Witamina A

Zapotrzebowanie dobowe: kobiety 1-1,25 mg, mężczyźni 1,25-1,60 mg.

Rola: produkcja białek, tłuszczów i hormonów, m.in. tarczycy, prawidłowe widzenie, m.in. po zmroku, rozwój kości, regeneracja komórek, procesy odpornościowe.

Zwiększone zapotrzebowanie: zanieczyszczenie środowiska, stres, intensywny wysiłek fizyczny, zwłaszcza w niskich temperaturach, niektóre leki, m.in. neutralizujące kwas żołądkowy i obniżające poziom cholesterolu, przesadne dawki preparatów błonnikowych, choroby tarczycy.

Objawy niedoboru: kurza ślepota (upośledzone widzenie po zmroku), suchość i nadmierne rogowacenie skóry, wysychanie i schorzenia błon śluzowych, m.in. zespół suchego oka, upośledzenie gojenia ran, nerwobóle, zmęczenie, częste infekcje.

Skutki nadmiaru: stany zapalne i wysuszenie skóry, nudności, powiększenie wątroby i inne skutki zatrucia.

Interakcje: niedoborom wit. A sprzyja zbyt niskie spożycie wit. E. Nadmiar wit. A jest bardziej toksyczny przy zażywaniu pigułek antykoncepcyjnych.

Źródła: wątróbki, zwłaszcza ryb (polecane rzadko ze względu na nadmierne ilości witamin i toksyn), tłuste ryby i tran, masło, sery, żółtka jaj. Prekursor witaminy A (prowitamina A w postaci beta-karotenu): czerwonopomarańczowe i ciemnozielone warzywa i owoce: marchew, dynia, czerwona papryka, mango, melon kantalupa, morele, brzoskwinie, kiwi, kapusta włoska, sałata rzymska, szpinak.

Witamina A, choć niezbyt wrażliwa na ogrzewanie, łatwo ulega rozkładowi pod wpływem światła i tlenu. Dlatego bogaty w nią nabiał, a także soki, np. marchwiowe, powinny być chronione przed jego działaniem.

Witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczu, więc dla optymalnego jej przyswajania z warzyw i owoców potrzebny jest chociaż niewielki jego dodatek, np. sałatki i surówki najlepiej łączyć z dressingiem z oliwy czy oleju, a owoce – np. z orzechami, nieodtłuszczonym jogurtem lub mlekiem.