Cykl bezowulacyjny – przyczyny, diagnostyka, leczenie problemów z owulacją

się ten artykuł?
Prawidłowy cykl miesięczny przebiega z owulacją, czyli uwolnieniem komórki jajowej z jajnika, dzięki czemu możliwe jest zapłodnienie. Cykl bezowulacyjny cechuje się tym, że występuje brak owulacji, a fizjologicznie może mieć miejsce w okresie pokwitania, do trzech lat od wystąpienia pierwszej miesiączki. Może także poprzedzać wystąpienie menopauzy. Kiedy jeszcze występuje cykl bezowulacyjny, jak go rozpoznać i jak leczyć?
Owulacja – w którym dniu cyklu występuje?
Owulacja to jedna z faz cyklu miesięcznego, przypadająca mniej więcej na jego środek. W przypadku modelowego, 28-dniowego cyklu, owulacja pojawia się między 13 a 15 dniem. W cyklu miesięcznym wyróżnić można następujące fazy:
- Faza folikularna, która trwa około 14 dni. Rozpoczyna się krwawieniem miesięcznym, utrzymującym się przez 3-6 dni. Po zakończeniu krwawienia pęcherzyk Graafa dojrzewa pod wpływem hormonu luteinizującego.
- Faza owulacyjna, czyli uwolnienie komórki jajowej. Do owulacji dochodzi 14 dni przed miesiączką. W czasie tej fazy temperatura ciała wzrasta o 0,3-0,5 stopnia. Gdy pojawi się podwyższona temperatura po owulacji, jak długo się utrzymuje? Wzrost temperatury obserwowany jest nawet do kolejnej miesiączki. W tym czasie może wystąpić plamienie okołoowulacyjne – niewielkie krwawienie, które trwa 1-2 dni. Plamienie może przebiegać z lekkim bólem brzucha i skurczami.
- Faza lutealna, gdy niezapłodniony pęcherzyk Graafa przekształca się w ciałko żółte, śluzówka macicy zaczyna się złuszczać i ostatecznie pojawia się kolejna miesiączka.
Aby bardziej precyzyjnie określić, czy doszło do wystąpienia owulacji, można wykonać test owulacyjny (do zakupu w drogeriach i aptekach). Test bada poziom hormonu luteinizującego w moczu – tuż przed owulacją wzrasta poziom LH. Test wykrywa poziom hormonu przekraczający 25-30 mIU/ ml. W okresie 24-36 godzin od takiego wzrostu poziomu hormonu występuje owulacja.
Owulacja nie jest jednoznaczna z dniami płodnymi. O ile żywotność dojrzałej komórki jajowej to 24 godziny, o tyle plemniki w drogach rodnych mogą przetrwać do 3 dni (do 72 godzin). Dlatego odbycie stosunku nawet na kilka dni przed owulacją może skutkować zapłodnieniem.
Fizjologiczne cykle bezowulacyjne
Nie zawsze cykl bezowulacyjny świadczy o zaburzeniach zdrowotnych. Kiedy fizjologicznie może wystąpić brak owulacji?
- Ciąża czy okres przed rozpoczęciem miesiączkowania.
- Cykle bez owulacji mogą pojawiać się u dziewczynek wchodzących w okres dojrzewania, u których pojawiły się krwawienia miesięczne. Wówczas do unormowania owulacji dochodzi zazwyczaj w ciągu pierwszych trzech lat występowania miesiączek; u takich dziewcząt mogą występować regularne miesiączki, a brak owulacji i tak wystąpi.
- W efekcie zaburzeń hormonalnych poprzedzających okres menopauzy, u kobiet zbliżających się do momentu przekwitania także mogą pojawić się cykle bezowulacyjne.
Brak owulacji – przyczyny
Możliwa przyczyna braku owulacji w cyklu miesięcznym to zespół policystycznych jajników. Obecne w jajnikach torbiele zaburzają czynność wydzielniczą gonad i prowadzą do zaburzenia równowagi między żeńskimi i męskimi hormonami płciowymi. Także obecność włókniaków jajników, torbieli, stanów zapalnych, a także nowotworów jajnika może prowadzić do zahamowania owulacji.
Cykle bezowulacyjne mogą wystąpić w przebiegu niedoczynności tarczycy, a także nadmiernej syntezy prolaktyny przez przysadkę mózgową. Także wszelkie schorzenia przebiegające ze zwiększeniem poziomu męskich hormonów płciowych, czyli androgenów mogą przyczynić się do wystąpienia cyklów miesięcznych bez owulacji.
Cykl bezowulacyjny – jak rozpoznać?
Wiedząc, jaka temperatura świadczy o owulacji, można podejrzewać cykle bezowulacyjne wówczas, gdy nie nastąpi charakterystyczny wzrost temperatury. Ponadto w przebiegu cyklu bezowulacyjnego mogą pojawić się zaburzenia miesiączkowania – nieregularne krwawienia, zazwyczaj występujące rzadziej niż zwykle. Brak owulacji może także sprzyjać zatrzymaniu miesiączki. Podejrzenie braku owulacji może nasunąć także trudność w zajściu w ciążę. Jeśli podejrzewany jest cykl bezowulacyjny, objawy takie jak nieregularne miesiączki powinny skłonić do wizyty u ginekologa.
Badania wykonywane przy podejrzeniu cyklu bez owulacji to przede wszystkim USG jajników, a także badania hormonalne:
- TSH i hormony tarczycy,
- hormon luteinizujący LH i hormon folikulotropowy FSH,
- estradiolu.
Leczenie cyklu bezowulacyjnego
Ponieważ nie ma odpowiedzi na pytanie, jak wywołać owulację naturalnie, konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Sposób postępowania ustala lekarz, bazując na wynikach badań i uwzględniając przyczynę problemów z owulacją. W przebiegu niedoczynności tarczycy wskazane jest zażywanie hormonów tarczycy. Hiperprolaktynemia może być leczona lekami dopaminergicznymi. W zespole policystycznych jajników zalecane jest stosowanie diety o niskim indeksie glikemicznym, a także doustnej antykoncepcji hormonalnej. Leczenie koncentruje się zatem na przywróceniu równowagi hormonalnej, co przekłada się na uregulowanie cyklu miesięcznego.
Źródła:
- Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013
- Burgers JA, Fong SL, Louwers YV, Valkenburg O, de Jong FH, Fauser BC, Laven JS. Oligoovulatory and anovulatory cycles in women with polycystic ovary syndrome (PCOS): what’s the difference? J Clin Endocrinol Metab. 2010 Dec;95(12); https://academic.oup.com/jcem/article/95/12/E485/2835423?login=false (dostęp: 04.09.2022 r.)
- Dhanalakshmi K. Thiyagarajan; Hajira Basit; Rebecca Jeanmonod, Physiology, Menstrual Cycle; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500020/ (dostęp online 05.09.2022 r.)
Polecamy

Jakub Rzepka: „Słucham wielu kobiecych historii i włos jeży mi się na głowie. Około 30 proc. kobiet z podejrzeniem endometriozy cierpi na rzadko diagnozowany PCS”

Dixie D’Amelio opisała, jak co miesiąc czuje się przez PMDD. „Utrata woli życia, skrajny lęk, drażliwość”

„Kiedy endometrioza i adenomioza staną ze sobą w parze, stan zdrowia kobiety znacznie się pogarsza, a ból jest nie do zniesienia” – mówi Monika Salamon
