Endometrioza – ból i inne objawy, które powinnaś znać

Endometrioza to ból. I wbrew temu, co kobiety często słyszą w gabinecie lekarskim, ten ból towarzyszący miesiączce nie zawsze jest „normalny”. W jednym na dziesięć przypadków to objaw choroby – endometriozy. Jakie inne objawy mogą jej towarzyszyć?

Endometrioza – czym jest?

Endometrioza (od „endometrium”, które oznacza tkankę (błonę śluzową) wyściełającą macicę) to choroba, która dotyka kobiety. Podczas comiesięcznego cyklu u każdej zdrowej kobiety endometrium gromadzi się, a następnie złuszcza, gdy nie dojdzie do ciąży.

U kobiet z endometriozą komórki endometrium gromadzą się też poza macicą, zwykle w narządach rozrodczych, np. na jajnikach czy w jajowodach; lub w jamie brzusznej. Co miesiąc tkanka zachowuje się jak ta w macicy i reaguje na zmiany hormonalne w organizmie – gromadzi się i złuszcza, powodując krwawienie. To może prowadzić do stanów zapalnych i obrzęków, powstawania blizn, zrostów i torbieli, a także skrzepów – w wyniku braku możliwości usunięcia krwi.

Endometrioza – ból

Ból powodowany przez endometriozę bywa tak silny, że nie pozwala wstać z łóżka. Dezorganizuje życie, utrudnia relacje, odbiera energię. To właśnie ból, główny symptom endometriozy, zwykle skłania kobietę do szukania pomocy.

Co się dzieje w organizmie osoby cierpiącej na tę dolegliwość? Z niewyjaśnionych dotąd przyczyn błona śluzowa macicy (endometrium) wędruje poza macicę i zagnieżdża się w różnych miejscach. Mogą to być jajniki, jajowody, jelita, wątroba, pęcherz moczowy, a nawet blizna po cesarskim cięciu, płuca czy mózg.

Te zabłąkane fragmenty endometrium zachowują się identycznie jak w macicy, czyli podlegają zmianom hormonalnym i co miesiąc krwawią. A że w przypadkowej lokalizacji krew ma ograniczone możliwości przepływu, tworzą się skrzepy, a w jajnikach torbiele. Z czasem dochodzi także do powstawania blizn oraz zrostów, które mogą łączyć ogniska endometriozy, np. z sąsiadującymi z nimi narządami. Bolesne zrosty sklejające tkanki w obrębie miednicy zwiększają ryzyko niepłodności.

Jakie jeszcze objawy mogą świadczyć o endometriozie?

Leczenie endometriozy

Endometriozy nie da się całkowicie wyleczyć. Terapia ma na celu łagodzenie dolegliwości, zahamowanie rozwoju choroby, zmniejszenie ryzyka powikłań, a także wspomaganie płodności. Pacjentce proponuje się środki farmakologiczne (przeciwbólowe oraz hormonalne) lub/i zabieg laparoskopowy.

Szczególnie istotna jest laparoskopia, która polega na wprowadzeniu do jamy brzucha przez kilka niewielkich cięć narzędzi chirurgicznych. W ten sposób lekarz, a więc i chora, otrzymują ostateczną informację o potwierdzeniu lub wykluczeniu endometriozy. W trakcie zabiegu chirurg usuwa także torbiele i zrosty.

Od tego, jak szybko kobieta dowie się, co jej dolega, zależy jej zdrowie i plany rodzicielskie, dlatego objawów endometriozy nie można lekceważyć. Jeśli zaobserwujesz u siebie jeden (lub więcej) z poniższych pięciu, postaraj się ustalić, co jest ich przyczyną, nawet gdyby miało to oznaczać wiele konsultacji z lekarzami różnych specjalności.

Objaw endometriozy – obfite i bardzo bolesne miesiączki

To prawda, że intensywny ból jest typowy dla endometriozy, ale bywa też umiarkowany lub wręcz słaby i wcale nie zależy to od stopnia zaawansowania choroby. Skąd więc wiadomo, czy dyskomfort towarzyszący menstruacji jeszcze mieści się w normie, czy już nie? Albo co to znaczy, że krwi jest zbyt wiele?

Ból utrudniający normalne funkcjonowanie zawsze powinien być powodem do wizyty u lekarza – to po pierwsze. Ale nawet gdy jest do wytrzymania, a pojawia się na kilka dni przed miesiączką i trwa po jej zakończeniu, również wymaga konsultacji. Szczególnie jeśli niesteroidowe środki przeciwzapalne jedynie go łagodzą, zamiast likwidować. Z kolei obfite krwawienie to takie, gdy podpaskę lub tampon trzeba wymieniać co godzinę-dwie przez cały okres. Ważny jest czas trwania menstruacji: u kobiet z endometriozą przekracza on niekiedy standardowe 5-7 dni.

Objaw endometriozy – trudności z zajściem w ciążę

Wśród kobiet, które bezskutecznie starają się o dziecko, ok. połowa ma endometriozę. Jest to m.in. skutek zrostów i torbieli niszczących jajniki, czasami choroba uniemożliwia też zagnieżdżenie się zarodka w macicy. Na szczęście medycyna nie pozostaje w takiej sytuacji bezradna. Jeśli leczenie jest podjęte w porę, szanse na zajście w ciążę znacznie rosną, po laparoskopii nawet dwukrotnie.

Czy brak terapii automatycznie skazuje na bezdzietność? Bynajmniej. Według prof. dr hab. n. med. Violetty Skrzypulec-Pinty ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, 18-24 proc. chorych o swojej dolegliwości dowiaduje się dopiero podczas cesarskiego cięcia przy porodzie. – Oznacza to, że co czwarta kobieta będzie miała dziecko spontanicznie, bez poprzedzającego leczenia – mówi prof. Skrzypulec-Pinta.

Objaw endometriozy – przewlekłe bóle brzucha

Mdłości, wzdęcia, bolesne ruchy jelit, biegunki i zaparcia – tego rodzaju wątpliwe atrakcje może nam fundować zarówno zespół jelita drażliwego, jak i endometrioza. Ta druga przypadłość jest jednak rzadziej brana pod uwagę, stąd niejedna chybiona diagnoza.

Efekty łatwo przewidzieć: terapia wdrażana przy drażliwym jelicie nie pomoże, gdy przyczyną wyżej wymienionych dolegliwości jest błona śluzowa macicy przyczepiona np. do ścian otrzewnej. Podpowiedzią dla lekarza może być fakt zaostrzania się symptomów przed miesiączką i w jej trakcie, ale nie zawsze występują one tylko w tym czasie, co utrudnia rozpoznanie.

Dyskomfort w trakcie seksu jako objaw endometriozy

Nie ma tu żadnych reguł. Są kobiety, które borykają się z tym problemem przez cały miesiąc, inne obserwują go tylko w okolicach miesiączki. Ból może się pojawiać w każdej pozycji albo wyłącznie podczas głębokiej penetracji. Także stopień natężenia dolegliwości bywa różny.

O tym, jak często endometrioza jest powodem dyspaurenii (bólu podczas stosunku lub/i po nim), mówią m.in. polskie badania, w których wzięło udział 61 pacjentek cierpiących na tę dolegliwość. Przeprowadzona analiza wykazała, że dyspaurenia czterokrotnie częściej w porównaniu ze zdrowymi ochotniczkami z grupy kontrolnej występowała u pań z endometriozą.

Kłopoty z pęcherzem moczowym jako objaw endometriozy

Gdy endometrioza zajmuje pęcherz moczowy, dolegliwości są takie same jak przy jego zapaleniu. 38-78 proc. chorych skarży się na ból w dolnej części brzucha, ustępujący po oddaniu moczu, 41-71 proc. kobiet odczuwa parcie na pęcherz i częstą potrzebę korzystania z toalety (także nocą), 14-21 proc. ma dyskomfort podczas załatwiania się, a 19-30 proc. zauważa w moczu krew podczas trwania miesiączki. Jeśli badania nie wykazują cech infekcji, trzeba sprawdzić, czy przyczyną nie jest przypadkiem znajdująca się w drogach moczowych tkanka endometrium.

„Taka pani uroda”, „po pierwszym dziecku będzie lepiej”, „kobiety tak już mają” – te słowa, wypowiadane przez wielu lekarzy do pacjentek cierpiących przy menstruacji, mogą opóźniać wykrycie choroby. A czas jest tutaj kluczowy, bo im dłużej fragmenty błony śluzowej macicy przemieszczają się po organizmie, tym więcej szkód mogą wyrządzić. Dlatego warto być wyczulonym na sygnały wysyłane przez ciało i traktować je poważnie. Jest wtedy szansa, że uda się rozbroić nawet tak trudnego przeciwnika, jakim jest endometrioza.