Osobowość schizoidalna – podłoże, objawy i leczenie. Na czym polega zaburzenie?

Osobowość schizoidalna opisuje osobę, która oceniana jest przez społeczeństwo jako wyobcowana i chłodna w zachowaniu. Postrzegana jest również jako pozbawiona empatii i niemiła.

Osobowość schizoidalna jest bardzo rzadkim schorzeniem z zakresu zaburzeń osobowości. Dotknięte nią osoby postrzegane są przez otoczenie jako niesympatyczne, introwertyczne, stroniące od towarzystwa, mało empatyczne i pozbawione uczuć. Schizoidalne zaburzenie osobowości dotykają częściej mężczyzn, którzy sprawiają wrażenie, że są wiecznie pochłonięci swoimi sprawami i zdają się nie zwracać uwagi na otoczenie.

Przyczyny osobowości schizoidalnej

Osoba o cechach osobowości schizoidalnej nigdy nie wybucha gromkim śmiechem w towarzystwie. Zazwyczaj utrzymuje kontakty tylko z niewielką grupą wybranych ludzi. Bywa także bezpośrednia, przez co może wydawać się, że jest ekscentryczna. W kwestii ubioru może wzbudzać zaciekawienie innych i znacznie różnić się od przyjętych standardów. Nawet w poglądach znacznie odbiega od większości społeczeństwa.

Nadal nie do końca wiadomo, co jest dokładną przyczyną takich zaburzeń, jak osobowość schizoidalna. Istnieją zwolennicy teorii mówiącej o genetycznym podłożu schorzenia. Jeszcze inni obstają przy hipotezie o połączeniu cech biologicznych z określonym wzorcem wychowania. Psychologowie uważają, że rodzice o osobowości schizoidalnej często są bardzo wymagający oraz nadmiernie zaangażowani w życie swoich pociech. Pewne przesłanki mówią nawet o tym, że rodzice wychowujący dzieci w „zimnym”, konserwatywnym domu, pozbawionym uczuć, narażają je na poważne zaburzenia emocjonalne w życiu dorosłym.

Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, jak często osobowość schizoidalna występuje w społeczeństwie. Uważa się, że częściej dotyka osób, w których rodzinie odnotowywane były przypadki schizofrenii.

Objawy osobowości schizoidalnej

Zachowanie i osobowość cierpiących na to zaburzenie nie są jednorodne. Charakter takich osób określany jest jako trudny. Do najczęściej występujących objawów zalicza się:

• unikanie czynności, które prowadzą do przyjemności,
• dystans emocjonalny, wyalienowanie,
• spłycenie generowanych uczuć,
• brak lub zaburzenie w okazywaniu innym empatii,
• brak wyrażania gniewu,
• brak okazywania emocji po krytyce lub pochwałach,
• unikanie kontaktów seksualnych,
• tendencja do uciekania w świat fantazji,
• niewielka liczba znajomych i przyjaciół, a czasem ich brak.

Kiedy patrzy się „z zewnątrz” na osobę mającą osobowość schizoidalną, łatwo odnieść wrażenie, że jest samotnikiem i indywidualistą. Można nawet posądzić ją o narcyzm. Osobowość schizoidalna z jednej strony cechuje się potrzebą bliskości, ale z drugiej jednak jest na tyle zdystansowana, że unika miłości i wchodzenia w jakiekolwiek bliskie związki. Jest to związane z dużym lękiem przed byciem zaangażowanym i porzuconym. Dla takich osób może być to odbierane jako poważne zagrożenie i może mieć korzenie w trudnym i „chłodnym” dzieciństwie, gdzie tej miłości brakowało szczególnie. Ludzie z takim rodzajem osobowości często uciekają od problemów dnia codziennego w świat fantazji. Opisują swój wewnętrzny świat w pamiętnikach. Warto jednak zaznaczyć, że posługują się raczej intelektem i chłodną analizą niż emocjami.

Osobowość schizoidalna – leczenie

Pierwszym wyborem w leczeniu objawów osobowości schizoidalnej jest psychoterapia. Jej rodzaj i czas trwania zależą od indywidualnego przypadku. Ważne jest, aby osoba leczona zdawała sobie sprawę z problemu, z jakim się boryka, i chciała poczynić postępy w zachowaniu i emocjach. Psychoterapeuci stawiają głównie na wzmocnienie kontaktów z innymi ludźmi i przełamanie bariery lęku i stresu. W większości przypadków leczenie rozpoczyna się od terapii indywidualnej, a dopiero potem, jeśli istnieje taka konieczność, chory może dołączyć do terapii grupowej. Czas jej trwania jest zależny od wielu czynników, w tym od stopnia nasilenia objawów. Najczęściej wybieraną metodą pracy jest psychoterapia poznawczo-behawioralna i psychodynamiczna. Jeśli dodatkowo obserwuje się stany depresyjne lub lękowe, można włączyć leczenie farmakologiczne, w tym leki przeciwdepresyjne i uspokajające. Ma to duże znaczenie u tych pacjentów, których objawy znacznie rzutują na codzienne funkcjonowanie.

Przepracowanie lęków może być czasochłonne. Kluczowa jest pomoc osoby, która jest najbliższa choremu. Nie wolno zapominać o tym, że każdy przypadek powinno się rozpatrywać indywidualnie.