Katatonia – objawy, przyczyny oraz leczenie

Katatonia to jedna z bardziej zagadkowych przypadłości. Choć może objawiać się ona pod różną postacią na różnych etapach życia u 10% populacji, nie jest rozpoznana.

Katatonia – czym jest?

Katatonia to zaburzenia aktywności psychofizycznej. Objawia się poprzez wzmożone napięcie mięśni w spoczynku, a osoba cierpiąca na tę dolegliwość nie rusza się. Katatonia może mieć też zgoła inny charakter i nie wiązać się, ze znacznym ograniczeniem aktywności psychofizycznej a wręcz odwrotnie – z pobudzeniem. Są dwa rodzaje katatonii — hipokinetyczny i hiperkinetyczny. Podczas spowolnienia chory może mówić cicho i powoli lub wcale nie mówić, a podczas pobudzenia może być agresywny czy wykonywać niekontrolowane ruchy. Gdy osoby chore są pobudzone, mogą mieć również urojenia i halucynacje. Katatonia bardzo rzadko występuje w medycynie jako choroba sama w sobie. Najczęściej jest to objaw innej choroby. Może spowodować ją kilka czynników zarówno psychicznych, jak i neurologicznych. Do słownika medycznego została wprowadzona do w 1874 roku przez Karla Ludwiga Kahlbauma i w przeszłości była związana ściśle ze schizofrenią.

Objawy katatonii

Katatonia posiada kilka charakterystycznych objawów. Pierwszym z nich jest sztywność katatoniczna. Chora osoba przyjmuje w takiej sytuacji jedną pozycję oraz nie rusza się. Pozycja ta jest nienaturalna. Kolejnym objawem tej dolegliwości jest pozycja katatoniczna. Chory przyjmuje daną postawę oraz wykazuje opór przy próbie jej zmienienia. Katatonia to również giętkość woskowa. Polega ona na tym, iż pacjent utrzymuje nadaną pozycje przez inną osobę. Osoby dotknięte tą przypadłością mogą również wykazywać osłupienie katatoniczne, czyli brak reakcji na bodźce z zachowaniem świadomości lub jej częściowym przyćmieniem.

Przyczyny katatonii

Katatonię wywołać mogą różne choroby. Te dzielą się głównie na dwie grupy – psychiczne oraz neurologiczne. Z objawem tym możemy mieć zatem do czynienia podczas choroby afektywnej dwubiegunowej, narkolepsji, depresji, przy zaburzeniach schizoafektywnych czy zaburzeniach stresowych pourazowych. W równym stopniu przyczyną katatonii może być też zapalenie mózgu, uraz głowy, choroby autoimmunologiczne, kwasica ketonowa, hiperkalcemia czy zespół odstawieniowy.

Leczenie katatonii

Leczenie katatonii odbywa się głównie poprzez zdiagnozowanie i leczenie jej przyczyny. Jako że katatonia jest objawem stanu chorobowego, leczenie przeważnie prowadzi się w kierunku choroby, która ją powoduje. Oprócz tej głównej zasady w pewnych sytuacjach można leczyć bezpośrednio samą katatonię na przykład jeśli nie potrafi zdiagnozować się choroby jej wywołującej. Leczenie objawowe polega na stosowaniu leków z grupy benzodiazepin. Stosuje się również doraźnie środki zmniejszające napięcie mięśniowe, sole litu, trójcykliczne środki przeciwdepresyjne, zolpidem czy bromokryptynę. Jednymi z wymagających większego przemyślenia terapii są leki przeciwpsychotyczne oraz elektrowstrząsy. Samo leczenie odbywa się w przypadku katatonii na oddziale psychiatrycznym lub chorób somatycznych. Kluczowe w terapii jest zapewnienie pacjentowi odpowiedniej opieki oraz bezpieczeństwa. Podczas wystąpienia katatonii niezwykle ważna jest także szybkość podjęcia leczenia — niezależnie czy będzie to leczenie objawowe, czy ogólnej choroby wywołujące katatonię. W trakcie katatonii osoba chora narażona jest na urazy, niedożywienie czy zatorowość płucną.