Objaw Chełmońskiego – czym jest i w jakim celu stosują go medycy?

Objaw Chełmońskiego to objaw chorobowy występujący przy zapaleniu pęcherzyka żółciowego. Lekarz uderza obszar łuku żebrowego po stronie prawej. Pacjent, u którego stwierdza się objaw dodatni, odczuwa silny ból.

Objaw Chełmońskiego po raz pierwszy został opisany przez lekarza polskiego pochodzenia – Adama Chełmońskiego. Metodę tę wykorzystuje się w ocenie patologii pęcherzyka żółciowego. Objaw Chełmońskiego ujemny świadczy o braku schorzenia, natomiast dodatni każe medykowi przypuszczać, że ma do czynienia z chorobą pęcherzyka żółciowego.

Objaw Chełmońskiego – na czym polega?

Diagnostyka upośledzenia funkcjonowania wątroby wykorzystuje objaw Chełmońskiego obserwowany po uderzeniu chorego w obszar prawego podżebrza. Nie jest to jednak podstawa do postawienia ostatecznej diagnozy. Jeśli pacjent odczuwa ból podczas standardowego badania fizykalnego, musi zostać skierowany na bardziej szczegółowe badania. Objaw Chełmońskiego jest powszechnie stosowany w badaniu jamy brzusznej i wykorzystuje uderzenie (bądź „wstrząsanie” w nomenklaturze medycznej) pięści prawej ręki przy jednoczesnym trzymaniu lewej dłoni płasko na brzuchu. Pacjent powinien znajdować się w pozycji leżącej z kończynami górnymi ułożonymi wzdłuż ciała i dolnymi wyprostowanymi.

O czym świadczy objaw Chełmońskiego?

Schorzenia dotykające pęcherzyk żółciowy objawiają się promieniującym bólem ciągnącym się od prawego ramienia do łopatki. Z racji specyficznego ułożenia mówi się o nich jako o bólach szelkowych. Kamica pęcherzyka żółciowego jest dość powszechnym schorzeniem, które występuje bezobjawowo aż u 8 na 10 pacjentów z kamicą. Dodatni objaw Chełmońskiego może świadczyć o:

• ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego – jest to poważny stan chorobowy, przy którym koniecznie jest podjęcie leczenia zarówno antybiotykami, jak i środkami przeciwzapalnymi. Często chorobie tej może towarzyszyć żółtaczka. Ból przy ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego może utrzymywać się nawet dobę lub mieć charakter nawracający. W przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia ściany pęcherzyka żółciowego, czemu towarzyszyć może wysięk i obrzęk. Nawet po przyjęciu przez pacjenta leków o działaniu rozkurczającym nie następuje zelżenie bólu. Pacjent może mieć również wysoką temperaturę ciała, nawet powyżej 40℃.
• kamicy dróg żółciowych – dotyczy częściej kobiet niż mężczyzn po 50. roku życia. Objawy bólowe pojawiają się po spożyciu posiłku. Typowy dla kamicy dróg żółciowych jest ból opasujący prawego podżebrza. Brzuch jest tkliwy i powiększony. Chory może uskarżać się również na wymioty, zgagę i nudności, a także napięcie powłok brzusznych. Pacjent nie ma objawów otrzewnowych ani wysokiej temperatury ciała.

Leczenie chorób dających dodatni objaw Chełmońskiego

Po stwierdzeniu przez lekarza dodatniego objawu Chełmońskiego konieczne jest dalsze postępowanie diagnostyczne. Powszechnie stosuje się obrazowanie ultrasonograficzne (USG) oraz badanie rentgenowskie (RTG) z kontrastem. W ten sposób możliwe jest chociażby uwidocznienie złogów w pęcherzyku żółciowym. Dopiero po ustaleniu pierwotnej przyczyny bólu lekarz może podjąć decyzję o wdrożeniu określonego leczenia farmakologicznego. Najczęściej stosuje się leki przeciwbólowe oraz rozkurczowe.

Kamica żółciowa – charakterystyka i leczenie

Kamica żółciowa przebiega wraz z patologicznym zagęszczeniem substancji tworzących żółć. Nie mogą być one wydalane, więc odkładają się w pęcherzyku żółciowym, tworząc złogi. Złogi, zwane powszechnie kamieniami, przyczyniają się do podrażnienia błon śluzowych, co może doprowadzać do stanów zapalnych. Objawami kamicy żółciowej są problemy trawienne występujące po posiłku. Ból pojawia się po prawej stronie brzucha, tuż pod żebrami. Z czasem nasila się i pojawić się mogą inne symptomy, w tym gorączka, nudności i wymioty. Ataki kamicy żółciowej bywają na tyle intensywne, że wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Nieleczona choroba może z czasem doprowadzić do bardzo poważnych powikłań, w tym zapalenia otrzewnej czy też perforacji pęcherzyka żółciowego.

Jeśli chory doświadcza powikłań po kamicy pęcherzyka żółciowego, niewykluczona jest interwencja chirurgiczna. Chirurg może zadecydować nawet o usunięciu pęcherzyka żółciowego, co nosi nazwę cholecystektomii. Przy kamicy żółciowej niezbędne jest stosowanie restrykcyjnej diety (lekkostrawnej z niską zawartością tłuszczów) oraz unikanie spożywania nadmiernych ilości alkoholu.