Czy dysplazja szyjki macicy świadczy o nowotworze? 

Jednym z często diagnozowanych u kobiet stanów jest dysplazja szyjki macicy. To niezłośliwe, lecz potencjalnie groźne schorzenie. Wykryte w odpowiednim czasie, pozwala na skuteczne zapobieganie poważniejszym komplikacjom zdrowotnym. W niniejszym artykule przyjrzę się bliżej temu, czym jest dysplazja szyjki macicy, jakie są jej rodzaje i na jakiego typu objawy warto zwrócić uwagę, zanim zdecydujesz się na jedną z metod leczenia. Zapraszam do lektury. 

Czym jest dysplazja szyjki macicy? 

Dysplazja szyjki macicy to stan przedrakowy, objawiający się zaburzeniami budowy, struktury, dojrzewania i różnicowania się komórek pokrywających dotychczas zdrową szyjkę macicy. Choć zmiany te są niezłośliwe, mogą stanowić wstęp do rozwoju choroby nowotworowej, jeśli leczenie nie zostanie wdrożone w odpowiednim momencie.  

W medycynie klinicznej wyróżnia się kilka stopni zaawansowania dysplazji, które określa się na podstawie wyników badania cytologicznego. Klasyfikacja ta jest istotna, ponieważ zależą od niej dalsze kroki diagnostyczne i terapeutyczne. Regularne wizyty w gabinecie ginekologicznym i badania cytologiczne wykonywane min. raz na 3 lata według zaleceń Ministerstwa Zdrowia, a najlepiej raz do roku, pozwalają na wczesne wykrycie i leczenie dysplazji, co zwiększa szanse na uniknięcie poważniejszych konsekwencji. 

Dysplazja szyjki macicy a zakażenie HPV 

Większość przypadków dysplazji szyjki macicy jest powiązana z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV, ang. Human Papillomavirus), uznawanym za głównego sprawcę tych zmian. Nie każde zakażenie HPV skutkuje jednak dysplazją, tak jak nie każda dysplazja przeradza się w raka. 

Onkogenne typy HPV 

Najbardziej związane z ryzykiem wystąpienia dysplazji szyjki macicy i nowotworu są typy HPV 16 i 18, które odpowiadają za około 70% przypadków raka szyjki macicy na świecie. Te szczepy wirusa mają zdolność do zakłócania normalnego cyklu życiowego komórek szyjki macicy, co prowadzi do ich niekontrolowanego podziału i potencjalnie do transformacji nowotworowej. Do mniej powszechnych, wysoce onkogennych typów wirusa zaliczają się:  

• HPV 31,  
• HPV 33,  
• HPV 45,  
• HPV 52, 
• HPV 58. 

Prewencja zakażeń  

Szczepienia przeciwko HPV oferują ochronę przed najbardziej onkogennymi typami wirusa, zmniejszając ryzyko dysplazji i raka szyjki macicy. Szczepionki te są najskuteczniejsze, gdy podane zostaną przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, jednak przynoszą również korzyści osobom już aktywnym seksualnie. 

We wrześniu 2023 roku w Polsce wprowadzono program bezpłatnych szczepień przeciw HPV skierowany do dzieci (zarówno dziewcząt, jak i chłopców) w wieku od 11. do 14. roku życia. U zaszczepionych ryzyko zachorowania na nowotwór szyjki macicy oraz odbytu, pochwy i sromu czy prącia spada o 70%!

Czy dysplazja szyjki macicy daje objawy? 

Trudno określić konkretne objawy, jakie może dawać dysplazja szyjki macicy. Zwykle o jej obecności nie informują cię symptomy, a wynik cytologii. U niektórych kobiet mogą pojawić się upławy bądź plamienia, szczególnie po stosunku, nie występują one jednak w każdym stopniu dysplazji. 

Dysplazja szyjki macicy – jakie stopnie zaawansowania wyróżniamy? 

Dysplazja szyjki macicy może być klasyfikowana na różne sposoby, zależnie od wyników badania cytologicznego. Wyróżnia się przede wszystkim trzy główne kategorie, które określają stopień zaawansowania zmian, CIN I, CIN II oraz CIN III, gdzie rozwija się wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy (ang. cervical intraepithelial neoplasia): 

• łagodna dysplazja szyjki macicy (CIN I) – łagodne nieprawidłowości w komórkach szyjki macicy. Zmiany te często ustępują samoistnie bez interwencji medycznej, jednak wymagają obserwacji i regularnych badań kontrolnych. 
• umiarkowana dysplazja szyjki macicy (CIN II) – komórki szyjki macicy wykazują bardziej zaawansowane nieprawidłowości, które mogą wymagać usunięcia zmienionych tkanek, aby zapobiec ich rozwojowi w kierunku raka, 
• ciężka dysplazja szyjki macicy (CIN III) – jest to najbardziej zaawansowany stopień dysplazji, gdzie nabłonek ma wysoki potencjał przekształcenia się w komórki rakowe. 

Jak leczyć dysplazję szyjki macicy? 

Leczenie dysplazji szyjki macicy jest dobierane w zależności od stopnia zaawansowania zmian. We wczesnych etapach często stosuje się strategię czujnej obserwacji dynamiki rozwoju zmian, aby ocenić, czy dojdzie do ich samoistnego ustąpienia. W przypadkach, gdy zmiany są umiarkowane lub zaawansowane, konieczne jest zastosowanie metod inwazyjnych. Zalicza się do nich: 

• konizacja szyjki macicy – polega na chirurgicznym usunięciu stożkowego fragmentu tkanki z obszaru objętego dysplazją. Choć jest skuteczna, wiąże się z ryzykiem takich powikłań jak krwotok, zakażenie, a także potencjalne komplikacje w przyszłych ciążach, 
• elektroresekcja szyjki macicy – polega na usunięciu zmienionych komórek za pomocą podgrzewanego prądem drutu wolframowego. Jest to metoda o skuteczności sięgającej 95%, jednak wymaga precyzji operatora i kontrolowania potencjalnego krwawienia, 
• krioterapia – procedura ta polega na wymrażaniu patologicznych tkanek. Mimo wysokiej skuteczności (ok. 99%), krioterapia może powodować krwawienie i pozostawiać blizny, co jest istotnym aspektem do rozważenia w kontekście planowania ciąży w przyszłości, 
• waporyzacja laserowa – do usunięcia zmienionych tkanek używa się lasera. Ta metoda leczenia osiąga skuteczność na poziomie 90%. Jest to procedura mniej bolesna i rzadziej prowadząca do powstawania blizn, choć może również wiązać się z krwawieniami i bólem po zabiegu. 

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544371/ [dostęp 12.05.2024]. 
2. Massad L. S., Einstein M. H., Huh W. K., Katki H. A., Kinney W. K., Schiffman M., Solomon D., Wentzensen N., Lawson H. W., 2012 ASCCP Consensus Guidelines Conference 2012 updated consensus guidelines for the management of abnormal cervical cancer screening tests and cancer precursors, Journal of Lower Genital Tract Disease 2013, 17 (5 Suppl 1):S1-S27.   
3. Tierney B., Westin S. N., Ramirez P. T., Early Cervical Neoplasia: Advances in Screening and Treatment Modalities, Clinical Advances in Hematology and Oncology 2010, 8(8): 547-555.