się ten artykuł?
Sen jest elementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania. Tymczasem zaburzenia snu stają się coraz bardziej powszechną dolegliwością, która dotyka coraz większą liczbę osób. Nieregularny tryb życia, zbyt mała ilość snu lub jego zaburzony rytm, a w konsekwencji niskiej jakości wypoczynek – wszystko to wpływa negatywnie na pracę naszego mózgu, wywołuje zmęczenie fizyczne, a nawet problemy z pamięcią i koncentracją. Wśród zaburzeń związanych ze snem katapleksja wymieniana jest coraz częściej. Nie bez powodu, ponieważ z roku na rok rośnie liczba osób, które zmagają się z tą dolegliwością. Co to jest katapleksja? Jakie są jej przyczyny i objawy?
Katapleksja – przyczyny
Katapleksja jest zaburzeniem o podłożu neurologicznym. Przez psychopatologię kwalifikowana jest do grupy zaburzeń aktywności ruchowej o charakterze jakościowym. Zaburzenie to występuje również pod nazwą atonia. Polega na zaburzeniu aktywności ruchowej, czyli czasowej utracie napięcia mięśni szkieletowych. Najczęściej jest to wywołane przez silne emocje. Po pewnym czasie napięcie mięśniowe wraca do normy. Atak katapleksji wywołuje niedobór hipokretyny, występującej w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Katapleksja jest również jednym z objawów szerszego zaburzenia, jakim jest narkolepsja. Narkolepsja z kolei jest zaburzeniem, które charakteryzuje się niekontrolowaną sennością w ciągu dnia. Polega ona na niezależnych od chorego, nagłych napadach snu, które pojawiają się w trakcie wykonywania codziennych czynności – bez względu na czas, miejsce, okoliczności. Epizody te trwają od kilku do kilkunastu minut. Gdy oprócz ataków zasypiania występują również omamy i paraliż senny, z dużym prawdopodobieństwem katapleksja związana jest z narkolepsją. Napady katapleksji występują aż u 60-70% osób chorujących na narkolepsję.
Narkolepsja nie jest jednak jedyną możliwą przyczyną wystąpienia ataków katapleksji. Katapleksję mogą również wywołać bardzo silne emocje takie, jak wzruszenie, lęk czy śmiech. Badania pokazują, że najczęściej to pozytywne emocje wywołują atak. Co więcej jego przyczyną może być nawet przywołanie wspomnienia. Stan, w jaki wpada chory podczas ataku katapleksji, przez specjalistów porównywany jest do snu w fazie REM. Katapleksja może wystąpić w każdym wieku. Jej wystąpienie u dzieci najczęściej związane jest z przebiegiem chorób metabolicznych (np. choroby genetycznej Niemanna-Picka typu C, zespołu Pradera-Williego, dystrofii miotonicznej, choroby Norriego oraz zapalenia mózgu).
Katapleksja – objawy
Głównym objawem ataku katapleksji jest nagła utrata napięcia mięśniowego. Chory upada na ziemię bez możliwości kontrolowania swojego ciała, wypuszcza również z dłoni trzymane przedmioty. Ataki mogą być bardzo niebezpieczne nie tylko dla samego chorego, ale również dla jego otoczenia (np. gdy następują podczas prowadzenia pojazdu, podczas wykonywania czynności z użyciem ostrych lub ciężkich przedmiotów itp.). Częściowe ataki katapleksji charakteryzują się z kolei opadaniem głowy, rąk, mięśni twarzy. Często występują również problemy z wysławianiem się. Ataki pojawiają się nagle i w nieoczekiwanych momentach. Osoba chorująca na tę przypadłość nie jest w stanie kontrolować ich rozpoczęcia oraz przebiegu. Podczas napadów katapleksji nie występuje utrata świadomości, dlatego też możliwe jest odróżnienie go od napadu padaczkowego lub omdlenia. Stopień nasilenia częstotliwości występowania ataków jest kwestią indywidualną. Mogą one zdarzać się choremu kilka razy w ciągu roku, nawet kilka razy w ciągu dnia. Ich czas trwania to mniej więcej około 2 minut. Katapleksja jest zazwyczaj objawem wtórnym do już wcześniej istniejących zaburzeń snu – nie jest objawem przepowiadającym pojawienie się narkolepsji w najbliższej przyszłości.
Katapleksja – leczenie
Katapleksja jest przypadłością kwalifikującą się do leczenia farmakologicznego. Niestety zdarza się, że jej objawy mylone są z napadami padaczkowymi. W takich sytuacjach choremu podaje się niewłaściwe, przeciwpadaczkowe leki. Do leczenia katapleksji niezbędne są leki przepisywane przez lekarza psychiatrę. Najczęściej są to antydepresanty (np. imipramina lub leki z grupy inhibitorów zwrotnych serotoniny). W przypadkach, gdy ataki katapleksji związane są z narkolepsją, leczenie oparte jest na przyjmowaniu hydromaślanu sodu, który wspomaga regulację snu. Dodatkowo ważne jest zadbanie o higienę snu.
Polecamy
„Niektóre osoby z tym zaburzeniem nie potrafią rozpoznać nawet własnej twarzy”. O prozopagnozji mówi neurolożka Joanna Piotrowska
„Chory czuje dotyk, lecz nie potrafi odczuwać bólu. Nie poci się i nie odczuwa temperatury”. O syndromie CIPA mówi Agnieszka Mrozowicz
Letnia bezsenność. „Mózg potrzebuje rutyny” – mówi psycholożka Zuzanna Zaremba
