Neutropenia – co to jest? Dowiedz się, jakie są jej przyczyny, czym może się objawiać oraz jak wygląda skuteczne leczenie

Neutropenia jest terminem medycznym, który odnosi się do zmniejszonej ilości neutrofilów we krwi. Neutrofile to jedne z białych ciałek krwi. Biorą one udział w ochronie organizmu przed zakażeniami, a zatem ich niedobór przyczynia się do zwiększonej zapadalności na choroby infekcyjne. Istnieje wiele przyczyn neutropenii.

Prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy jest niezbędny dla ochrony organizmu przed zakażeniami. Główną rolę w tym procesie pełnią leukocyty, czyli białe ciałka krwi. Wśród nich wyróżniamy limfocyty i granulocyty kwasochłonne, zasadochłonne i obojętnochłonne. Te ostatnie nazywane są neutrofilami. To właśnie one stanowią największą populację komórek walczących z czynnikami infekcyjnymi. Ich znaczne obniżenie we krwi nazywane jest neutropenią.

Neutropenia – przyczyny obniżenia się poziomu neutrofilów

W zależności od ilości neutrofilów we krwi definiowane są trzy stopnie neutropenii. Zasada jest jednak taka, że im mniej jest ich w krwiobiegu, tym bardziej nasilone stają się objawy, wśród których na pierwszy plan wyłaniają się nawracające infekcje. Czasami stan zapalny, przy braku odpowiedniej ochrony organizmu, może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia chorego. Neutropenia może pojawić się w każdym wieku, często spotykana jest neutropenia u dzieci. Wiedząc już, co to jest neutropenia, warto zastanowić się, jakie przyczyny mogą do niej prowadzić. Na ogół do zmniejszonej ilości granulocytów obojętnochłonnych mogą doprowadzić patologie związane z zaburzeniami ich produkcji w szpiku kostnym oraz wszelkie stany, które wiążą się z nadmierną i przyspieszoną ich destrukcją w organizmie. Zdarza się, że neutropenia związana jest z chorobami genetycznymi (zespół Kostmanna, zespół Bartha), wówczas mówimy o neutropenii wrodzonej. Jednak w zdecydowanej większości ma ona charakter nabyty. Często powodem są przyjmowane leki. Wiele różnych grup farmaceutyków, jako skutek uboczny, może powodować neutropenię. Należą do nich leki hipotensyjne, neuroleptyki, leki przeciwdrgawkowe, stosowane w leczeniu zaburzeń tarczycowych i wiele innych. Ponadto pewne zakażenia mogą także obniżać poziom tych granulocytów, należy do nich zakażenie wirusem HIV, a także wirusy zapalenia wątroby typu B i C. Bardzo często do neutropenii prowadzą terapie onkologiczne, w tym radioterapia, a zwłaszcza chemioterapia. Neutropenia po chemioterapii jest jedną z częstszych przyczyn, dlatego tak ważne jest monitorowanie pacjentów onkologicznych. Niektóre choroby autoimmunologiczne również przyczyniają się do obniżenia poziomu neutrofilów, np. ziarniniak Wegenera, toczeń układowy. Czasami przyczyną neutropenii są zatrucia substancjami chemicznymi. Ponadto do przyczyn należą różne patologie szpiku kostnego, a wśród nich nowotwory, np. białaczka.

Neutropenia – stopnie zaawansowania poziomu neutrofilów we krwi

Neutropenię rozpoznaje się wtedy, gdy poziom neutrofilów spada poniżej 1500/mikrolitr. W zależności od ich liczby diagnozuje się:

• neutropenię łagodną – poziom komórek wynosi 1000–1500/mikrolitr,
• neutropenię umiarkowaną – poziom komórek waha się w granicach 500–1000/mikrolitr,
• neutropenię ciężką, kiedy liczba komórek jest mniejsza niż 500, co w zasadzie określane jest już mianem agranulocytozy.

Neutropenia a objawy niskiej ilości granulocytów obojętnochłonnych

Sama neutropenia nie daje objawów. Są one związane z powikłaniami, jakie niesie za sobą spadek komórek układu odpornościowego we krwi, zatem chorzy są szczególnie podatni na infekcje bakteryjne, grzybicze i wirusowe. Przy neutropenii zagrożenie dla organizmu stanowią też własne bakterie, kolonizujące skórę czy błony śluzowe, gdyż niewłaściwe są mechanizmy obronne. Zakres infekcji, które mogą się pojawić, jest bardzo szeroki, najczęściej jednak zdarzają się infekcje skóry, łącznie z ropniami, zakażenia układu oddechowego i moczowego. Mogą pojawić się także objawy neutropenii niezwiązane z zakażeniami. Są to wahania temperatury ciała, ogólne osłabienie i złe samopoczucie, zaczerwienienie powłok skórnych i obrzęki różnych okolic ciała, czasami pojawiają się bolesne obrzęki dziąseł.

Neutropenia – leczenie stanu obniżonej ilości granulocytów

Leczenie neutropenii przede wszystkim powinno skupiać się na likwidacji czynnika, który do niej doprowadził. Jeżeli są to leki, to należy je zmienić, jeżeli substancje chemiczne – wyeliminować ze środowiska, jeżeli choroby szpiku – trzeba podjąć leczenie podstawowej jednostki chorobowej. Ważne jest też leczenie infekcji i zapobieganie ich powikłaniom. Przy neutropenii dieta powinna obejmować produkty bogate w witaminę B12 i kwas foliowy oraz suplementację tych składników. W ciężkich przypadkach mogą być podawane preparaty stymulujące produkcję neutrofilów w szpiku kostnym.