Przejdź do treści

Czym jest ciśnienie osmotyczne krwi i płynów ustrojowych? Co oznaczają odchylenia od normy?

badanie ciśnienia krwi
Fot. Syda Productions / stock.adobe.com
Podoba Ci
się ten artykuł?
Udostępnij bliskim

Jednym z parametrów oceniających prawidłowy rozkład płynów w jamach ciała jest ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych. Dzięki mechanizmom fizjologicznym możliwe jest jego utrzymywanie na równym poziomie we wszystkich przestrzeniach organizmu. Najczęściej oceniane jest ciśnienie osmotyczne krwi, a dokładniej osocza.

Nasze teksty zawsze konsultujemy z najlepszymi specjalistami

Ewelina Stefanowicz
lekarz

Odchylenia od normy ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych i krwi, które wyzwalają hipertonię lub hipotonię płynów, wymagają odpowiedniego leczenia – właściwego nawodnienia lub terapii wzmagającej przesunięcie się płynów do odpowiedniej przestrzeni w przypadku przewodnienia.

Ciśnieniomierz z wynikami

Ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych – co to jest?

Prawidłowe funkcjonowanie organizmu zależy od praw fizycznych i chemicznych w nim działających. Jednym z takich zjawisk jest ciśnienie osmotyczne, które utrzymuje rozkład substancji oraz wody w płynach ustrojowych na prawidłowym poziomie.

Ciśnienie osmotyczne to inaczej ciśnienie, którym działa się na płyn będący roztworem, aby powstrzymać przepływ wody przez błonę odgradzającą od siebie dwa zbiorniki płynu. W ciele człowieka znajduje się wiele przestrzeni płynowych, które przedzielone są półprzepuszczalną błoną komórkową, dzięki czemu możliwe jest swobodne przemieszczanie się wody między sobą tak, by ciśnienie było jednakowe.

Rozmieszczenie wody w ustroju jest podzielone między głównymi przestrzeniami wodnymi – śródkomórkową, pozakomórkową (pozanaczyniową, śródnaczyniową) oraz trzecią, na którą składają się płyn z błon surowiczych, płyn z przewodu pokarmowego, płyn mózgowo-rdzeniowy oraz płyn w komorach gałki ocznej.

Zwiększenie lub zmniejszenie ilości osmolitów, czyli substancji osmotycznie czynnych takich jak glukoza, sód, potas oraz chlor, które nie mają zdolności do łatwego przechodzenia przez błony komórkowe, powoduje przemieszczanie się wody między przestrzeniami i wyrównanie ciśnień.

Regulacja ciśnienia osmotycznego zachodzi na poziomie podwzgórza, które reaguje na zbyt wysokie lub zbyt niskie jego poziomy zwiększonym pragnieniem bądź stymulacją pracy nerek. Przyjęcie płynów zmniejsza osmotyczność krwi, natomiast wydalanie moczu zwiększa ją.

Ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych – prawo izoosmolarności

W praktyce nie mierzy się bezpośrednio ciśnienia osmotycznego osocza, ale jego osmolalność. Oblicza się je w laboratorium na podstawie stężenia sodu, glukozy oraz mocznika. Norma osmolalności osocza wynosi od 280 do 295 mmol/kg H2O.

Ciśnienie osmotyczne w organizmie utrzymuje się na stałym poziomie i jest jednakowe w płynach w całym organizmie, co określa tak zwane prawo izoosmolarne (izotoniczne). Przykładowo – jeśli wyniesie ono 290 mmol/kg wody mierzone w osoczu, można stwierdzić, że takie samo ciśnienie jest w płynie pozakomórkowym pozanaczyniowym i płynie śródkomórkowym.

Zobacz także

Zmiany ciśnienia osmotycznego krwi

Istnieją sytuacje, w których dochodzi do odchyleń od normy. Pod wpływem różnych czynników ciśnienie osmotyczne zmniejsza się lub zwiększa, a następnie uruchamiane są procesy, które mają za zadanie wyrównać je we wszystkich przestrzeniach ciała. Płyny o osmolalności mniejszej niż fizjologiczne nazywa się hipotonicznymi, natomiast o wyższej hipertonicznymi. Wyzwalają one ruchy płynów między błonami komórkowymi.

W przypadku spadku ciśnienia osmotycznego krwi płyn staje się hipotoniczny, czyli ubywa z niego rozpuszczalnika – woda przemieszcza się z przestrzeni naczyniowej do wewnątrzkomórkowej. Dochodzić może do pozornego odwodnienia. Taki stan powstaje po nadmiernym nawodnieniu płynami hipotonicznymi. Zwiększony poziom płynów w komórkach można zaobserwować między innymi jako niebezpieczny obrzęk mózgu. Spadek ciśnienia osmotycznego prowadzi do powstania objawów takich jak spadek ciśnienia, zmniejszone oddawanie moczu. Inna sytuacja to przewodnienie hipotoniczne (tzw. zatrucie wodne) występujące rzadko i zwykle u sportowców, którzy przyjmują za duże ilości wody po zawodach.

Kiedy ciśnienie osmotyczne krwi wzrasta (stwierdza się jego hipertoniczność), woda z komórek przedostaje się do przestrzeni naczyniowej. Dzieje się tak w przypadku niedostatecznej podaży płynów lub nadmiernej ilości glukozy we krwi. Objawy zależą od stopnia odwodnienia komórek układu nerwowego i należą do nich splątanie oraz omamy. Można też zaobserwować suchość skóry i błon śluzowych. Odwrotną sytuacją jest przewodnienie hipertoniczne, kiedy zostaje przyjęta za duża ilość płynów o wysokiej zawartości osmoli lub kiedy funkcja nerek jest zaburzona. W takim przypadku, by wyrównać ciśnienia, powstają obrzęki.

 

Bibliografia

Przytrzymaj
i odkryj

A. Szczeklik, Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Podoba Ci się ten artykuł?

Tak
Nie

Powiązane tematy:

Zainteresują cię również:

Zioła przydatne na regenerację wątroby Hello Zdrowie

Ile trwa regeneracja wątroby? Zdolności regeneracyjne wątroby

Kamienie migdałkowe – domowe sposoby, leczenie, objawy

Badanie krwi u kobiety z zespołem mielodysplatycznym

Zespół mielodysplastyczny a ostra białaczka – objawy choroby

kobieta z bolącymi plecami

Czym jest spondyloartropatia zapalna i jak ją leczyć?

Czym jest endometrioza? Objawy i leczenie endometriozy

Splot słoneczny – co to jest? Budowa, funkcje, ból

Kamienie żółciowe – skąd się biorą? Jak wpływają na twój organizm?

Węzły chłonne – fizjologiczna struktura, funkcje, anatomia

Termolezja – po co wykonuje się kontrolowane uszkodzenie nerwów?

Angioplastyka pomaga udrożnić tętnice nóg u kobiety Hello Zdrowie tętnice

Angioplastyka – na czym polega zabieg? Czy jest niebezpieczny?

Dwie kobiety konsultują wynik anoskopii odbytu Hello Zdrowie

Anoskopia – badanie, cena. Czym się różni od rektoskopii?

Mycie rąk przez dziecko by była ochrona przed pasożytami w kale i tasiemczycą Hello Zdrowie

Tasiemiec w kale – jak go rozpoznać?

Przepuklina udowa u kobiety Hello Zdrowie

Przepuklina udowa – jakie leczenie podjąć w jej przypadku?

Badanie tympanogram kobieta u lekarza Hello Zdrowie

Tympanometria – na czym polega badanie? Czy jest bolesne?

Przedawkowanie magnezu – czy jest możliwe? Jak się objawia?

Gert-Jan Oskam

Sparaliżowany mężczyzna po 12 latach zaczął chodzić. Pomogła pionierska operacja w Szwajcarii

Stopa kobiety na mchu modzele i nagniotki Hello Zdrowie

Czym są nagniotki i jak się ich pozbyć?

Kobieta dostaje zastrzyk z heparyny.

Heparyna – zastosowanie, przeciwwskazania i skutki uboczne

Kobieta cierpi na zatrucie pokarmowe

Zatrucie pokarmowe – objawy, leczenie, pierwsza pomoc

mierzenie ciśnienia krwi hipotensja

Hipotensja – zbyt niskie ciśnienie, które utrudnia funkcjonowanie

Kobieta leży chora w łóżku z chusteczkami, obok niej stoją lekarstwa

Stan zapalny w organizmie – o czym może świadczyć?

stopy i palce młotkowate na mokrym piasku

Czym są palce młotkowate? Jak je leczyć?

Obsesja to zaburzenie u kobiety Hello Zdrowie

Czym jest obsesja? Jak można ją leczyć?

Kobieta w czasie terapii behawioralnej

Czym jest terapia behawioralna i jakie niesie korzyści?