Zajady – co to jest, przyczyny i leczenie. Jak się pozbyć zajadów?

Zajady to problem dość powszechny – niezależny od wieku i płci. Jedną z grup, która jest najbardziej na nie narażona, to kobiety w ciąży. Jakie są przyczyny powstawania zajadów, czyli zapalenia kącików ust?

Zajady – co to jest?

Zajady to to zapalenie kącików ust (łac. cheilitis angularis), które powoduje pęknięcia naskórka i powstawanie bolących nadżerek. Pierwszymi objawami są: przesuszona, pękająca skóra w kącikach oraz zaczerwienienie i obrzęk. Później pojawiają się niewielkie pęcherzyki, wypełnione płynem – płynem surowiczym lub krwią. Gdy pęcherzyki w kącikach ust pękną, pojawia się boląca nadżerka, która goi się około 2-3 tygodnie.

Zajad a opryszczka

Pacjenci często mylą zajady z opryszczką wargową wywoływaną przez wirus Herpes simplex. Objawy początkowe obydwu przypadłości są w zasadzie tożsame – pieczenie, mrowienie i zaczerwienienie. Z tą jednak różnicą, że w przypadku zajadów dotyczą one przede wszystkim kątów ust.

W przypadku opryszczki pęcherzyki nie pękają, lecz wysychają, po czym swędzą i bolą. Jednak goją się po mniej więcej tygodniu i zazwyczaj nie pozostaje po nich żaden ślad. Pęknięcia charakterystyczne dla zajadów niekiedy występują na czerwieni wargowej, ale zdarza się to zdecydowanie rzadziej. Typowe dla opryszczki wargowej są drobne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które mogą pękać, zwłaszcza w okresie gojenia. Zazwyczaj nie powodują one jednak pęknięć skóry, tak jak zajady.

Przyczyny powstawania zajadów

Bezpośrednia przyczyna zajadów to zakażenie drożdżakowe lub bakteryjne bądź też alergia, np. na nikiel – jeden ze składników stali nierdzewnej, z której wykonywane są sztućce. Do zakażenia może dojść na skutek obniżonej odporności w wyniku stosowanej antybiotykoterapii lub chorób ogólnoustrojowych jak cukrzyca, anemia czy zakażenie wirusem HIV. Zajady na ustach powstają także z wielu innych przyczyn, takich jak:

• niedobory witaminy C oraz witamin z grupy B,
• niedobory żelaza i cynku,
• dieta uboga w witaminy i minerały,
• próchnica,
• wada zgryzu,
• znacząca przewaga węglowodanów w codziennej diecie,
• nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
• podrażnienie przez protezy dentystyczne lub aparat nazębny,
• nadmierne ślinienie,
• suchość jamy ustnej,
• przewlekły stres,
• stosowanie niektórych leków, np. izotretynoiny,
• częste oblizywanie warg,
• podrażnienie w wyniku zabiegów stomatologicznych,
• przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych i ogrzewanych, gdzie jest suche powietrze.

Zajady w ciąży

Kobiety spodziewające się dziecka są narażone na występowanie zajadów. Przyczyna zajadów u kobiet w ciąży to często zmiany hormonalne zachodzących w organizmie. Mogą także świadczyć o braku witaminy B lub kwasu foliowego, dlatego też należy ten problem skonsultować z lekarzem prowadzącym.

Zajady w ciąży często pojawiają się również w okresie przedwiośnia, podczas typowego nie tylko dla przyszłych mam, osłabienia. Zdarza się również, że zajady towarzyszą anemii, która dotyczy aż 40 proc. wszystkich przyszłych mam i dla której charakterystyczny jest spadek energii, uczucie zmęczenia, czy suchość dłoni.

Domowe sposoby na zajady

Niewielkie pęknięcia w kącikach ust, które występują np. na skutek okresowo obniżonej odporności lub stosowanej antybiotykoterapii, niepowikłane nadżerkami nie wymagają konsultacji lekarskiej. Warto natomiast zastosować domowe sposoby na zajady, aby szybko je wyleczyć.

Skuteczne może się okazać przykładanie do pęknięć skóry rozkruszonych drożdży, rozpuszczonych w wodzie lub mleku, gdyż zawierają one dużą dawkę witamin z grupy B. Zajady można smarować także miodem – ma on działanie regeneracyjne, oliwą z oliwek – ze względu na właściwości natłuszczające oraz wyciągiem z aloesu, który jest antyseptyczny.

Przed wyjściem na dwór lub przebywając w klimatyzowanych bądź ogrzewanych pomieszczeniach, warto używać pomadek ochronnych i pielęgnacyjnych. W aptekach jest duży wybór maści na zajady bez recepty. Ich receptury oparte są najczęściej na środkach działających przeciwzapalnie, przeciwdrobnoustrojowo i regenerująco. Produkty roślinne zawierają z reguły wyciągi z nagietka, rumianku, babki lancetowatej, kasztanowca czy aloesu. Dobre działanie na zajady wykazuje także maść cynkowa oraz produkty witaminowe. Istotnym składnikiem preparatów leczniczych jest również panthenol.

Aby na dobre pozbyć się zajadów, warto wzmocnić odporność i zadbać o to, co się je. Prawidłowo zbilansowana dieta, bogata w warzywa i produkty pełnoziarniste, dostarcza organizmowi witamin i mikroelementów, które przeciwdziałają problemom zdrowotnym, a także powstawaniu problemów skórnych, m.in. zajadów. W okresach obniżonej odporności i przewlekłego stresu można również wspomóc układ immunologiczny suplementami multiwitaminowymi.

Leczenie zajadów

Nawracające zajady zawsze należy skonsultować z lekarzem w celu zdiagnozowania przyczyny ich powstawania oraz wdrożenia właściwego leczenia. Aby ustalić, jakie drobnoustroje wywołują uporczywe zajady, należy pobrać z nich wymaz i wykonać posiew. Uzyskany wynik pomoże wybrać lek na zajady działający na bezpośrednią przyczynę ich powstawania – bakterie lub drożdżaki. Zalecane jest także badanie krwi pod kątem anemii, cukrzycy i niedoboru żelaza.

W niektórych przypadkach diagnostykę należy rozszerzyć o szczegółowe badania, na których podstawie potwierdza się lub wyklucza istnienie chorób ogólnoustrojowych mogących powodować spadek odporności i powstawanie zajadów. W profilaktyce istotne jest unikanie czynników, które sprzyjają występowaniu zajadów oraz dbanie o prawidłową higienę jamy ustnej i pielęgnację ust.