Zapalenie dwunastnicy – jak je rozpoznać i leczyć? Jakie znaczenie ma dieta?

Zapalenie dwunastnicy wiąże się często z innymi infekcjami układu trawiennego. Objawia się najczęściej bólem brzucha, biegunką oraz brakiem apetytu. Obok wrzodów dwunastnicy jej zapalenie to jedno z najczęściej występujących schorzeń pierwszego odcinka jelita cienkiego.

Zapalenie dwunastnicy wywołują wirusy, bakterie oraz pasożyty. Leczenie tego schorzenia wiąże się często z antybiotykoterapią. Konieczne jest również przejście na lekkostrawną dietę.

Zapalenie dwunastnicy, czyli czego?

Zapalenie dwunastnicy to schorzenie pierwszego odcinka jelita cienkiego. Dwunastnica swoim kształtem przypomina podkowę lub literę „C”. Ma około 25–30 cm długości. Łączy ona kolejne elementy jelit z żołądkiem. Najwyżej położona część dwunastnicy to opuszka, która znajduje się obok wątroby oraz pęcherzyka żółciowego. Następnie zstępująca część dwunastnicy kieruje się ku dołowi. Przez znajdującą się tutaj brodawkę większą do narządu dostają się enzymy trawienne i żółć. Kolejno dwunastnica skręca i „krzyżuje się” z kręgosłupem. Jest tutaj nieco większa, po czym ponownie się zgina i wędruje ku górze (odcinek wstępujący). W ten sposób tworzy się zgięcie dwunastniczo-czcze przechodzące w jelito czcze. Zapalenie dwunastnicy, właśnie ze względu na połączenie z innymi organami, często wiąże się z infekcjami układu trawiennego.

Objawy zapalenia dwunastnicy

Objawy zapalenia dwunastnicy to przede wszystkim:

• nasilający się na czczo i około 2–3 godziny po posiłku ból środkowej części brzucha (ustępuje on z reguły po posiłku i wypiciu ciepłych płynów),
• ból brzucha promieniujący w kierunku kręgosłupa,
• nudności,
• wymioty,
• biegunki,
• wzdęcia,
• odbijanie,
• gorączka,
• brak apetytu,
• ogólne osłabienie organizmu.

Żadnych symptomów nie powinno się ignorować, jednak do natychmiastowej wizyty u specjalisty powinny skłonić niektóre z nich. Część objawów może bowiem sygnalizować ostre zapalenie dwunastnicy, które wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Są to:

• obfite wymioty, niejednokrotnie z obecnością krwi,
• obecność krwi w kale (tzw. smolice stolce o ciemnobrunatnym zabarwieniu),
• zaburzenia połykania,
• nieuzasadniona innymi czynnikami nagła utrata masy ciała.

Zapalenie dwunastnicy – przyczyny

Zapalenie dwunastnicy w ogromnym stopniu wiąże się z nieprawidłową dietą, choć nie jest to jedyna przyczyna zapalenia opuszki lub błony śluzowej dwunastnicy. W tym drugim przypadku uszkodzenie może prowadzić do powstawania nadżerek (tzw. nadżerkowe zapalenie dwunastnicy).

Zapalenie dwunastnicy (a także zapalenia żołądka) wywołują:

• czynniki infekcyjne – przede wszystkim bakteria Helicobacter pylori,
• czynniki toksyczne – żółć, niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne, trujące grzyby,
• czynniki autoimmunologiczne,
• oparzenia kwasami,
• nikotyna,
• alkohol,
• promieniowanie rentgenowskie.

Jak chronić się przed zapaleniem dwunastnicy?

Za zapalenie dwunastnicy aż w 90% odpowiada zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Nie ma co prawda jednoznacznych wytycznych, jak chronić się przed tą bakterią, ale warto pamiętać o przestrzeganiu podstawowych zasad higieny:

• myciu rąk przed każdym posiłkiem i po każdej wizycie w toalecie,
• niespożywaniu mięsa niewiadomego pochodzenia,
• myciu dokładnie wszystkich warzyw i owoców przed zjedzeniem.

Leczenie zapalenia dwunastnicy

Zapalenie dwunastnicy diagnozuje się na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz specjalistycznych badań (gastroskopia oraz prześwietlenie rentgenowskie górnego odcinka pokarmowego). Podczas wywiadu ważne mogą okazać się informacje dotyczące typu bólu, momentów, w których się on pojawia bądź nasila, a także towarzyszących mu innych dolegliwości. Zapalenie błony śluzowej i opuszki dwunastnicy, a także pozostałe typy zapalenia tego organu, leczy się przede wszystkim farmakologicznie. Najczęściej stosuje się schemat: dwa antybiotyki plus inhibitor pompy protonowej (w celu obniżenia poziomu kwasu solnego w organizmie). Leczenie zapalenia dwunastnicy trwa od 1 do 2 tygodni. W tym czasie można skutecznie pozbyć się bakterii bytujących w układzie trawiennym. Ważnym elementem leczenia są substancje nawadniające (przewlekłe zapalenie dwunastnicy może bowiem prowadzić do poważnego odwodnienia organizmu).

Zapalenie dwunastnicy a dieta

Dieta przy zapaleniu dwunastnicy powinna być przede wszystkim lekkostrawna. Na czas leczenia koniecznie należy zrezygnować z wszelkiego rodzaju używek (nie tylko alkoholu, lecz także papierosów i kawy). Z lekarzem należy skonsultować również przyjmowanie jakichkolwiek innych leków, które mogłoby przyczyniać się do dalszego podrażnienia błon śluzowych.