Co to jest worek oponowy? Dowiedz się, jakie są objawy ucisku na tę strukturę i jakie mogą być tego skutki

Worek oponowy jest strukturą chroniącą rdzeń kręgowy oraz wychodzące z niego nerwy. Wiele schorzeń, zwłaszcza zmiany zwyrodnieniowe i przepukliny międzykrążkowe, powoduje ucisk worka oponowego, co przekłada się na dużo nieprzyjemnych objawów. Stopień ich nasilenia jest różny, czasami konieczne jest nawet leczenie operacyjne.

Worek oponowy to sprężysta struktura rozpięta na całej długości kręgosłupa. Stanowi on ochronę dla rdzenia kręgowego i odchodzących od niego struktur nerwowych. Występuje na całym odcinku kręgosłupa, jednakże najbardziej eksponowany na ucisk jest worek oponowy kręgosłupa szyjnego i worek oponowy kręgosłupa lędźwiowego.

Worek oponowy – anatomia struktur kręgosłupa

W przypadku różnych schorzeń, do których najczęściej należą zmiany zwyrodnieniowe i przepukliny międzykrążkowe, dochodzi do ucisku na worek oponowy w kręgosłupie, który jest przyczyną wielu niepokojących objawów. Część z nich to w różnym stopniu nasilone zespoły bólowe. Ponadto mogą wystąpić zaburzenia neurologiczne związane z kończynami górnymi i dolnymi, czasami może dochodzić nawet do trudności w oddawaniu moczu i stolca.Konieczna jest wnikliwa diagnostyka oraz podjęcie leczenia, w dużej mierze zależnego od pierwotnej przyczyny dolegliwości.  Zanim dowiemy się, w jaki sposób ucisk worka oponowego kręgosłupa przyczynia się do zaburzeń nerwowych i dolegliwości bólowych, warto wiedzieć, czym jest worek oponowy kręgosłupa oraz poznać jego anatomię. Worek oponowy wypełnia kanał kręgowy. Ma on strukturę warstwową, połączony jest z jamą czaszki i składa się z opon mózgowo-rdzeniowych. Położoną najbardziej wewnętrznie jest opona miękka i to ona styka się bezpośrednio z powierzchnią rdzenia kręgowego, wnikając i wypełniając jego wszystkie zagłębienia. Tworzy to stabilizację rdzenia i podparcie do zawieszenia w płynie mózgowo-rdzeniowym, który znajduje się pomiędzy oponą miękką a drugą w kolejności oponą podpajęczą. Płyn jest wytwarzany przez komory mózgowia i trafia do przestrzeni międzyoponowej. Dzięki obecności płynu rdzeń jest odżywiony, poza tym może bezpiecznie poruszać się w danym zakresie (ma to znaczenie dla kręgosłupa, gdyż zakres jego ruchów jest bardzo szeroki). Struktury rdzenia kończą się mniej więcej na wysokości pierwszego kręgu odcinka lędźwiowego, zaś worek oponowy schodzi niżej i kończy się na wysokości pierwszego kręgu krzyżowego.

Objawy przepukliny krążka międzykręgowego i ucisku na worek oponowy

Najczęściej ucisk na worek oponowy kręgosłupa jest związany z przepukliną krążka międzykręgowego lub zmianami zwyrodnieniowymi, które dają efekt modelowania worka oponowego. Przepuklina zwykle powoduje dwa typy dolegliwości. Pierwszy to bóle wynikające z ucisku na worek oponowy. Przebiegają one w sposób napadowy, pojedynczy epizod trwa od kilku do kilkunastu dni i charakteryzuje je tendencja do nawracania, często w krótszych odstępach czasu, co jest związane ze zwiększaniem się ucisku. Z czasem bóle mogą przejść w stan przewlekły. Lokalizują się głównie na poziomie występowania przepukliny, czyli najczęściej na odcinku L5-S1. Na tej wysokości skutki ucisku przybierają postać rwy kulszowej, co oznacza, że bóle rozpoczynają się od pośladka, biegną przez tylną powierzchnię uda do poziomu kolana, a czasem nawet stopy. Dolegliwości bólowe nasilają się przy ruchach i mogą im towarzyszyć przykurcze mięśniowe. Przy ucisku na worek oponowy objawy neurologiczne stanowią drugą grupę dolegliwości. Są to głównie parestezje, czyli zaburzenia czucia, świąd skóry (mimo braku zmian skórnych), pieczenie. Ponadto mogą pojawić się niedowłady, osłabienie siły mięśniowej kończyn, w rzadkich przypadkach może dojść nawet do rozwoju pełnoobjawowego porażenia. Nasilenie dolegliwości i ich przebieg zależą bezpośrednio od stopnia uszkodzenia worka oponowego.

Ucisk na worek oponowy – leczenie przyczynowe i objawowe

Leczeniem dolegliwości związanych z uciskiem worka oponowego zajmują się ortopedzi, neurolodzy, neurochirurdzy i rehabilitanci – w zależności od tego, które objawy przeważają i jakie jest ich nasilenie. Podstawowe znaczenie ma rehabilitacja ruchowa i fizjoterapia. Zabiegi te bowiem wzmacniają kręgosłup. Ponadto należy wykształcić prawidłowe nawyki związane z zachowaniem odpowiedniej pozycji ciała w pracy i podczas odpoczynku. Czasami nawet tak drobne zmiany w stylu życia powodują cofanie się dolegliwości na skutek zmniejszenia ucisku na worek oponowy. Jeżeli objawy są mocno nasilone, nie reagują na leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, pojawiają się objawy neurologiczne, konieczne może być leczenie operacyjne, w czasie którego odbarcza się worek oponowy przez usunięcie przepukliny i przywrócenie prawidłowych warunków anatomicznych kręgosłupa.