się ten artykuł?
Zaczerwienienie, obrzęk, wzrost temperatury ciała… Zauważyłaś takie objawy u siebie? Jeśli tak, może się okazać, że doszło do zakażenia rany. Nie można ignorować takiego stanu i należy w przypadku zauważenia takich symptomów skontaktować się z lekarzem, nieleczone zakażenie może być bowiem być niebezpieczne.
Czym jest zakażenie rany?
Zakażenie rany to stan, do którego może dojść poprzez przedostanie się do niej drobnoustrojów znajdujących się zarówno w środowisku naturalnym, jak i tych występujących na skórze pacjenta. Do jego powstania przyczynia się niewłaściwa pielęgnacja rany, wokół której rozwijają się wspomniane bakterie. Jeśli nie powstrzyma się rozwoju mikroorganizmów, może dojść do sepsy, będącej bezpośrednim zagrożeniem życia.
Spośród patogenów najlepiej zbadanymi czynnikami etiologicznymi zakażeń ran są bakterie. Dawniej podział na bakterie chorobotwórcze i stanowiące florę niechorobotwórczą był dosyć jasny. Niestety, postęp medycyny oraz cywilizacji doprowadził do tego zaburzenia. U pacjentów z niesprawną odpowiedzią immunologiczną (wynikającą z wieku lub współistniejących chorób) bakterie wchodzące w skład flory fizjologicznej mogą przyczyniać się do zakażenia i doprowadzać do znacznego niszczenia tkanek.
Jakie objawy zakażenia są alarmujące?
Główne objawy zakażenia rany to:
- nieprzyjemny zapach,
- obrzęk wokół rany,
- silny ból w miejscu zranienia (nasilający się przy dotyku),
- pieczenie w miejscu zranienia,
- uczucie pulsowania w ranie,
- rumień,
- ocieplenie rany,
- zmiana koloru w miejscu zranienia (np. na ropny, krwisty, bursztynowy, mleczny),
- zmiana ilości wysięku (rana może być bardzo mokra lub bardzo sucha),
- zmiana wyglądu brzegów rany (mogą być one wywinięte, uniesione, a czasem też pozbawione naskórka).
Czasem dochodzi do głębszego zakażenia rany. Wówczas można zaobserwować także:
- oddzielanie się fragmentów skóry,
- miejscowy brak czucia skórnego,
- gaz w tkankach,
- krwawienie podskórne.
Niekiedy powyższym objawom towarzyszy również gorączka i osłabienie. W wyniku zakażenia rany może pojawić się także czerwona pręga, która wskazuje na jego przemieszczanie się poprzez naczynia chłonne.
Kiedy może dojść do zakażenia rany?
Istnieją czynniki, które sprzyjają pojawieniu się zakażonej rany. Są to:
- zranienia brudnymi przedmiotami,
- problemy z funkcjonowaniem układu immunologicznego,
- podeszły wiek,
- cukrzyca typu 1 lub 2,
- zranienia głębokie,
- rany otwarte,
- obecność ciała obcego w ranie,
- zranienia powstałe na skutek ugryzienia przez zwierzęta,
- wcześniejsze odbycie chemioterapii,
- przyjmowanie niektórych leków (np. glikokortykosteroidów).
Zakażenie rany a patogen
Można wyróżnić różne rodzaje zakażenia rany:
- tężec – zakażenie rany spowodowane przez toksynę tężcową jest możliwe, kiedy dojdzie do zabrudzenia otwartej rany, np. w wyniku skaleczenia. Dotyczy to nawet niewielkich zadrapań,
- zakażenie rany gronkowcem – może spowodować zapalenie mieszków włosowych, liszajec oraz czyraki; przyczynia się do wykształcenia ropni w skórze, a także wewnątrz ciała i szerzy do płuc, kości, czy nawet serca,
- zakażenie zgorzelą gazową – jest to zakażenie wywołane bakteriami beztlenowymi; objawy zgorzeli postępują bardzo szybko, w wyniku czego może dojść nawet do zagrożenia życia pacjenta; takie zakażenie pojawia się bardzo rzadko,
Nie każda infekcja miejscowa wymaga podania ogólnoustrojowo antybiotyku. Każda natomiast wymaga zastosowania miejscowego leku o szerokim spektrum działania antyseptycznego oraz opatrunku z zawartością substancji antybakteryjnej lub bez niej.
- zakażenie rany pooperacyjnej – to najczęstszy rodzaj powikłania występujący w chirurgii, pojawia się na skutek przedostania się bakterii podczas zabiegu operacyjnego,
- zakażenie rany po CC (cesarskim cięciu) – najczęściej dochodzi do niego między 4. a 8. dniem po porodzie; można tutaj wyróżnić infekcje głębokie, obejmujące skórę, tkanki podskórne oraz organy wewnętrzne, a także powierzchowne, które dotyczą skóry i tkanek podskórnych,
- zakażenie rany po oparzeniu – jeśli rany są bardzo rozległe, może dojść nawet do rozwoju sepsy,
- zakażenie rany po nacięciu krocza – gojenie się w tym przypadku utrudniają upławy, krwawienia oraz nieprawidłowa pielęgnacja, nieutrzymywanie rany w stanie odpowiedniej suchości oraz zbyt mały dostęp do powietrza,
- zakażenie rany po ugryzieniu owada – kiedy owady kąsają lub gryzą, często wydzielają jad, który bywa przyczyną zakażenia; taka rana czasem ulega zakażeniu bakteryjnemu, np. wtedy, gdy pacjent rozdrapuje ją brudnymi paznokciami.
Czy istnieje lek na zakażenie rany?
Co robić w przypadku zakażenia rany? Zawsze należy się w takich sytuacjach skonsultować z lekarzem. Jeśli dojdzie do zakażenia gronkowcem, najczęściej przepisuje się pacjentowi maści z antybiotykiem. W przypadku tężca można na początku podać zastrzyk przeciwtężcowy, który osłabia działanie toksyny, jednak nie zapobiega rozwojowi bakterii. Dlatego często stosuje się również antybiotyki i chemoterapeutyki. Należy także oczyścić ranę oraz usunąć tkanki martwicze.
Jeśli doszło do zakażenia rany operacyjnej, podaje się antybiotyk w formie dożylnej lub doustnej. Podobnie wygląda to w przypadku zakażenia rany po CC. W sytuacji, gdy doszło do zakażenia rany po oparzeniu, najpierw stosuje się antyseptyk, a później opatrunek z substancjami o właściwościach antymikrobiotycznych. Niestety, nie istnieją żadne domowe sposoby na zakażenie rany.
Bibliografia:
- Bartoszewicz M., Zakażenia i leczenie ran przewlekłych, Lekarz POZ 1/2017.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459217/ [dostęp 10.07.23].
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560533/ [dostęp 10.07.23].
- Negut I., Grumezescu V., Grumezescu A. M., Treatment Strategies for Infected Wounds, Molecules, 23(9), 2018.
