Ciąża – objawy, kalendarz ciąży tydzień po tygodniu

Ciąża to okres od zapłodnienia do urodzenia noworodka. W tym czasie kobieta obserwuje, jak zmienia się jej ciało, może też śledzić kolejne etapy rozwoju płodu. Jakie są pierwsze objawy ciąży i jak przebiega ciąża tydzień po tygodniu? Z pomocą naszego kalendarza ciąży dowiesz się, jak rozwija się twoje dziecko.

Ciąża – od zarodka do noworodka

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu kobiety, który trwa od implantacji zarodka w macicy aż do porodu. Przez dziewięć miesięcy dochodzi do licznych zmian, zarówno w organizmie kobiety, jak i u rozwijającego się zarodka, a potem płodu. Pojawiają się także różne nieprzyjemne objawy ciąży, będące skutkiem zmian hormonalnych, przyrostu masy ciała oraz rozwoju gruczołów piersiowych przyszłej mamy.

W okresie ciąży trzeba przygotować się na modyfikację dotychczasowego trybu życia – zwrócenie szczególnej uwagi na pełnowartościową dietę, przyjmowanie odpowiednich suplementów diety, wykonywanie umiarkowanej aktywności fizycznej dopasowanej do stopnia zaawansowania ciąży oraz odbywanie regularnych wizyt lekarskich w celu monitorowania przebiegu ciąży. Aby dobrze zrozumieć, co dzieje się w organizmie kobiety podczas ciąży, warto prześledzić kalendarz ciąży, który tydzień po tygodniu pokazuje jak przebiega ciąża.

Objawy ciąży

U większości kobiet jako pierwsze objawy ciąży pojawiają się nudności i wymioty. Dają o sobie znać już nawet w piątym tygodniu ciąży, nasilają się w ósmym-dziewiątym tygodniu ciąży i zwykle ustępują po 16. tygodniu ciąży. O ciąży świadczy także brak miesiączki. Inne, charakterystyczne objawy ciąży to:

• nabrzmiałe, bolące i wrażliwe na dotyk piersi,
• częstsze oddawanie moczu,
• zmęczenie, senność,
• zmiany samopoczucia,
• zawroty głowy,
• ból w dole brzucha, bóle pleców,
• zmiany smaku, nadwrażliwość na zapachy,
• powiększenie brzucha,
• przyrost masy ciała.

Pamiętajmy, że wymienione objawy nie dają pewności, że jest się w ciąży i konieczne jest badanie ginekologiczne, które potwierdzi ciążę. Lekarz przy pomocy USG może wykryć ciążę już około piątego tygodnia ciąży.

Kiedy zrobić test ciążowy?

Działanie testu ciążowego polega na badaniu obecności gonadotropiny kosmówkowej (hCG) – hormonu wytwarzanego w ciąży przez łożysko i zapłodnioną komórkę jajową. Testy ciążowe wykazują 95-99 proc. skuteczności w wykrywaniu ciąży. Im wyższa czułość testu, tym szybciej może on wykryć ciążę.

Największą skuteczność mają testy laboratoryjne, za pomocą których można sprawdzić dokładne stężenie hCG w moczu lub we krwi i oszacować, który to dzień ciąży. Taki test pozwala na wykrycie ciąży po 7-10 dniach od zapłodnienia. Testy powszechnie dostępne w aptekach są nieco mniej czułe. Za ich pomocą wykryjemy ciążę po 8-14 dniach od zapłodnienia.

Kiedy najlepiej zrobić test ciążowy? Optymalnie powinno się go wykonać około 10 dni po odbytym stosunku. Wykonując test ciążowy wcześniej możemy otrzymać zafałszowane wyniki. Potwierdzeniem ciąży jest laboratoryjne badanie stężenia hormonu gonadotropiny kosmówkowej we krwi lub w moczu.

Kalendarz ciąży tydzień po tygodniu

Potocznie mówi się, że ciąża trwa dziewięć miesięcy, ale nie jest to do końca prawda. U większości kobiet poród rozpoczyna się między 37. a 42. tygodniem ciąży, a sama ciąża trwa średnio 40 tygodni, czyli 280 dni. Przebieg ciąży możemy podzielić na trzy trymestry, każdy z nich trwa po trzy miesiące. Kalendarz ciąży obejmuje wszystkie tygodnie ciąży i pozwala prześledzić rozwój ciąży na każdym jej etapie. To z niego dowiesz się, co dzieje się z płodem w danym tygodniu ciąży, jak zmienia się twoje ciało i jakie mogą towarzyszyć temu objawy.

Rozwój płodu – I trymestr ciąży

I trymestr ciąży trwa od 1. do 13. tygodnia ciąży.

• 1. tydzień ciąży to czas krwawienia miesiączkowego – rozpoczęcie ciąży liczone jest więc umownie od pierwszego dnia miesiączki. Nie dochodzi w nim do poczęcia dziecka. Będzie to możliwe w najbliższym cyklu owulacyjnym za około 10-18 dni. Pierwszy tydzień ciąży to czas dojrzewania pęcherzyków zawierających komórki jajowe, zwiększenia stężenia estrogenów i pogrubienia błony śluzowej macicy.
• 2. tydzień ciąży – dochodzi w nim do owulacji. Komórka jajowa zaczyna przemieszczać się wzdłuż jajowodu, a błona śluzowa macicy nadal grubieje.
• 3. tydzień ciąży – to właśnie w nim dochodzi do zapłodnienia, czyli połączenia się plemnika z komórką jajową. Powstała zygota rozpoczyna bruzkowanie – proces namnażania komórek, w którym z jednej komórki powstają dwie komórki, następnie z dwóch komórek – cztery i tak dalej. Gdy liczba komórek przekroczy 12 (czyli około czterech dni po zapłodnieniu), zygota staje się morulą. Następnie tworzy się węzeł zarodkowy, z którego rozwinie się płód oraz trofoblast – początkowa forma łożyska. Embrion docierający do jamy macicy i zagnieżdżający się w jej ścianie składa się z około 200 komórek. Czasami dochodzi do ciąży pozamacicznej, czyli takiej, w której komórka jajowa rozwija się poza błoną śluzową macicy. Ciąża pozamaciczna musi zostać usunięta, ponieważ stanowi duże zagrożenie zdrowia i życia kobiety.
• 4. tydzień ciąży – rozpoczyna się okres zarodkowy, w którym może pojawić się niewielkie krwawienie implantacyjne, gdy zarodek wnika w głąb śluzówki macicy. Już w tym tygodniu możesz odczuć pierwsze objawy ciąży takie jak mdłości i wymioty, zawroty głowy, zmęczenie lub wahania nastroju.
• 5. tydzień ciąży – zarodek rośnie, zaczynają się wykształcać serce i naczynia krwionośne, powstaje też łożysko. Ciąży może towarzyszyć tkliwość piersi i zwiększenie częstości oddawania moczu.
• 6. tydzień ciąży – a zarazem czwarty tydzień rozwoju zarodka to czas, kiedy powstają zawiązki prawie wszystkich układów obecnych w organizmie człowieka. Wykształca się cewa nerwowa, wyspy krwiotwórcze, zawiązek wątroby, nerek, tarczycy i języka.
• 7. tydzień ciąży – zarodek ma około centymetr długości. Powstają zawiązki mózgowia, płuc, trzustki oraz kończyn.
• 8. tydzień ciąży – powstają zawiązki gonad (jąder lub jajników), które nie są jeszcze zróżnicowane pod względem płci. Ponadto rozwija się małżowina uszna i przewód ślimakowy.
• 9. tydzień ciąży – zarodek ma około dwa centymetry, w sercu powstaje prawa i lewa przegroda, a w obrębie kończyn ośrodki kostnienia.
• 10. tydzień ciąży – wykształcają się powieki, rozwija przełyk, zanika błona między palcami kończyn. Od tego tygodnia ciąży kobiety są bardziej podatne na infekcje intymne.
• 11. tydzień ciąży – zarodek staje się płodem. Pojawiają się punkty kostnienia w obrębie kości czaszki i kości długich kończyn. Łożysko stale się powiększa. Mdłości i wymioty stopniowo ustępują.
• 12. tydzień ciąży – płód waży około 15 gramów i ma około sześciu centymetrów długości. Wątroba zaczyna produkować erytrocyty, powstają paznokcie i zawiązki zębów stałych.
• 13. tydzień ciąży – pojawiają się pierwsze odruchy ssania, oddychania i połykania. Tarczyca zaczyna produkować hormony. Kobieta może zaobserwować zaokrąglenie brzucha.

Rozwój płodu – II trymestr ciąży

II trymestr ciąży trwa od 14. do 27. tygodnia ciąży.

• 14. tydzień ciąży – płód waży już około 45 gramów i mierzy prawie dziewięć centymetrów. W tym tygodniu kształtuje się szkielet płodu. Przy pomocy USG można z dużym prawdopodobieństwem określić płeć dziecka. Na środku brzucha kobiety pojawia się tzw. kresa czarna.
• 15. tydzień ciąży – kończyny wydłużają się, a w wątrobie może rozpocząć się produkcja żółci. U kobiety mogą pojawić się problemy ze słuchem.
• 16. tydzień ciąży – na skórze płodu pojawiają się linie papilarne.
• 17. tydzień ciąży – zwiększa się masa narządów płodu i zmienia ich budowa.
• 18. tydzień ciąży  to ważny czas dla rozwoju układu nerwowego. Niektóre kobiety mogą zacząć odczuwać pierwsze ruchy dziecka.
• 19. tydzień ciąży – rozwija się tkanka tłuszczowa płodu. U kobiety mogą pojawić się zmiany pigmentacyjne na twarzy, w okolicach sutków i narządów rodnych.
• 20. tydzień ciąży – płód waży około 300 g. Powstają gruczoły łojowe. Kobieta może zacząć odczuwać skurcze macicy, tzw. skurcze Alvaresa i Braxtona-Hicksa.
• 21. tydzień ciąży – rdzeń kręgowy jest już prawie ukształtowany, mózg płodu intensywnie się rozwija.
• 22. tydzień ciąży – pojawia się maź płodowa i meszek płodowy.
• 23. tydzień ciąży – skóra płodu staje się grubsza i mocniejsza.
• 24. tydzień ciąży – kobieta zaczyna odczuwać zmiany aktywności płodu, zależne od cyklu snu i czuwania.
• 25. tydzień ciąży – płód waży około 700 gramów, umie zginać palce rąk i ssać kciuk.
• 26.-27. tydzień ciąży – płuca zaczynają produkować surfaktant, płód zwiększa swoją masę ciała, a brzuch kobiety coraz bardziej rośnie.

Rozwój płodu – III trymestr ciąży

II trymestr ciąży trwa od 28. do 40. tygodnia ciąży.

• 28.-30. tydzień ciąży – narząd wzroku płodu jest już w pełni wykształcony. Płód zaczyna gromadzić zapasy w postaci tkanki tłuszczowej. Na ciele kobiety mogą pojawić się obrzęki, odczuwalny staje się też świąd skóry.
• 31. tydzień ciąży – płód mruga powiekami oraz reaguje na otaczające dźwięki.
• 32. tydzień ciąży – płód waży około 1700 gramów i intensywnie wzrasta.
• 33. tydzień ciąży – płód gromadzi zapasy energetyczne, wapń i żelazo. W tym czasie mogą pojawić się u kobiety żylaki odbytu, które powstają pod wpływem progesteronu.
• 34. tydzień ciąży – płód waży już ponad dwa kilogramy. Skóra zaczyna przypominać skórę donoszonego noworodka.
• 35. tydzień ciąży – płuca płodu są już wykształcone, meszek płodowy na twarzy zaczyna zanikać.
• 36. tydzień ciąży – płód słyszy bicie serca matki i prawdopodobnie umie zapamiętać niektóre dźwięki.
• 37. –40. tydzień ciąży – główne zmiany w tych tygodniach ciąży to wzrastanie i przybieranie na wadze płodu. W dwóch ostatnich tygodniach ciąży zwiększa się aktywność skurczowa macicy – są to tzw. skurcze przepowiadające. Noworodek urodzony w 38. tygodniu ciąży w większości przypadków może przeżyć bez żadnej interwencji lekarskiej.

Bibliografia:

1. Muhjah F. Hassan, Fetal Development: Stages of Growth,  Reproductive health, 2019.
2. Embryonic and Fetal Development, online: https://scdhec.gov/sites/default/files/Library/ML-017049.pdf
3. Dorota Kornas-Biela, „Rozwój prenatalny”, online: https://www.researchgate.net/publication/330716513_Rozwoj_Prenatalny.