Młotkowate palce u nóg – obraz przypadłości, wpływ na jakość chodzenia, sposoby leczenia

Młotkowate palce to jedna z najczęściej występujących deformacji palców stóp obejmująca stawy międzypaliczkowe bliższe palców od II do V. Młotkowatość palców zwykle spowodowana jest nieodpowiednio dopasowanym obuwiem, lecz może pojawić się również w przebiegu chorób przewlekłych układu ruchu stopy.

Leczenie palców młotkowatych zwykle przewiduje postępowanie zachowawcze, gdzie pierwszym krokiem jest najczęściej orteza na palce młotkowate i wkładki prostujące. Skuteczny sposób na palce młotkowate to także rehabilitacja ruchowa, a w zaawansowanych stopniach deformacji stawów planuje się leczenie chirurgiczne.

Palce młotkowate i ich specyfika

Palce młotkowate oznaczają ustawienie stawów międzypaliczkowych bliższych palców stopy w przykurczu zgięciowym, któremu zwykle towarzyszy przeprost w stawach śródstopno-paliczkowych. Deformacja dotyczy palców od II do V i może obejmować jeden lub kilka palców jednocześnie. Młotkowatość palców zwykle powstaje na skutek czynników mechanicznych, np.:

• spychanie drugiego palca przez koślawy paluch,
• nieprawidłowo dopasowane obuwie, np. klapki czy balerinki, prowadzące do podświadomego napinania mięśni palców i ustawiania ich w pozycji zgięciowej w celu zapobiegania zsuwaniu się buta ze stopy,
• za mały rozmiar buta,
• ścięty czubek obuwia ograniczający ruchomość palców i ustawiający je w nienaturalnej, zgiętej pozycji,
• długotrwałe czynności wymagające utrzymanie równowagi szczególnie pod obciążeniem, np. przenosząc ciężary. Postępujący dysbalans mięśniowy pomiędzy prostownikami i zginaczami może utrwalać zmiany w ustawieniach palców.

Wkładki prostujące palce młotkowate czy żelowe osłonki to najczęściej stosowane metody walki z uciążliwą deformacją palców stóp. Palce młotkowate często towarzyszą innym wadom stóp, np. płaskostopiu i koślawości palucha, a także rozwijają się w przebiegu chorób o podłożu zapalnym, np. RZS.

Młotkowate palce u nóg – objawy

Młotkowaty palec wyróżnia się charakterystycznym ustawieniem w stawie międzypaliczkowym bliższym na kształt odwróconej litery „V”, gdzie na jego szczycie zwykle tworzy się twardy nagniotek, a w okolicy stawu śródstopno-paliczkowego modzel. Wczesny etap deformacji nie stanowi źródła bólu. Dolegliwości tego typu pojawiają się, kiedy palce młotkowate postępują i sztywnieją w nienaturalnej pozycji, a na ich opuszkach często pojawiają się odciski. Palce młotkowate należy rozróżniać z palcami młoteczkowatymi, inną formą deformacji stawów palców nóg, która dotyczy stawów międzypaliczkowych dalszych. Nieleczone młotkowate palce mogą prowadzić do trwałych deformacji, zwiększają także ryzyko rozwinięcia się przedwczesnych zmian zwyrodnieniowych stopy.

Jak leczyć palce młotkowate – sposoby na deformacje

Sposobów leczenia palców młotkowatych jest wiele. Najbardziej powszechną metodą są pomoce techniczne i ortopedyczne odciążające zniekształcone stawy i dodatkowo powstałe zmiany skórne podeszwy oraz amortyzujące wstrząsy podczas chodzenia. Do tego typu akcesoriów należą m.in.:

• ochraniacze na palce młotkowate
  • opaska na palce młotkowate – swoiste obrączki wykonane z żelu polimerowego; zakładane bezpośrednio na zmienionym stawie palca pochłaniają siły mechaniczne i rozprowadzają je po swojej strukturze oraz zabezpieczają przed drażnieniem stawu o obuwia, co chroni skórę przed postępem zmian rogowacenia oraz odcisków; tego typu nakładki na palce młotkowate zwykle mają grubości do kilku milimetrów i zalecane są do pojedynczego palca młotkowatego lub co drugiego ze względu na swój rozmiar;
  • cienkie plastry na palce młotkowate – polecane przy zmianach powstałych na kilku palcach jednocześnie;
• wkładki na palce młotkowate
  • miejscowa osłona na palce młotkowate wyprofilowana pod okolicę przodostopia;
  • wkładka ortopedyczna na palce młotkowate z dodatkowymi pelotami zaopatrująca całą powierzchnię podeszwy, wspomagając biomechanikę stopy przy towarzyszących wadach stóp, jak płaskostopie.

Leczenie młotkowatości palców to również:

• rehabilitacja
  • ćwiczenia na palce młotkowate bazujące na relaksacji mięśni nadmiernie napiętych na podeszwowej powierzchni palców oraz ćwiczeniach wzmacniających mięśnie osłabione po stronie grzbietowej palców;
  • ćwiczenia czynne stopy i podudzia;
  • wyprowadzanie wady postawy w obrębie stopy przy pomocy odpowiednio dobranych ćwiczeń uzależnionych od rodzaju deformacji towarzyszącej, np. płaskostopia;
  • terapia manualna palców młotkowatych i masaż zmienionych stawów;
  • fizykoterapia, np. laseroterapia i ultradźwięki;
• operacja palca młotkowatego przywracająca prawidłową oś palca oraz rehabilitacja pooperacyjna.