Przejdź do treści

Oponiak – przyczyny, rokowania i objawy. Jaka jest śmiertelność?

mózg w 3D - oponiak
Czym jest oponiak? Fot. decade3d / stock.adobe.com
Podoba Ci
się ten artykuł?
Podoba Ci
się ten artykuł?

Oponiak to najczęstszy guz okolicy mózgowia oraz rdzenia kręgowego. Zastanawiałaś się, czy  jakie są rokowania przy tej chorobie i jej przyczyny? Odpowiadamy! Wyjaśniamy też, jakie są objawy oponiaka.

Co to jest oponiak?

Oponiak (łac. meningioma) to najczęstszy guz łagodny, zlokalizowany w czaszce w okolicy okołosierpowej lub okołoklinowej, nerwach wzrokowych lub w kanale kręgowym . Ponad dwukrotnie częściej występuje u kobiet, zwykle pojedynczo. Oponiak złośliwy występuje tylko w 5–7 proc. przypadków. Najczęściej chorują na niego osoby w średnim wieku oraz starsze.

Oponiak mózgu, jak i kręgosłupa zbudowany jest z komórek meningotelialnych, o różnej szybkości wzrostu oraz zróżnicowaniu (notowany w skali od I do III). Jest to guz dobrze odgraniczony, występuje na zewnątrz mózgu, przylega do otaczającej go opony twardej. Często w badaniach obrazowych jest obserwowany  zwapniały oponiak.

Jak szybko rośnie oponiak mózgu? Zmiana zwykle nie powiększa się lub jej wzrost jest bardzo powolny, nawet kilkuletni. W przypadku guzów złośliwych oponiak rośnie zwykle bardziej dynamicznie, powodując szybkie narastanie objawów.

Przyczyny powstawania oponiaka mózgu

Oponiak powstaje wskutek patologicznego rozrostu tkanek opon mózgowo-rdzeniowych. Doszukuje się też związku hormonów żeńskich z powstaniem oponiaka u osób płci żeńskiej – komórki zmiany posiadają receptory dla progesteronu. Sugeruje się także związek promieniowania czaszki z zachorowaniem.

Zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na mnogie oponiaki istnieje przy takich czynnikach jak:

  • napromieniowanie głowy w przebiegu leczenia wcześniej wykrytych nowotworów albo związane z innymi okolicznościami,
  • nerwiakowłókniakowatość typu 2 – dziedziczna choroba, w której dochodzi do patologicznego rozrostu tkanki nerwowej w obrębie układu nerwowego,
  • historia rodzinna – choć nie stwierdzono, by skłonność do oponiaka mózgu była uwarunkowana genetycznie, wykryto zwiększoną tendencję do rozwoju tego nowotworu u osób, które miały takie przypadki wśród najbliższych krewnych.

Jakie są objawy oponiaka?

Oponiak zazwyczaj nie daje objawów, wykrywany jest najczęściej przypadkowo podczas badań obrazowych. Jeśli już wystąpią, jest to najczęściej ból głowy związany ze zwiększeniem ciśnienia śródczaszkowego, co może dawać charakterystyczny obraz dna oka podczas badania okulistycznego. Objawy neurologiczne oponiaka to:

  • porażenia;
  • napady padaczkowe;
  • zaburzenia zmysłów: wzroku, węchu, słuchu, dotyku;
  • uszkodzenie nerwów czaszkowych.

Objawy oponiaka okolicy czołowej obejmują:

Większe prawdopodobieństwo wystąpienia dolegliwości widzi się u osób z nowotworem złośliwym. Należy pamiętać, że każde niepokojące objawy ze strony układu nerwowego powinny skłonić do jak najszybszej wizyty w gabinecie lekarskim w celu określenia ich przyczyny.

Drętwienie kończyn a miażdżyca, cukrzyca lub zespół cieśni nadgarstka.

Diagnostyka oponiaka

Oponiaki praktycznie jako jedyne nowotwory ośrodkowego układu nerwowego mogą wykazywać cechy na tyle charakterystyczne, że możliwe jest rozpoznanie tego guza. Widoczne są na nich jako zwykle jednorodne, hiperdensyjne, dobrze odgraniczone zmiany ogniskowe.

W diagnostyce choroby wykorzystuje się tomografię komputerową (TK) oraz rezonans magnetyczny, a także dodatkowo badanie EEG, szczególnie przy występowaniu padaczki.

Jak można wyleczyć oponiaka?

W większości przypadków wystarczającym leczeniem oponiaka jest operacja. Zabieg polega na usunięciu guza wraz z przyczepem i zajętą przez nowotwór kością. Alternatywą jest użycie noża gamma – metody laserowej, dzięki której możliwe jest zniszczenie tkanek guza. Rekonwalescencja po operacji oponiaka przebiega szybko i sprawnie, a chory szybko wraca do pełni sił. Niektóre małe oponiaki zostawia się i rezygnuje z leczenia chirurgicznego. Zmiany należy jednak obserwować przez kilka lat od ich rozpoznania, ponieważ istnieją przypadki złośliwienia oponiaka, choć zdarza się to niezmiernie rzadko.

Co ważne, w przypadku wystąpienia objawów neurologicznych można odstąpić od doszczętnej operacji chirurgicznej i uzupełniająco zastosować radioterapię. Wskazaniem do zastosowania promieniowania są również oponiaki złośliwe, atypowe.

Oponiak – rokowania

Tylko 20 proc. zmian nawraca w ciągu 20 lat od zakończenia leczenia oponiaka. Najważniejszym warunkiem skuteczności terapii jest jej doszczętność, a wznowy powstają w wyniku pozostawienia komórek nowotworowych, które zaczynają po jakimś czasie odrastać.

Po zastosowanym leczeniu należy poddawać się regularnym badaniom kontrolnym, obejmującym badania obrazowe do 10 lat od rozpoznania, przeważnie co 2–3 lata. Złośliwienie zmian jest wyjątkowo rzadkie, ale w takim przypadku kontrole powinny być przeprowadzane częściej.

Oponiaka należy różnicować z przerzutami innych nowotworów do mózgowia, które są również częste i wymagają innego leczenia.

Bibliografia

Fijuth J., Dziadziuszko R., Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych, PTOK 2013.
Lamar Z., Lesser G. J., Management of meningeal neoplasms: meningiomas and hemangiopericytomas. Current Treatment Opinions in Oncology, 12: 230–239, 2011.

Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami

Ewelina Stefanowicz

lekarz

Zobacz także

Podoba Ci się ten artykuł?

Powiązane tematy:

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.