Pierwsze objawy rwy udowej: jak je rozpoznać i w porę rozpocząć leczenie?

Rwa udowa jest zespołem objawów głównie o charakterze neurologicznym. Wywołuje ból w okolicach kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego lub promieniujący wzdłuż przebiegu nerwu udowego. Nieleczona rwa udowa może prowadzić do zaostrzenia objawów, pogorszenia stanu zdrowia i nawrotów choroby.

Rwa udowa, prawostronna bądź lewostronna, świadczy o zaawansowaniu choroby i wskazuje stronę ucisku czynnika drażniącego rdzeń kręgowy. Leczenie rwy udowej uzależnione jest od rodzaju i postępu zmian. Jedną z metod walki z dolegliwościami wywołanymi przez rwę udową jest rehabilitacja ruchowa. Ćwiczenia na rwę udową mają na celu złagodzenie ból i wzmocnienie uszkodzonych struktur kręgosłupa.

Rwa udowa

Rwa udowa jest zespołem objawów powstałych w wyniku bezpośredniego ucisku korzeni nerwowych na wysokości splotu lędźwiowego w odcinku kręgosłupa lędźwiowego L2–L4. Wywołana jest głównie zmianami zwyrodnieniowymi tego odcinka.

Mechanizm pośredniego ucisku to m.in.: deformacje i sklerotyzacja krążka międzykręgowego, uwypuklenie bądź wypadnięcie jądra miażdżystego oraz bezpośrednie zmiany stawów międzykręgowych, zmniejszające światło kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym, zakleszczające nerw udowy i ograniczające jego prawidłową pracę.

Rwa udowa powoduje tzw. konflikt kręgowo-korzeniowy odcinka lędźwiowo-krzyżowego nie tylko ze względu na ucisk nerwu, ale również wtórne zmiany zapalne, które dodatkowo obciążają zaburzoną okolice i potęgują objawy choroby.

Rwa udowa może być wywołana bezpośrednim uszkodzeniem splotu lędźwiowego bądź nerwu udowego w jego przebiegu, przez np. uraz mechaniczny w wyniku wypadku komunikacyjnego lub zabiegu chirurgicznego, choroby metaboliczne, krwotoki w okolicy nerwu czy nacieki nowotworowe. Rwie udowej sprzyjają nadwaga i otyłość oraz siedzący tryb życia. Niezależnie od rodzaju przyczyny, mechanizm powstania rwy udowej jest zbliżony.

Rwa udowa – objawy

Objawy uzależnione są od rodzaju oraz stopnia ingerencji czynnika drażniącego i uciskającego nerw udowy. Pierwszym i zarazem dominującym objawem rwy udowej jest ból w okolicy kręgosłupa lędźwiowego i postępujący dyskomfort podczas chodzenia, pozycji spoczynkowych i statycznego przebywania w ustalonej pozycji. Dolegliwości bólowe zazwyczaj promieniują do jednej nogi, wzdłuż nerwu udowego po jego przedniej stronie.

Rwa udowa prawostronna lub rwa udowa lewostronna są cennymi objawami i zarazem wskazówkami dla lekarza i fizjoterapeuty w planowaniu oraz prowadzeniu leczenia usprawniającego. Wiadomo bowiem, po której stronie w splocie lędźwiowym występuje ucisk.

Rwa udowa – objawy towarzyszące

Początek rwy udowej może być stopniowy i powolny lub nagły i rozlany, w zależności od charakteru źródła rwy i okoliczności, w których zaatakowała.

Dodatkowe objawy choroby to m.in.:

• wzmożenie napięcia mięśni przykręgosłupowych okolicy lędźwiowej;
• parestezje występujące w przebiegu długości nerwu, często pojawiające się niezależnie od dolegliwości bólowych;
• osłabienie siły mięśniowej i zaburzenia czucia na przedniej powierzchni uda oraz związane z tym zaburzenia zdolności prostowania kolana, a także osłabienie lub zniesienie odruchu kolanowego;
• osłabienie siły kręgosłupa lędźwiowego;
• ograniczenie motoryczności kończyny dolnej, przykurcze, niedowłady;
• zaniki mięśnia czworogłowego uda;
• dodatni objaw Mackiewicza (objaw rozciągowy nerwu udowego), czyli próba biernego zgięcia kończyny dolnej w stawie kolanowym w leżeniu przodem, wywołująca ból na przedniej powierzchni uda, stanowi wynik dodatni podrażnienia nerwu udowego.

Rwa udowa – leczenie

Podstawową formą leczenia rwy udowej jest postępowanie zachowawcze, wykorzystujące leki na rwę udową o charakterze przeciwbólowym, przeciwzapalnym i rozluźniającym mięśnie, a także czasowe unieruchomienie lub odpowiedni odpoczynek. Ponadto ważna jest edukacja mająca na celu poznanie czynników zaostrzających objawy choroby oraz ryzyka nawrotu rwy udowej.

Fizjoterapia stanowi jeden z najważniejszych elementów leczenia rwy udowej. Odpowiednio dobrane zabiegi fizykoterapeutyczne, masaże oraz ćwiczenia ruchowe na rwę udową znacznie przyspieszają ustępowanie objawów i zatrzymują postęp choroby.

Fizykoterapia rwy udowej bazuje na właściwościach prądu elektrycznego, krioterapii, polu magnetycznym i zabiegach cieplnych.

Ćwiczenia na rwę udową mają na celu odbarczenie odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa i uwolnienie uciśniętego nerwu udowego, wzmocnienie osłabionych struktur przykręgosłupowych i rozciągnięcie przykurczonych. W przebiegu rehabilitacji ruchowej poleca się ćwiczenia korekcyjne miejscowe oraz ogólnousprawniające w warunkach całkowitego odciążenia kończyny, np. treningi ruchowe na basenie.

Dodatkowymi metodami wspierającymi leczenie rwy kulszowej są:

• terapia manualna, bazująca na intensywnym masażu tkanek głębokich, połączona z technikami neuromobilizacji, czyli z działaniem ukierunkowanym na przywróceniu właściwej przesuwalności struktur nerwowych przy zastosowaniu technik manipulacyjnych i mobilizacyjnych, jak ćwiczenia bierne i czynno-bierne, wywołujące efekt przekrwienia, odżywienia i uelastycznienia struktur kończyny dolnej obciążonej rwą udową;

• kinesiotaping, czyli oklejanie elastycznym plastrem odpowiedniego obszaru uda w celu wsparcia pracy mięśnia czworogłowego, zachowania jego fizjologicznego wzorca ruchowego oraz łagodzenia objawów rwy udowej.