
Witaminy
Witaminy to drobnocząsteczkowe organiczne składniki diety człowieka. Dzielą się na dwie grupy: witaminy rozpuszczalne w wodzie oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Zapotrzebowanie na nie jest jasno określone i zależne od płci, wieku, masy ciała, chorób i ogólnego stanu zdrowia.
Mechanizm działania witamin jest dość złożony. Ich nadmiar lub niedobór może skutkować poważnymi konsekwencjami dla zdrowia. Choć dostarczane są wraz z pożywieniem, to nie wszystkie mają tendencje do gromadzenia się w tkankach. Osadzają się w nich jedynie te, które rozpuszczają się w tłuszczach. Witaminy z grupy B rozpuszczalne w wodzie są wydalane z moczem, dlatego istotne jest ich uzupełnianie zgodnie z zapotrzebowaniem.
Co to są witaminy?
Witaminy to organiczne składniki diety o drobnocząsteczkowej budowie. Ich odkrywcą był polski biochemik – Kazimierz Funk, który pierwszą w życiu witaminę wyodrębnił z otrąb ryżowych. Była to witamina B1, która swoją nazwę otrzymała w 1912 roku od łacińskich słów: vita (życie) i amine (związek azotowy). Nazwa jest nieco myląca, ponieważ witamina nie zawierała w swojej budowie ani azotu, ani grupy aminowej. Mimo że witaminy nie dostarczają organizmowi energii, to pełnią ważną rolę biokatalizatorów potrzebnych do procesów metabolicznych zachodzących w komórkach. Witaminy dzieli się na dwie grupy: witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i witaminy rozpuszczalne w wodzie.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mają tendencję do kumulowania się w organizmie. Odkładają się zwykle w tkance tłuszczowej i wątrobie, co chroni człowieka przed niedoborami. Przyswajalność tych witamin jest uwarunkowana ilością tłuszczu w codziennym pożywieniu. Niestety, ich nadmiar jest również szkodliwy dla zdrowia. Do grupy tej należą witaminy A, D, E i K. Witamina A jest odpowiedzialna za procesy starzenia się organizmu, wspomaga regenerację naskórka i zapobiega zakażeniom w obrębie skóry oraz dróg oddechowych. Dzienne zapotrzebowanie dla człowieka to 800–1000 mcg. Źródła witaminy A to podroby, sery, masło i jaja. Jej niedobór może powodować pogorszenie widzenia, choroby skóry oraz zwiększoną podatność na infekcje, natomiast nadmiar złe samopoczucie ogólne, bóle mięśni i stawów oraz skłonność do krwawień. Witamina D jest niezbędna do prawidłowej budowy kości, ma wpływ na skurcze mięśni i system nerwowy, a także reguluje wydzielanie insuliny. Występuje w formie witaminy D2 i witaminy D3, którą stosuje się jako witaminę dla dzieci w pierwszym roku życia, a także później. Niedobór witaminy D3 prowadzi do krzywicy u dzieci i zwiększa ryzyko osteoporozy u dorosłych. Jej naturalnym źródłem są ryby, żółtko jaj i przetwory mleczne. Dobowa suplementacja nie powinna przekroczyć 2000 IU u dorosłego i 600 IU u niemowlęcia. Poziom witaminy D3 w organizmie człowieka powinien być niższy niż 150 mg/ml. Wyższe stężenie oznacza ciężkie zatrucie określane jako przedawkowanie witaminy D3, które może prowadzić do odwapnienia kości i zębów.
Witamina E jest antyoksydantem o działaniu przeciwnowotworowym i przeciwzakrzepowym. Ma wpływ na funkcje rozrodcze u kobiet i mężczyzn. Jej podstawowym źródłem są produkty pochodzenia roślinnego. Nadmiar tej witaminy może powodować zmęczenie, a niedobór osłabienie wzroku, anemię, a nawet niepłodność. Jest ona jednym z głównych składników witamin dla kobiet oraz witamin dla mężczyzn. Witamina K jest niezbędna do wytwarzania protrombiny odpowiedzialnej za krzepliwość krwi. Można ją znaleźć w pożywieniu, zwłaszcza w warzywach zielonych. Jest częstym składnikiem witamin dla dzieci.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie
Witaminy rozpuszczalne w wodzie nie mają tendencji do kumulowania się w tkankach, ponieważ są wydalane z moczem. Do grupy tych witamin zalicza się wszystkie witaminy z grupy B: tiaminę (wit. B1), ryboflawinę (wit. B2), kwas pantotenowy (wit. B5), witaminę B6, witaminę B12, biotynę (wit. H lub B7) oraz foliany (kwas foliowy), witaminę C i niacynę (wit. PP). Witaminy grupy B mają ogromny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Łagodzą napięcie mięśniowe, oraz poprawiają pamięć i koncentrację. Są składnikami preparatów zawierających witaminy dla seniorów oraz suplementów z witaminami dla sportowców. Ich niedobór, zwłaszcza niedobór witaminy B12, może powodować zaburzenia w funkcjonowaniu nie tylko układu nerwowego, ale i pokarmowego. Na układ nerwowy ma wpływ także kwas foliowy. To podstawowa pozycja w składzie witamin dla kobiet w ciąży lub planujących potomstwo. Witamina C jest nazywana witaminą na odporność. Ma doskonałe właściwości antyoksydacyjne, zapobiega również infekcjom. Niektóre osoby stosują ją również jako środek spalający tłuszcz. Zażywając ją, należy jednak zachować ostrożność – przedawkowanie witaminy C działa przeczyszczająco. Witamin i minerałów nie można nadużywać. Najlepsze witaminy to te, które są dostosowane do płci, wieku i stanu zdrowia.
Najnowsze


Zdrowotne shoty. Co w nich siedzi i jakie mają działanie?

Rokitnik – naturalny sposób na przeziębienie. Jak go przyjmować, aby szybciej wyzdrowieć i wzmocnić odporność?

Młody jęczmień – zdrowa moda. Poznaj jego właściwości

Męczy cię sezonowe osłabienie? Lekarka radzi, jakie badania zrobić, by sprawdzić niedobory w organizmie

Jak prawidłowo łączyć suplementy diety, witaminy i minerały? Farmaceutka Zofia Winczewska ma garść rad

Dlaczego noworodkom w szpitalu podaje się witaminę K? Można odmówić jej podania?

Witamina B12 w zastrzykach – zalety, dawkowanie, efekty

Suplementacja w ciąży. Rekomendacje na 2020 rok. Po które suplementy należy sięgnąć? Wyjaśnia farmaceutka

Suplementy diety a witaminy i minerały. Czym się różnią?

Lubisz smoothie? Co się dzieje, gdy pijesz je codziennie?

Witamina D nie tylko na mocne kości. Może wspierać w ochronie przed rakiem

Co jeść, by być zdrowym i szczęśliwym?

WIMIN, czyli suplementacja dla dziewczyn, którym brakuje czasu, by o siebie zadbać. Przetestowałam!

Witamina C lewoskrętna i prawoskrętna – właściwości witaminy C

5 warzyw, które muszą znaleźć się w twojej diecie. Polecają dietetycy

Borówka amerykańska – co to za owoc i jakie ma właściwości?

Ogórkowe love. 3 letnie przepisy

Przedawkowanie witaminy B – objawy i przyczyny

Masz zachcianki na konkretne produkty? Zobacz, czego może domagać się twój organizm

Chciałabyś, ale nie potrafisz być na diecie wegetariańskiej? Oto możliwe przyczyny

Kefir na noc? Poznaj kefir z grzybka tybetańskiego

Truskawki to zdrowie w czystej postaci! Ekspertki z Czytamy Etykiety wyjaśniają, dlaczego warto je jeść

Kwas foliowy (witamina B9) – źródła, niedobór, nadmiar i suplementacja

Witamina K – występowanie i rola w organizmie. Czym grozi niedobór?

Witaminy, które warto suplementować w czasie pandemii (i nie tylko)

Amigdalina (witamina B17) – lek na raka czy trucizna?

Kobalt – występowanie, właściwości i działanie niezbędnego składnika witaminy B12

Witamina E. Co warto wiedzieć o tym ważnym przeciwutleniaczu?

Witamina B6 – skutki niedoboru i nadmiaru. Gdzie się znajduje?

Jak zażywać witaminę D3? Z czym wiąże się niedobór i nadmiar witaminy D3?

Witamina B5 (kwas pantotenowy) – skutki nadmiaru i niedoboru

Magnez i potas razem? Jak łączyć witaminy i mikroelementy

Witamina E – naturalny sposób na zachowanie młodości. Gdzie występuje witamina E?

Witamina A – właściwości, występowanie i suplementacja. Za co odpowiada w organizmie?

Witamina C – właściwości, występowanie i suplementacja. Jak należy ją dawkować?

Witamina H (biotyna, witamina b7) – właściwości i występowanie

11 witamin i składników mineralnych, których potrzebujesz, gdy masz 20, 30, 40, 50 lat

Witamina PP – jaka jest jej rola w organizmie?

Witamina B3 (niacyna) – jakie są jej właściwości? Co powoduje jej nadmiar i niedobór?

Witamina B1 (tiamina) – skutki niedoboru, dzienne dawkowanie, występowanie

Tokoferol (alfa, gamma) i ich zastosowanie

Witamina B – w czym się znajduje? Jakie owoce i warzywa mają jej najwięcej?

Szkorbut – objawy, przyczyny. Na czym polega leczenie szkorbutu?

Mleko w proszku – skład i zastosowanie. Jakie są jego wady i zalety?

9 witamin i minerałów, które pomogą ci lepiej spać

5 prozdrowotnych ekstraktów roślinnych, które powinna znać każda kobieta
