Przyczyny, objawy i leczenie dysplazji szyjki macicy. Czy dysplazja jest zmianą nowotworową?

Dysplazja to inaczej neoplazja wewnątrznabłonkowa szyjki macicy. Oznacza stan przedrakowy. Charakteryzuje się obecnością komórek o nieprawidłowej budowie, w których zachodzą liczne patologiczne podziały. W przyszłości mogą doprowadzić do raka szyjki macicy. Diagnozowana jest głównie poprzez badanie cytologiczne i kolposkopowe.

Dysplazja szyjki macicy w niektórych przypadkach ulega samoistnemu zanikowi. Wszystko zależy od stopnia jej zaawansowania. W stanie HSIL (zmiany wysokiego stopnia) najczęściej stosuje się leczenie inwazyjne, jeśli stan zdrowia chorej na to pozwala.

Czym jest dysplazja szyjki macicy?

Dysplazja szyjki macicy, nazywana również neoplazją wewnątrznabłonkową szyjki macicy, oznacza stan przedrakowy. Jest to obecność komórek o nieprawidłowych podziałach i zmienionej budowie. Na podstawie ilości zmian rozróżnia się kilka typów dysplazji szyjki macicy:

• dysplazja małego stopnia (LSIL), czyli CIN1 – bardzo wczesny proces kancerogenezy,
• dysplazja średniego stopnia, czyli CIN2 – średnio zaawansowana faza procesu kancerogenezy,
• dysplazja dużego stopnia (HSIL), czyli CIN3 – zaawansowany proces kancerogenezy,
• rak wewnątrznabłonkowy.

W Polsce dysplazja szyjki macicy jest głównie diagnozowana dzięki badaniu cytologicznemu. Wynik jest określany na podstawie pięciostopniowej skali Papanicolau lub w skali Bethesda. Ta druga zaczyna odgrywać dominującą rolę w diagnostyce.

Skala wg Papanicolaou:

• I stopień, czyli brak nieprawidłowości w komórkach nabłonka,
• II stopień, czyli obecność śluzu, leukocytów, widoczne komórki nabłonka wewnętrznego zwyrodniałych komórek oraz bakterie. Jest to stopień uznawany za prawidłowy i typowy dla kobiet, które regularnie współżyją,
• III stopień, czyli obecność komórek dysplastycznych oraz wszystkich patologicznych zmian wymienionych w stopniu II,
• IV stopień, czyli dodatkowa obecność komórek nowotworowych (atypowych),
• V stopień, czyli obecność licznych komórek nowotworowych (atypowych).

Skala Bethesda

Ta skala jest nowym systemem przedstawiającym wyniki badania cytologicznego. Został on zaproponowany przez Narodowy Instytut Onkologii USA i zaakceptowany przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Skala Bethesda ocenia, czy pobrany materiał nadaje się do badania. Różni się od skali Papanicolau tym, że nie jest w formie wypunktowanej, lecz opisowej.

Dysplazja szyjki macicy – przyczyny

Dysplazję szyjki macicy najczęściej wywołuje wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), w szczególności typy HPV 16 i HPV 18. Zdarza się niekiedy, że stan przedrakowy może być wywołany typami nieonkogennymi. Czynnikami predysponującymi do wystąpienia dysplazji są: wielu partnerów seksualnych, nieprawidłowa higiena okolic intymnych, nieodpowiedni styl życia, palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu oraz stosowanie używek w postaci narkotyków, w tym leków z substancjami psychoaktywnymi.

Dysplazja szyjki macicy – objawy

W obrazie cytologicznym:

• różne wymiary i kształt jąder komórkowych,
• powiększenie się jądra komórkowego, przy równoczesnym zmniejszeniu ilości cytoplazmy,
• atypowe podziały komórkowe,
• brak zróżnicowania warstw nabłonka wielowarstwowego płaskiego.

Dysplazja szyjki macicy ma najczęściej przebieg bezobjawowy. Jedynymi przesłankami mogą być plamienie po stosunku lub upławy, których kobiety, niestety, często nie zauważają. Pełna objawowość, czyli np. ból podbrzusza, ból podczas stosunku, ogólne złe samopoczucie, uczucie zmęczenia itp. występują już w bardzo zaawansowanych stadiach raka szyjki macicy.

Dysplazja szyjki macicy – leczenie

Leczenie dysplazji szyjki macicy i sposób postępowania uzależniony jest od stopnia zaawansowania dysplazji, wieku oraz stanu ogólnego kobiety.

Stopień CIN1, czyli mało nasilony proces kancerogenny, najczęściej ulega samoistnej regresji, jeśli w okresie około dwóch lat się nie nasila. Nie wymaga stosowania żadnej formy leczenia – potrzebna jest jedynie stała, regularna kontrola ginekologiczna.

W przypadku stopni CIN2 i CIN3, czyli średnio oraz bardzo zaawansowanego procesu kancerogennego, postępowanie zależy od sytuacji pacjentki i wyników badań, które należy omówić z lekarzem prowadzącym. Następnie wykonywane są badania cytologiczne i kolposkopowe – regularnie co sześć miesięcy, oraz konsultacje ginekologiczne.

W razie zdiagnozowania raka szyjki macicy istnieją trzy metody leczenia (o ile zmiana jest operacyjna):

1. konizacja chirurgiczna,
2. trachelektomia, czyli amputacja szyjki macicy,
3. histerektomia, czyli usunięcie macicy wraz z pobocznymi węzłami chłonnymi. Histerektomia radykalna to usunięcie macicy wraz z przydatkami, czyli jajowodami i jajnikami. Tę metodę zaleca się przede wszystkim u kobiet starszych, nieplanujących posiadania potomstwa.

Leczeniem uzupełniającym jest radio lub chemioterapia.