Celiakia – czym jest? Jakie daje objawy i jakie są sposoby jej leczenia?

Celiakia jest chorobą autoimmunologiczną o podłożu genetycznym. Nazywana inaczej chorobą trzewną lub glutenozależną atakuje dwa razy częściej kobiety niż mężczyzn. Osoby z tą chorobą nie tolerują glutenu. Nie można jednak jej mylić z alergią.

Celiakia – podstawowe informacje

O tej chorobie mówi się już od bardzo dawna. Pierwszy wspomniał o niej w 1888 r. Samuel Gee. Podczas II Wojny Światowej badaniami nad tą chorobą zajmowali się nawet holenderscy i angielscy lekarze.

Lata badań potwierdziły, że jest to choroba związana z nietolerancją glutenu, który zawarty jest w nasionach pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa. Nie można jednak powiedzieć, że wyklucza to z naszego pożywienia tylko same pokarmy na bazie mąki. Obecnie gluten zawarty jest nawet w parówkach, pasztetach, cukierkach, sosach, śmietanie w proszku i wielu innych produktach, w których normalnie byśmy się tego nie spodziewali. Osoby zmagające się z celiakią muszą bardzo mocno zwracać uwagę na etykiety produktów spożywczych. To właśnie z myślą o nich stworzona została specjalna dieta bezglutenowa.

Celiakia a spożycie glutenu

Białko zbóż, czyli inaczej gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, wypustek błony śluzowej. To one są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych w naszym organizmie. Przez takie działanie glutenu wchłanianie pokarmu przez nasz organizm jest upośledzone. W dalszej konsekwencji prowadzi to do najróżniejszych zaburzeń chorobowych. 

Warto również wspomnieć, że poprzez działanie glutenu u osób chorujących na celiakię dochodzi także do powstania szkodliwych przeciwciał.

Objawy celiakii

Celiakia jest taką chorobą, którą można bardzo często rozpoznać u dzieci pomiędzy 1 a 5 rokiem życia, kiedy to w ich diecie pojawia się coraz więcej produktów zbożowych i z zawartością glutenu. Dietetycy mocno zwracają uwagę na to, żeby zrezygnować z podawania dzieciom produktów zawierających białko zbóż.

Nie jest jednak powiedziane, że choroba musi uaktywnić się tylko u dzieci, nawet jeżeli jej podłoże jest genetyczne. Czasem od wystąpienia pierwszych objawów do jej zdiagnozowania mija 10 lat. Są osoby, które dopiero w wieku 80 lat mają prawidłowo zdiagnozowaną celiakię. Jest to choroba, która może rozwijać się stopniowo lub też zaatakować nagle.

Do klasycznych objawów tej choroby należą:

• przewlekła biegunka
• zaparcia
• bóle brzucha
• wzdęcia
• wymioty
• nawracające nadżerki jamy ustnej

Są to objawy układu pokarmowego. Wyróżnia się również objawy ze strony układu moczowego lub nerwowego:

• opóźnienie dojrzewania płciowego
• zaburzenia równowagi
• depresja
• padaczka
• zmęczenie
• bladość
• niski wzrost
• ubytki szkliwa
• krwawienia z nosa.

Odmiany celiakii

Klasyczna odmiana choroby trzewnej diagnozowana jest u małych dzieci. U osób dorosłych wyróżnia się odmianę choroby glutenozależnej – nietypowej. Lekarze wyróżniają również odmianę celiakii niemą, czyli bez objawów klinicznych. Występują jednak wtedy przeciwciała i zanik kosmków jelitowych. Na samym końcu naukowcy mówią o postaci latentnej choroby z typowymi przeciwciałami i prawidłową błoną śluzową. Wtedy mamy do czynienia z wystąpieniem dolegliwości przy stosowaniu diety z wysoką zawartością glutenu.

Celiakia a dieta bezglutenowa

Jak już wspomnieliśmy jest to choroba autoimmunologiczna, czyli nie da się jej nigdy do końca wyleczyć. Jest to choroba genetyczna, której postęp można jak najbardziej zahamować. Wystarczy tylko stosować odpowiednią dietę bezglutenową przez całe swoje życie. Musi to być naprawdę ścisła i wartościowa dieta.

Przede wszystkim trzeba wykluczyć ze swojego żywienia produkty w których zawartość glutenu jest wyższa niż niż 20  mg w 1000 g produktu. Takie specjalnego produkty z niższą wartością oznakowane są za pomocą symbolu przekreślonego kłosa.

Do produktów bezglutenowych należą:

• herbata
• kawa ziarnista
• ryż
• gryka
• kukurydza
• proso
• orzechy
• jajka
• mąka ziemniaczana
• miód
• mąka bezglutenowa

Dobra wiadomość jest taka, że napoje alkoholowe, oprócz piwa i whisky, również nie zawierają glutenu.

W obecnych czasach osoby chorujące na celiakię nie będą miały kłopotu ze zrobieniem odpowiednich zakupów, ponieważ w wielu sklepach znaleźć można specjalne produkty bezglutenowe. Trzeba jednak pamiętać, że produkty bezglutenowe trzeba przechowywać w odpowiedni sposób, aby nie doszło do zanieczyszczenia ich glutenem.

Powikłania po celiakii

Nie utrzymywanie ścisłej diety bezglutenowej może doprowadzić do bardzo ciężkich powikłań, wśród których należy wymienić nowotwór złośliwy gardła, przełyku, jelita. Do innych powikłań należy osteoporoza, niepłodność, wrzodziejące zapalenie jelita cienkiego, wczesna menopauza, nawracające poronienia a nawet zbyt wczesne porody. Warto więc zadbać o to, aby utrzymywać ścisłą dietę, dzięki czemu zadbamy o swoje zdrowie.