Ból owulacyjny – tłumaczymy kiedy występuje i co oznacza

Pojęcie bólu owulacyjnego jest dobrze znane wielu z nas. Najczęściej występuje w połowie cyklu i może trwać nawet kilka dni. Często towarzyszą mu inne nieprzyjemne objawy takie jak nudności, zmęczenie czy obniżenie nastroju. Z bólem owulacyjnym można jednak skutecznie walczyć zarówno domowymi sposobami, jak również za pomocą środków farmakologicznych.

Cykl miesiączkowy

Długość prawidłowego cyklu menstruacyjnego to od 21 do 35 dni. W jego czasie, za pośrednictwem hormonów, w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian. Są one zupełnie naturalne i występują cyklicznie co miesiąc.

Wyróżnia się cztery fazy cyklu miesiączkowego:

• Menstruację (od 1 do 5 dnia cyklu)

Pierwszy dzień krwawienia oznaczamy jako pierwszy dzień cyklu miesiączkowego. Błona śluzowa macicy złuszcza się i zostaje wydalona razem z krwią, co ma związek ze spadkiem poziomu estrogenów i progesteronu. Pęcherzyki jajnikowe (pęcherzyki Graafa) zawierające komórki jajowe zaczynają się rozwijać i dojrzewać. Odpowiada za to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową (FSH).

• Fazę folikularną (od 6 do 13 dnia cyklu)

Przysadka mózgowa wytwarza luteinę, który sprawia, że pęcherzyk Graafa rośnie i jajniki wydzielają coraz więcej estrogenów. Błona śluzowa macicy staje się coraz grubsza, aby dobrze przygotować się do zapłodnienia.

• Owulację (około 14 dnia cyklu)

Podczas owulacji, czyli inaczej jajeczkowania, estrogeny osiągają szczytowy poziom, poziom luteiny również gwałtownie wzrasta. Dochodzi do pęknięcia dojrzałego pęcherzyka Graafa, w wyniku czego komórka jajowa zostaje uwolniona do jajowodu, gdzie po spotkaniu z plemnikiem może dojść do zapłodnienia. Dzieje się to mniej więcej w połowie cyklu menstruacyjnego, na przykład w cyklu 28 dniowym owulacja powinna zacząć się około 14 dnia. Jest ona oznaką tego, że zaczyna się najbardziej płodny czas w całym cyklu. Jajeczkowanie trwa tylko jeden dzień, a komórka jajowa ma zdolność przeżycia od 6 do 24 godzin. Oprócz tego do dni płodnych w cyklu miesięcznym wlicza się dodatkowo kilka dni przed jajeczkowaniem oraz nawet cztery doby po uwolnieniu komórki jajowej.

• Faza lutealna (od 15 do 28 dnia cyklu)

Estrogeny nadal utrzymują się na wysokim poziomie. Pusty pęcherzyk Graafa ulega przekształceniu w tzw. ciałko żółte i rozpoczyna produkować progesteron, którego zadaniem jest przygotowanie błony śluzowej macicy do przyjęcia zapłodnionego jajeczka. Jeśli nie doszło do zapłodnienia komórki jajowej poziom estrogenów gwałtownie się obniża. Ciałko żółte zanika i maleje poziom progesteronu. W tym okresie często pojawia się zespół napięcia przedmiesiączkowego, czyli PMS.

Czym jest ból owulacyjny?

U wielu kobiet w czasie jajeczkowania pojawia się ból owulacyjny, który trwa od kilku godzin do kilku dni. Może on wystąpić z prawej lub lewej strony w zależności od tego, który jajnik jest aktywny w danym cyklu miesiączkowym.

Jakie objawy mogą towarzyszyć bólowi owulacyjnemu?

Ból owulacyjny często występuje razem z dodatkowymi objawami charakterystycznymi dla tego okresu. Pojawia się śluz, który jest przezroczysty i śliski. Może zdarzyć się, że będzie podbarwiony krwią. Wiele kobiet odczuwa w tym czasie gorsze samopoczucie: rozdrażnienie, zmęczenie, spadek nastroju czy nudności. Piersi pod wpływem hormonów stają się nabrzmiałe i tkliwe. Może pojawić się także zwiększenie temperatury ciała o około pół stopnia.

Czy to na pewno ból owulacyjny?

Warto pamiętać o tym, że ból owulacyjny powinien stopniowo się zmniejszać. Jeśli dolegliwości bólowe utrzymują się dłużej niż kilka dni i nasilają się, należy umówić się na wizytę ginekologiczną. Być może objawy te nie oznaczają owulacji, a na przykład torbiel na jajniku czy endometriozę. Badanie ginekologiczne i USG powinno rozwiać wątpliwości w tym zakresie.

Jakie są skuteczne metody na ból owulacyjny?

Jak możemy sobie pomóc podczas owulacji, aby zminimalizować ból? Przede wszystkim jest to czas, w którym powinnyśmy przeznaczyć więcej czasu na wypoczynek. Koniecznie należy również pamiętać o właściwym nawodnieniu, w związku z czym najlepiej wypijać minimum 1,5l wody dziennie. Wiele kobiet odczuwa ulgę po krótkiej kąpieli w ciepłej wodzie lub po zastosowaniu ciepłych okładów na okolice podbrzusza.

Kobiety zarówno chcące zajść ciążę, jak i te nie planujące obecnie dziecka, powinny pamiętać, że termin owulacji może zostać przesunięty. Wpływ na to ma między innymi zmiana klimatu, przemęczenie czy duży wysiłek fizyczny, które zaburzą stabilność cyklu menstruacyjnego.

W celu bardziej dokładnego ustalenia daty owulacji dostępnych jest wiele metod, których zadaniem jest wyznaczenie dni płodnych i niepłodnych. Powszechnie znany jest  kalkulator owulacji, metoda termiczna obliczania dni płodnych czy metoda Billingsów.

Należy pamiętać, że tekst ma charakter wyłącznie edukacyjno-informacyjny. Artykuł nie zastępuje konsultacji lekarskiej i nie może być traktowany na równi z nią. Właściwą diagnozę może postawić tylko specjalista na podstawie przeprowadzonego badania oraz wywiadu z pacjentem.

Bibliografia:

1. W.F. Ganong, Fizjologia, wyd. PZWL 2007.
2. J. Hopkins, Podręcznik ginekologii i położnictwa, medipage 2019.