Faza folikularna w cyklu miesięcznym kobiety. Kiedy ma miejsce, jak przebiega i jak długo trwa?

Faza folikularna razem z fazą lutealną (inaczej zwaną luteinizującą) tworzy cykl miesięczny kobiety, którego długość może wynosić 28–35 dni. U zdrowych kobiet w wieku reprodukcyjnym każdy cykl ma podobny przebieg.

Faza folikularna występuje na początku każdego cyklu miesięcznego kobiet w wieku reprodukcyjnym. Rozpoczyna się wraz z nastaniem pierwszego dnia miesiączki. W tym czasie w organizmie kobiety obserwuje się najniższy poziom hormonów płciowych, w tym estrogenu i progesteronu.

Co to jest faza folikularna?

Faza folikularna jest jedną ze składowych cyklu miesięcznego i rozpoczyna się pierwszego dnia krwawienia, a jej koniec następuje wraz z wystąpieniem owulacji. Cykl miesięczny powinien trwać około 28 dni, jednak czasami trwa nawet 35 dni. Jego długość zależy od wielu czynników zewnętrznych, w tym stresu, przebytej choroby, a nawet zwykłej infekcji.

Na cały cykl składają się dwie fazy: faza folikularna oraz lutealna, pomiędzy którymi występuje owulacja. W przebiegu cyklu błona śluzowa macicy przechodzi dynamiczne zmiany, przygotowując się na przyjęcie zarodka. Jeśli cykl jest 28-dniowy, faza folikularna trwa 14 dni. W pierwszym dniu miesiączki przedni płat przysadki mózgowej (pobudzony przez obszar podwzgórza) zaczyna wydzielać hormon folikulotropowy FSH. Przyczynia się to do wzmożenia produkcji estrogenów, których poziom zaczyna stopniowo narastać. Zadaniem tego hormonu jest pobudzenie błony jamy macicy do narastania oraz zgrubienia, a także produkcja charakterystycznego śluzu w szyjce macicy. Stwarza to idealne środowisko dla plemników. Hormon FSH ma wpływ również na procesy dojrzewania pęcherzyków w jednym lub dwóch jajnikach. To właśnie one produkują estrogen. Im wyższy poziom estrogenu, tym niższy poziom hormonu folikulotropowego. Na początku fazy folikularnej obserwuje się niski poziom progesteronu. Jeśli jest inaczej, może to świadczyć o chorobie.

Inne fazy cyklu

Po owulacji progesteron produkowany jest przez ciałko żółte. Okres owulacji to etap, w którym istnieje największa szansa na zajście w ciążę. Kobieta może stwierdzić, kiedy dochodzi do owulacji, jeśli ma regularne cykle miesiączkowe oraz dokładnie obserwuje swój organizm. Znacznie się wtedy zwiększa wydzielanie śluzu, jest on ciągnący się i przezroczysty. Zmienia się również psychika kobiety, która czuje się bardziej atrakcyjna dla swojego partnera. Niektóre panie w czasie owulacji odczuwają delikatny ból jednego z jajników, wykrywają też u siebie podwyższoną temperaturę ciała.

Ostatnia w cyklu miesięcznym jest faza lutealna, rozpoczynająca się wraz z końcem owulacji. Trwa zawsze 14 dni. Podczas fazy lutealnej zmienia się śluz (staje się bardziej kleisty oraz białawy). Jeżeli dojdzie do zapłodnienia, rozpoczyna się produkcja kolejnego hormonu – gonadotropiny kosmówkowej. Wtedy też ciałko żółte ulega przekształceniu w ciałko ciążowe. Jeśli to nie nastąpi, ciałko żółte obumrze (zaczyna zanikać po ok. 10 dniach w procesie zwanym luteolizą).

Poziom hormonu folikulotropowego: normy

Fizjologiczny poziom hormonu folikulotropowego zależy od momentu cyklu menstruacyjnego:

• w fazie folikularnej poziom FSH powinien wynosić od 2,8 do 11,3 mlU/ml,
• w czasie owulacji poziom FSH powinien wynosić od 5,8 do 21,0 mlU/ml,
• w fazie lutealnej poziom FSH powinien wynosić od 1,2 do 9,0 mIU/ml.

U kobiet przechodzących menopauzę prawidłowy poziom FSH wynosi między 21,7 mlU/ml a 153 mlU/ml. Każde odchylenie od normy należy skonsultować z lekarzem ginekologiem, ponieważ może świadczyć o występowaniu schorzeń układu rozrodczego. Zaburzenia w wydzielaniu estrogenów i progesteronu mogą także być oznaką zaburzeń cyklu miesięcznego i zahamowania procesu owulacji.

Zbyt niski poziom hormonu FSH w momencie fazy folikularnej może stanowić sygnał do dalszych badań diagnostycznych. U młodych kobiet bywa oznaką przedwczesnej menopauzy. Warto dodać, że hormon folikulotropowy występuje także u mężczyzn, jednak pełni u nich zupełnie inne funkcje. Jest odpowiedzialny za stymulację wzrostu cewek nasiennych, co wiąże się ze wzmożoną produkcją plemników.

Jak rozpoznać fazę folikularną? Obecnie dostępne są bezpłatne aplikacje na smartfony, które na podstawie długości trwania krwawienia miesiączkowego, gęstości i koloru śluzu pomagają w rozpoznaniu faz cyklu oraz wskazują dni płodne. Nie są jednak one w 100% skuteczne.