przeciwnie, wiele osób wciąż prowadzi badania z tego zakresu.
Bibliografia:
- Goleman, D., Jankowski, A., Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997.
- Knopp, K., Rola inteligencji emocjonalnej w życiu człowieka, Studia Psychologica 2005, 6: 221-236.
- Wróbel, M., Praca emocjonalna a wypalenie zawodowe u nauczycieli: moderująca rola inteligencji emocjonalnej, Psychologia Społeczna 2013, 8: 53-66.
Podoba Ci się ten artykuł?
Tak
Nie
Powiązane tematy:
Polecamy

29.05.2023
„20 proc. pacjentek, niejednokrotnie nawet z zaawansowaną endometriozą, nie ma żadnych dolegliwości bólowych” – mówi dr Jan Olek

27.05.2023
Uważano, że kobietom papierosy szkodzą szczególnie, niszcząc nie tyle ich zdrowie, co moralność. Jak kiedyś leczono tytoniem

25.05.2023
„Perspektywa psychoterapeuty nie ogranicza się do spojrzenia na indywidualne cierpienie. Sięga do tego, co się dzieje między światem a człowiekiem” – mówi Bogdan de Barbaro

23.05.2023